اندیشه

گنگ خوابدیده

رضا مختاری اصفهانی/ به بهانه انتشار «گنگ خوابدیده»؛

گام نخست در مسیر شناخت غرب

نویسنده مواجهه ایران و غرب را به «برخورد» و «آشنایی» تقسیم کرده است. حاصل برخورد با غرب در صحنه‎هایی چون جنگ‎های ایران و روس تبعاتی مانند قراردادهای استعماری داشت، اما آشنایی به فهمی هرچند ناقص از تمدن جدید غرب انجامید. اگر برخورد با غرب تبعاتی قهری داشت، اما آشنایی با آن، تلاشی بیشتر داوطلبانه بود و این تلاش در مأموریت یا مسافرت صورت گرفت...

  • روان‌کاوی سینمای ضدروان‌کاو ۱۰ ساعت قبل

    گفت‌وگو با دکتر محمد صنعتی

    روان‌کاوی سینمای ضدروان‌کاو

    هدف عصر روشنگری این بود که خشونت‌های انسانی را محدود کند و افراد در جامعه‌شان احساس امنیت کنند. البته این‌ها نشانه‌ی افول آرمان‌های روشنگری نیست. نشانه‌ی این است که جوامع غربی و صدالبته جوامع جهان سوم، هنوز به تحقق مطلوب آرمان‌های روشنگری در جوامع خود نرسیده‌اند.

  • کارل اشمیت و فلسفۀ حقوق آلمان نازی ۲ روز قبل

    از مجموعه درسگفتارهای فلسفه حقوق سیدجواد طباطبایی؛

    کارل اشمیت و فلسفۀ حقوق آلمان نازی

    دیدگاهی که اشمیت به دفاع از آن برخاست از دیدگاه برخی نویسندگان، نظیر کارل رایموند پوپر (۱۹۰۲ ۱۹۹۴)، ریشه در افکار و فلسفۀ سیاسی هگل داشت. برای تصحیح سوء برداشت پوپر لاجرم توضیحی در این باب لازم است. هگل هم‌چنان‌که می‌دانیم از منتقدین سرسخت مفاهیم انتزاعی بود. وی در نقد دیدگاه اخلاقی کانت بر این باور بود که رأی او در این باب بر مبنای انتزاعات اخلاقی است، و این انتزاعات به هیچ نظم واقعی در عالم خارج ارتباطی پیدا نمی‌کند، چرا که یک امر کلّی اخلاقی را عرضه می‌کند که جایگاه آن در نظام اجتماعی مشخص نیست و به همین خاطر است که در جایی می‌گوید: اخلاق کانتی، لانۀ تنش‌ها و تضادهاست.

  • قدیمی‌تر از یکسال

    اندیشه ایرانشهری آگاهی است یا ایدئولوژی؟

    شماره بیست و ششم مجله سیاست‌نامه منتشر شد

  • تندروی برخی سلیقه من نیست اما به آنها هم احترام می‌گذارم/ شنیدن بعضی تهمت‌ها برایم عادی شده و چیز مهمی نیست قدیمی‌تر از یکسال

    تندروی برخی سلیقه من نیست اما به آنها هم احترام می‌گذارم/ شنیدن بعضی تهمت‌ها برایم عادی شده و چیز مهمی نیست

    غلامعلی حدادعادل در گفت‌وگوی تفصیلی با مجله فرهنگ امروز به بیان خلاصه‌ای از زندگی علمی و سیاسی خود پرداخته و نسبت به برخی هجمه‌ها و تهمت‌هایی که به او وارد می‌شود نیز واکنش نشان داده است. مش

  • قدیمی‌تر از یکسال

    فردگرایی در جوامع لیبرال و اضمحلال فرهنگی

    آیا فردگرایی رادیکال در جوامع لیبرال جانشین اخلاق شده است؟ و آیا هشداری برای فرهنگ جامعه محسوب می شود؟ سؤال یادداشت حاضر این است: آیا علائمی وجود دارد که نشان دهد فردگرایی لیبرال به مرور جایگزین اخلاقیات گذشته شده و در مرکز همه اصول و نگرش‌های اخلاقی قرار گرفته است؟ پاسخ یادداشت به این سؤال مثبت است و سه شاهد هم برای اثبات ادعایش ذکر کرده است.

  • قدیمی‌تر از یکسال

    نقد و بررسی کتاب «فلسفه تحلیلی» نوشته حمید وحید

    فلسفه مثل مهندسی نیست

    جلسه بحث درباره کتاب «فلسفه تحلیلی: مقالاتی در معرفت‌شناسی، عقلانیت و فلسفه دین» نوشته حمید وحید، در موسسه شهر کتاب با مطالعه چند پاراگراف از مقدمه کتاب جدید این فیلسوف ایرانی به پایان رسید، البته این چند پاراگراف در مقدمه کتاب نیامده و شرط انتشار کتاب هم همین بوده. شگفت آنکه این چند خط چنانکه خوانندگان وسط صفحه خواهند خواند، نکته‌ای بسیار بدیهی را بیان می‌کند، آن هم در ابتدای یک کتاب بسیار تخصصی علمی و دانشگاهی که قاعدتا مخاطبانی بسیار محدود خواهد داشت.

  • قدیمی‌تر از یکسال

    تأثیرات هوش مصنوعی بر آموزش دینی

    سعید بصام: امروزه دیگر هوش مصنوعی تنها موضوعی در بین مقالات علمی نیست بلکه تقریباً در تمام شاخه‌های صنعت و جنبه‌های زندگی نفوذ کرده و تازه آغاز راه است؛ تا جایی که برخی از روشنفکران شروع به هشدار درباره آینده این پدیده کرده‌اند.

  • قدیمی‌تر از یکسال

    لیبرالیسم چپ، لیبرالیسم راست

    سیدعلی میرموسوی: لیبرالیسم یکی از جریان‌های فکری مهم و تاثیرگذار دوران جدید است که در قرن بیستم جایگاهی ایدئولوژیک در نظام‌های چند سالار غربی یافت و در شکل گیری و گسترش نهادهای دموکراتیک نقشی پر رنگ داشت.

  • قدیمی‌تر از یکسال

    نگاهی به کتاب «طبقه، سیاست و نظریه اجتماعی»

    سیاست‌ورزی و مردم

      آصف بیات را باید از آن دست ایرانشناسان دغدغه‌مند دانست که با پیگیری وقایع و تحولات داخلی ایران و خاورمیانه به‌طور کل، نگاه واقع‌بینانه و علمی ارایه می‌کنند.

  • قدیمی‌تر از یکسال

    گفت‌وگو با دکتر امیر مازیار درباره کتاب «بر کرانه زیبایی‌شناسی طبیعت»، اثر رونالد هپبرن

    طبیعت به مثابه اثر هنری

    آیا طبیعت زیباست؟ زیبایی طبیعت چه معنایی دارد؟ آیا تجربه و احساس ما از زیبایی طبیعت مشابه احساس‌مان از زیبایی یک اثر هنری، مثلا یک اثر موسیقایی یا یک تابلوی نقاشی است؟ شباهت و تفاوت این دو شکل از زیبایی در چیست؟

  • قدیمی‌تر از یکسال

    پایانی بر طرح‌واره فکری روشنفکری دینی

    محمد عثمانی: عبدالکریم سروش که بسیاری او را از پرچم‌داران اولیه جریان روشنفکری دینی می‌دانند در بستر مهاجرت به آمریکا و مواجهه با نقدهای بسیار با بازخوانی در طرح‌واره فکری خود از یک‌سو بسط تجربه نبوی خود را با طرح ایده رؤیای رسولانه پیامبر، تلاش کرد تا راهی نو در بشری سازی تجربه پیامبر برسازد اما درنهایت با نقد کارشناسانه به مناسبات قدرت در بافت حکومت پیامبر، ساختار حکومت‌های دینی را از ابتدا استبداد، مطلق‌گرایانه و تقدس‌مآب دانست؛ امری که بعضی از منتقدان او چون محسن کدیور او را به تجدیدنظرطلبی در باورهای خود متهم کردند.

  • قدیمی‌تر از یکسال

    علم لاینفع؛ نگاهی به دوران محنه و مسئله «خلق قرآن» و موضع‌گیری امامان شیعه درباره این مسئله

    عظیم محمودآبادی: واقعه محنه ربیع‌الاول سال ۲۱۸قمری و چهار ماه قبل از مرگ مأمون خلیفه عباسی، آغاز گردید. خلیفه از نماینده‌ خود در بغداد، خواست تا عقاید قاضی‌ها را در مسئله خلق قرآن بپرسد و آنانی را که با خلق قرآن موافق نیستند از سِمت خود عزل کند.

  • قدیمی‌تر از یکسال

    جستارهایی در باب توتالیتاریسم

    کشف ماهیت خودکامگی

    اگر یک کشور را بخواهند تعریف کنند، شایستگی‌ها و دستاوردهای آن را پیش می‌کشند. چیزهایی از قبیل نرخ توسعه فرهنگ، تولید ناخالص داخلی (GDP) * و رشد سالانه آن، میزان سرمایه‌گذاری خارجی، درآمد سرانه، درآمد ملی، شاخص شادی و میزان اثربخشی قوانین آن درنظر گرفته می‌شود. این قلمرو براساس دو چیز می‌تواند به حداکثر بالندگی خود دست یابد، یکم نگرش عمومی شهروندان و دوم سیرت حاکمیت.

  • قدیمی‌تر از یکسال

    به مناسبت انتشار کتاب انقلاب فرانسه، اثر ژرژ لوفور

    امید به طلوع دوباره عقلانیت و تعقل

    مکتب تاریخی را می‌توان این‌طور تعریف کرد: گروهی از مورخان به هم پیوسته که وجه اشتراک‌شان شمار قابل توجهی از فرضیات مشخص در باب مدرک، تبیین و روایت است.

  • قدیمی‌تر از یکسال

    تاملی در تتبعات مونتنی

    انسانی بسیار انسانی

    نشست هفتگی مرکز فرهنگی شهر کتاب با عنوان «تأملی در تتبعات مونتنی» سه‌شنبه ۱۲ اردیبهشت به مناسبت چهلمین روز درگذشت احمد سمیعی گیلانی به کتاب «تتبعات» مونتنی با برگردان او اختصاص داشت و با حضور مسعود زنجانی، حسین حسینی و لاله قدک‌پور برگزار شد.

  • قدیمی‌تر از یکسال

    نمونه‌ای از تفاوت فقه قرآنی با فقه معاصر

    محمدتقی سهرابی‌فر در یادداتشی که با اشاره به موردی قرآنی به مقایسه فقه قرآنی با فقه معاصر می‌پردازد و تأکید می‌کند اگر فقه معاصر ضروری‌ترین نیاز جامعه را برطرف نمی‌کند باید برای ورود در همه ساحاتِ زندگی بشر بیشتر تأمل کند.

  • قدیمی‌تر از یکسال

    بنیادگرایی دینی و رقیبانش

    در تئوکراسی ( حکومت دینی ) این تنها غیر مومنان و سکولارها نیستند که طرد می‌گردند، بلکه بخشی از دین‌داران نیز به سبب آنکه مدل دینداری‌شان مطابق و متناسب با مذاق حکمرانی دینی نیست، به حاشیه رانده می‌شوند؛ و از آنان عموماً با عناوینی نظیر منحرف، التقاطی، سست‌ایمان و… یاد می‌شود.

  • قدیمی‌تر از یکسال

    موارد نقضی که نظریه جدید عبدالکریم سروش را نفی می‌کند

    می‌دانیم که یک نظریه فلسفی در صورتی معتبر است که از جامعیت و شمول تام برخوردار باشد. بدین معنا که در حوزه‌ای که نظریه در آن مطرح می‌شود نتوان مثال یا موارد نقضی برای آن نظریه تصور و اثبات کرد. حال نگارنده این متن بر این باور است که مورد یا موارد نقضی را دریافته که نظریه جدید دکتر عبدالکریم سروش را نقض و نفی می‌کند و اعتبار آن را زیر سؤال می‌برد.

  • جرج اورول و آلبر کامو؛ دیداری که هرگز میسر نشد قدیمی‌تر از یکسال

    جرج اورول و آلبر کامو؛ دیداری که هرگز میسر نشد

    جرج اورول و آلبر کامو از چهره‌های مهم ادبی و سیاسی قرن بیستم اروپا به‌شمار می‌روند و هر دو شهرتی جهانی دارند.

  • قدیمی‌تر از یکسال

    قهرمانان تراژیک دنیای مدرن

    ایده «کارگران به عنوان قهرمانان تراژیک دنیای مدرن» از ساخته‌های ذهن و قلم روشنفکران طبقه متوسط جدید است. یک بررسی استقرایی اجمالی تاریخی و جغرافیایی نشان می‌دهد که طبقه متوسط یا میانی تقریبا در همه جای دنیا و در بیشتر تاریخ، موثرترین و اصلی‌ترین نیروی پیش برنده تحولات اجتماعی و فرهنگی بوده و هست. با تامل عقلی و قیاسی هم می‌توان استدلال‌هایی برای این حکم کلی اقامه کرد.