-
۱۳۹۳-۰۱-۱۷ ۱۱:۲۲
بازشناسی انتقادی سروش دباغ؛
بازی‌های زبانی ویتگنشتاین و رفرم دینی از رهگذر تفلسف سیستماتیک
سروش دباغ ناگزیر به ترسیم ساختارهای گفتمانی پویا و زمان‌‌دار و غوطه خوردن مشترک آنها در مکان‌‌ها و فضاهای مادی میشود؛ به دیگر سخن، ساختن یک سوژه و تبدیل آن به یک ابژه. سوژه‌‌ای که از مدخلیت تاریخی خود بیرون کشیده شده است تا متناسب با رفرم دینی دباغ، جامه‌‌ای نو به تن کند. در این فرایند است که بنظر می‌‌رسد همه چیز، ساختگی و از پیش تعیین شده است؛ همه چیز از سوی چند روشنفکر دینی (همچون دباغ) ساخته میشود و دیگران همه مصرف کننده می‌‌شوند.
-
۱۳۹۲-۱۲-۲۸ ۱۴:۴۹
بهزاد جامه بزرگ؛
چه کسی متهم می‌کند؟
با گذشت قریب به یک ماه از انتشار مصاحبۀ مصطفی ملکیان با فرهنگ امروز تحت عنوان «با پارادوکس خود چه می‌کنید؟» واکنش‌ها همچنان به این مصاحبه ادامه دارد. پس از واکنش محمد مجتهد شبستری، عبدالکریم سروش، محمود صدری، عبدالعلی بازرگان و حسن یوسفی اشکوری، به فن این مصاحبه و پاسخ به مدعیات مصطفی ملکیان، اینک گسترۀ واکنش‌ها به مصاحبه‌کننده رسیده است.
-
۱۳۹۲/۱۲/۲۴
گفت‌وگو با رضا داوری اردکانی؛
سوء تفاهم در علوم‌انسانی
گمان می‌کنم در دو سه سال اخیر، به نوشته‌های من قدری اعتنا شده است، ولی تا این اواخر، به جهاتی که ذکرش را لازم نمی‌دانم، کمتر خوانده می‌شد. اکنون هم می‌دانم که گروه‌هایی از جوانان آنها را می‌خوانند و گروهی هم خواندن آنها را کاری در حد گناهی بزرگ می‌دانند.
-
۱۳۹۲-۱۲-۱۷ ۱۲:۰۲
گزارش «فرهنگ امروز» از کیفیت آزمون دكتری سال 1393؛
سماجت برای در چاه ماندن
آزمون متمركز، دوره دكتری را كه به عبارت دقيقی مرحله انكشاف و پژوهش و اجتهاد علمی است، به مرحله‌ای روتين از آموزش تكرار مكررات دوره‌های كارشناسی و كارشناسی ارشد و چرخه‌ی صدور مدرك بدل كرده است.
-
۱۳۹۲-۱۲-۰۵ ۱۲:۰۵
واکنش «محمد مجتهد شبستری» به مصاحبه «مصطفی ملکیان» با فرهنگ امروز؛
خواهشمندم شفاف سخن بگویید!
از ملکیان می‌خواهد ادعاهای بدون استناد و کلی‌گوئی‌ها را کنار بگذارد و به صورت مشخص و معین و با استدلال معتبر نشان دهد که افراد این جماعت در کدام کتاب یا مقاله یا سخنرانی، و چگونه و با چه ترفندها و با کدام مغالطات و در چه موضوعاتی چنان کارهائی انجام داده‌اند. بی شک اگر ایشان چنین کنند خدمت بزرگی به معنویت، دانش و اخلاق انجام داده‌اند.
-
۱۳۹۲/۱۱/۲۹
«روشنفکری دینی» در گفت‌و گوی مشروح بهزاد جامه بزرگ با مصطفی ملکیان؛
با پارادوکس خود چه می‌کنید؟
چگونه یک متدین می‌تواند بگوید من به این قرآن و دین ملتزم هستم ولی از فقهش صرف‌نظر کرده‌ام؟چطور می‌توانیم بگوییم که از فقه بگذریم؟ اسلام قرآن است به‌اضافه‌ی روایت نبوی، آن زمان ما در روایت‌های نبوی هم فقه داریم، بعد چطور میشود از بخش‌های چشمگیری از دین بگذرد و بگوید من هنوز متدینم!
-
۱۳۹۲-۱۱-۲۸ ۱۰:۰۸
مناظره‌ای در باب «كاربست نظريه‌های رايج علوم انسانی در مطالعات تاريخی»/بخش اول
غایت تاریخ پژوهی؛ توصیف یا تبیین؟
حضرتی: دانش تاریخ علمی «تفریدی» است و مهمترین وظیفه‌ی مورخان «تولید فاكت» است و تأکید مورخان بر نظریه و تحلیل، آنها را از وظیفه‌ی اصلی خود دور می‌کند./ وظیفه‌ی دانش تاریخ تولید نظریه نیست./ منصوربخت: به‌کارگیری نظریه در تحقیقات تاریخی «ضرورت تاریخ امروز» است/ مدعیان «تبیین تاریخ بدون نیاز به نظریه» نتیجه‌ی پارادوکسی هستند که در «بن‌بست تاریخ‌نگاری ما» به دام افتاده‌اند.
-
۱۳۹۲/۱۰/۳۰
پاسخ‌های ناصر فکوهی به پرسش‌های فرهنگ امروز؛
مسایل انسان‌شناسی در ایران
نظریه‌پردازی و مطرح بودن در سیاست‌های جهانی علم برای ما ممکن است به‌شرط آنکه شرایط مادی و واقعی این کار را فراهم کنیم و دست از خودشیفتگی و همچنین خودکم‌بینی نسبت به دیگران و به‌ویژه آکادمی‌های غربی برداریم و درعین‌حال متوجه باشیم جهان فقط در غرب خلاصه نشده است.
-
۱۳۹۲/۱۰/۲۲
سید جواد طباطبایی در گفتگو با فرهنگ امروز:
خیال‌بافی درباره نوشته‌های دیگران را کنار بگذاریم
در «فرهنگ امروز» مطلبی درباره نقد کتاب ابن‌خلدون من آمده و نویسنده بار دیگر تکرار کرده است که موضع من هگلی است. من از بیش از ده سال پیش اعتقاد داشتم که آن کتاب ایرادهای اساسی دارد و باید تصحیح اساسی در آن صورت گیرد. اگر قرار است تحولی در مطالعات علوم انسانی صورت گیرد باید بتوانیم حرف هم‌دیگر را بفهمیم و خیال‌بافی درباره نوشته‌های دیگران را کنار بگذاریم.
-
۱۳۹۲-۱۰-۱۵ ۱۲:۰۶
علی پایا؛
آینده‌ی علوم انسانی در ایران
آینده‌ای که در این مقاله مورد نظر است، آینده‌ی علوم انسانی است. علوم‌انسانی در دنیای کنونی از اهمیت زیادی برخوردار است. در کشور ما نیز بسیاری از افراد به این دسته از علوم که حائز اهمیت است، توجه کرده‌اند. هرچند که احیاناً برای بسیاری از ایشان هنوز به درستی روشن نیست که چرا و به کدام علل یا دلایل علوم انسانی دارای اهمیت می‌باشند.
-
۱۳۹۲-۱۰-۰۸ ۰۹:۵۶
الهیات نواندیشانه، نواندیشی دینی و روشنفکری دینی؛
چرا روشنفکری دینی یک پارادایم نیست؟
نه می‌توان با دست یازیدن به پوزیتیویسم، یک حکم کلی و جهان‌شمول درباره‌ی مقولات صادر کرد و نه می‌توان با مینیمالیسم دو چیز را که روش‌های متفاوتی می‌طلبند، در یک خیمه کنار هم قرار داد. ازهمین‌روی، باید اقرار کرد که روشنفکری دینی در ایران هیچگاه به یک «پارادایم» تبدیل نخواهد شد...
-
۱۳۹۲/۰۹/۲۳
پاسخ‌های«بابک احمدی» به پرسش‌های «فرهنگ امروز»؛
پروژه‌ام معرفی اندیشۀ مدرن غربی است
پروژه‌ی من معرفی اندیشه‌ی مدرن غربی به فارسی‌زبانان است و درباره‌ی آنچه که می‌دانم، می‌نویسم. روشن است که نتیجه‌ی این کار فکری از پیش معلوم نیست؛ اما از پس گذر سال‌ها می‌توان حتی با ساده‌ترین روش‌های تجربی این نتیجه را آزمود؛ یعنی فهمید که آیا تأثیرگذار بوده است یا نه؟
-
۱۳۹۲/۰۹/۱۷
سیدصادق حقیقت در گفت‌وگو با فرهنگ امروز؛
در دانشگاه‌های غربی پایان‌نامه برای استاد منفعت مالی ندارد
مشکل در روش تحقیق و روششناسی پایاننامهها و مقالات بیش از آنکه به اساتید یا سرفصلها برگردد، مشکل به نظام آموزشی ما برمیگردد. در نظام آموزشی ما به روش تحقیق و روششناسی به اندازهی کافی توجه نکردهاند. بنابراین دانشجویی که در مقطع دکترا در حال تدریس است و قرار است استاد عدهای دیگر شود، خودش به روش تحقیق و روششناسی به شکل کامل مسلط نیست.
-
۱۳۹۲/۰۹/۱۶
معضل خودشناسی تاریخی در گفتگوی تفصیلی با «عباس منوچهری»؛
تاسی نقادی جریانات فکری معاصر از دستگاه دورکیمی
آجودانی با صراحت و نگرشی سلبی، شكست مشروطه را نتيجه‌ای محتوم می‌داند كه به نظر او، حاصل كژفهمی ايرانيان از مقوله‌ی مشروطه يا به تعبير وی، «تناقض مشروطه و تجدد» نزد ايرانيان بوده است. لذا عنوان «مشروطه‌ی ايرانی» با يك پيام تحقير‌آميز از نوع طنز تناقضی يا در بهترين حالت، با معنايی سلبی همراه است.
-
۱۳۹۲-۰۹-۰۹ ۰۸:۴۱
نقد «سیدجواد طباطبایی» بر دو تالیف «تقی آزاد ارمکی»(2)؛
او از اندیشۀ سیاسی چه می‌داند؟
با توجه به آنچه نویسنده از سیاست‌نامه‌ی خواجه آورده، من بعید می‌دانم که تورقی در کتاب کرده یا حتی اگر آن رساله را دیده، جز از سر بازیچه در آن نظر افکنده باشد. دلیل من این است که نقل‌قول‌های او از رساله‌ی خواجه از محدوده‌ی آنچه من نقل کرده بودم، فراتر نمی‌رود.
-
۱۳۹۲/۰۹/۰۹
پاسخ‌های کتبی «ناصر فکوهی» به پرسش‌های فرهنگ امروز؛
منطق کمیگرا در نظام دانشگاهی ایران
منطق دانشگاهی در ایران کاملا کمیگرا است. در دانشگاه‌ها به جای آنکه به کیفیت توجه شود به کمیت توجه دارند. در این نظام مهم این نیست که چه مقالاتی در مجلات علمی پژوهشی داخلی یا خارجی منتشر میشود و این مقالات چه دردی را از جامعه ایران دوا می‌کنند، بلکه مسئله آن است که تعداد این مقالات چه تعداد است.
-
۱۳۹۲-۰۹-۰۲ ۰۸:۴۱
نقد «سیدجواد طباطبایی» بر دو تالیف «تقی آزاد ارمکی»(1)؛
کشفیات بزرگ جامعه‌شناس ایرانی
مشکل در موضع نظری چنین نویسندگانی و بی‌اعتنایی آنان به مبانی نظری علمی است که مدعی انقلاب در آن هستند و اینکه در نوشته‌های آنان حدود و ثغور عمل «انقلابی» فعال سیاسی و اهل‌نظر معلوم نیست.
-
۱۳۹۲-۰۸-۲۶ ۰۸:۰۲
خوانشی انتقادی بر آراء مراد فرهادپور؛
تفکر سانتریفیوژی
مراد فرهادپور با تأسی از عامل بیرونی پسامدرنیته، «خصیصه‌ی سانتریفیوژی» برای خود دست‌وپا کرده است؛ بدین معنی که وی یک هویت فکری گریز از مرکز و بی‌ثبات دارد و ذرات بی‌شماری از هویت‌های «پاره‌پاره» در فرهادپور گرد آمده است که در چند حوزه‌ی گوناگون به فعالیت می‌پردازد. چنین خصیصه‌ای البته نه تنها نکوهیده نیست، بلکه جذاب و کارگشا نیز هست، اما نکته‌ی مهم...
-
۱۳۹۲/۰۸/۱۸
گفت‌وگوی فرهنگ امروز با «پرویز پیران»؛
زورگيری دانشگاهی
باور نمی‌کنید برای امتیاز ترفیع و ارتقاء، برخی چه‌ها کرده‌اند و تن به چه خفت‌هایی و چنگ کشیدن بر صورت همکاران داده‌اند؛ چرا که واجد شرایط نبودند و به هر قیمتی باید استاد می‌شدند...
-
۱۳۹۲-۰۸-۱۴ ۰۹:۲۲
نگاهی به سبک امروزی علم‌آموزی در ایران؛
از علوم انسانی چه نفعی می‌بریم؟
در علوم انسانی، افرادی که از راه علم‌ورزی کسب درآمد می‌کنند، آن رشته و علم فقط وسیله‌ی کسب درآمد ایشان نبوده و برای آنها صرفاً یک شغل محسوب نمی‌شود، بلکه به تدریج تمام فکر ایشان را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد و وقت آزادی برای ایشان باقی نمی‌گذارد...
-
۱۳۹۲-۰۸-۰۱ ۰۸:۱۰
بازخوانی انتقادی اندیشههای بابک احمدی؛
بابک که می‌نوشت!
در جامعه‌‌ی ایران که هنوز روشنفکران به صورت جدی مورد ارزيابي و نقادی دقيق قرار نگرفته‌اند اين گونه تفکيک روشنفکر از کار روشنفکری به نحوی در جهت اعاده‌ی حيثيت از جريان روشنفکران ايراني تعبير میشود که نتيجه‌ای جز قداست بخشي مضاعف از روشنفکران ايرانی ندارد.
-
۱۳۹۲-۰۷-۲۸ ۱۰:۱۹
سیطره‌ی کمیت در انتشار مجلات علمی_پژوهشی و علمی _ترويجی در حوزه‌ی علوم انسانی؛
مثله شدن اخلاق در ماراتن ارتقاء علمی
نياز دانشجويان به مجوز لازم براي دفاع از پایان‌نامه، کسب نمره كامل پايان‌نامه و به دست آوردن رزومه‌ی پژوهشی مناسب برای آزمون مصاحبه دکتری و جذب هیئت علمی و نيز نياز استادان به چاپ دو مقاله علمي، پژوهشي در سال برای کسب امتیازات لازم جهت ارتقا در نظام دانشگاهی و فرار از ركود علمی را می‌توان از مهمترین انگیزه‌های چاپ مقالات مشترک دانست. ساز و كاری که بی‌ترديد تهديدی جدی برای «اخلاق پژوهش» محسوب خواهد شد.
-
۱۳۹۲-۰۷-۱۷ ۰۸:۴۳
تأملی آسیب‌شناسانه در برگزاری کارگاه‌ها و درس‌گفتارهای مؤسسات آموزشی نوظهور؛
دانشكده‌هايی در سايه !؟
با نگاهی اجمالی به فهرست مزبور و کارنامه‌ی این بزرگان می‌توان نتیجه گرفت همگی آنها مغضوب و مطرود دانشگاه‌ها نیستند و ادعای بنا کردن اپوزیسیون برای نظام رسمی دانشگاهی، مدعای موجهی نمیتواند باشد حتی اگر مدیرعامل رخداد تازه مدعی شود قرار است مؤسسه تحت نظر او به عنوان پرطمطراق «خانه‌ی علوم انسانی» تبدیل شود.
-
۱۳۹۲-۰۷-۱۶ ۱۱:۵۵
ارسال جوابیه سیدجواد طباطبایی به فرهنگ امروز؛
ایستاده‌ام تا داغ بدنامی بر پیشانی متخلفان بماند
کویر باید برای رفع هر گونه شبهه، چاپ دزدی مستندات مربوط به داشتن مجوز از رایزنی برای 7 چاپ و پرداخت حق‌التألیف را در اختیار رسانه‌ها قرار دهد. در این صورت رایزنی فرهنگی فرانسه به عنوان مؤسسه‌ای بیگانه که از دولت ایران اجازه‌ی فعالیت گرفته، باید توضیح دهد که چرا مترجم در جریان این چاپ‌های پنج‌گانه قرار نگرفته و حقوق او پرداخت نشده است.
-
۱۳۹۲-۰۷-۰۸ ۱۰:۲۸
مهدی جمشیدی/ در حاشیه‌ی مصاحبه‌ی صادق زیباکلام با مصطفی معین؛
کج‌فهمی از ایده «دانشگاه‌اسلامی»
اینکه گفته میشود «دانشگاه‌اسلامی» عبارت است از دانشگاهی که از نظر رشد علمی و خلاقیت و اثرگذاری در سطح مطلوب قرار داشته باشد، خطاست؛ زیرا این تعریف بر دانشگاه سکولار نیز قابل انطباق است و از این رو، سکولارها نیز از این دانشگاه دفاع می‌کنند، اگرچه آن را «دانشگاه‌اسلامی» نمی‌خوانند.
-
۱۳۹۲-۰۷-۰۷ ۰۹:۳۴
پاسخ «بهروز فرنو» به مقاله «نصراله پورجوادی» علیه «احمد فردید»؛
آقای پورجوادی برای کمک به تفکر جامعه چه کرده‌اید؟
کل تتبعات فرهنگی و ادبی آقای پورجوادی که اغلب در مجله‌ی نشر دانش در آن سال‌ها منتشرشده در مقام مقایسه حتی اهمیت یک بحث از مباحث یکی از جلسات درس گفتارهای مرحوم فردید را ندارد، چون اغلب به جای پرداختن به اصل مسائل به حواشی مسائل فرهنگی و ادبی پرداخته است.
-
۱۳۹۲-۰۶-۲۴ ۱۶:۱۱
نقدی بر آخرین اظهارات «حمیدرضا آیت‌الهی»؛
از کارنامه خود دفاع کنید، انتقاد از دیگران پیشکش
کارنامه شخص رئیس پژوهشگاه علوم انسانی مبرا از اتهاماتی که خود او به صدرالدین شریعتی می‌زند نیست. تنها با این تفاوت که صدرالدین شریعتی اساتیدی را اخراج یا بازنشسته کرد که یا بنا به ادعای خود او دارای مشکل اخلاقی بودند و یا اینکه کلاس‌های درس را مبدل به محل تئوریزه کردن ادبیات مقابله با گفتمان انقلاب و اسلام کرده بودند. اما آیت‌الهی افرادی را تبعید و یا اخراج کرد که در پی اقدامات ضدارزشی او که ذکر می‌گردد با وی دچار اختلاف شده بودند.
-
۱۳۹۲-۰۶-۱۹ ۱۲:۲۲
سعید زیباکلام؛
آیا اعتبار حقیقت، همان اعتبار جامعه است؟
سوالى که به طور معقول در اینجا متصور مىشود این است که اگر معناى هر چیزى «همان شیوهاى است که [آن چیز] عموما به کار مىرود»، در این صورت چگونه امکان دارد عضوى از یک گروه در موقعیتى قرار گیرد که معنى کردار اجتماعى گروه دیگر را، به مثابه پیش شرطى براى نقادى، فهم کند؟
-
۱۳۹۲-۰۶-۱۸ ۱۲:۰۱
صادق لاریجانی؛
زبان دین و زبان علم
ویتگنشتاین معتقد است زبان دین، زبانى یکتاست (Sui genris) که فهم و ارزیابى آن باید فقط بر اساس معیارهاى یک زبان مستقل دینى صورت گیرد. وقتى درباره خدا معتقد مىشویم خدا وجود دارد، این اعتقاد شبیه اعتقاد به وجود اشیاء دیگر نیست. اعتقاد نداشتن به خدا نوعى وهن است، اما اعتقاد نداشتن به وجود اشیاء دیگر چنین نیست.