اندیشه

گفتوگو با محمدعلی اکبری؛
ابرچالشی به نام فقدان فهم اکنون تاریخی
اکنون نیازمند آن هستیم که با ابرچالش مهم خود یعنی فقدان فهم درست مواجه شویم. آیا کسانی نیستند که فهم درست داشته باشند؟ ای بسا که باشند، اما مشکل گشای ما این نیست، زیرا فهم درست را به نحو جمعی حاصل نمیکنیم. آن زمان است که می توانیم به نتیجه درست و علمی برسیم و در موقعیت عمل و حل مسئله قرار بگیریم. باید بدانیم اگر از لحظه طلایی تدبیر بگذرد، آن زمان قوانین تاریخ کار خود را می کنند.
-
دیروز ۱۵:۰۷
چرا فارسی یک «اَبَرزبان» است؟
یدالله گودرزی معتقد است، زبان فارسی یک «اَبَرزبان» است و میگوید: باید گفت که ابرزبانها ممکن است در برخی شاخصهها پررنگتر و در بعضی کمتوانتر ظاهر شده باشند اما توانستهاند قلههای رفیع ادبی، اندیشهای و هنری را در خود جای دهند و تولیدکننده دانش باشند.
-
دیروز ۱۲:۳۶
فلسفهخوانی، فلسفهدانی نیست
هر سال شمار زیادی کتاب فلسفی در ایران منتشر و خریداری میشود، اما خواندن آنها الزاماً به فهم عمیق فلسفه نمیانجامد. فلسفهخوانی لزوماً به فلسفهدانی و فلسفهدانی لزوماً به فلسفهورزی منجر نمیشود.
-
دیروز ۱۱:۲۸
آیا حامیان دیکتاتوری به حامیان دموکراسی تبدیل می شوند؟
نکتهی جالب این که در مجموع، فاصلهی بین موقعیت اطرافیان فرانکو در دوره گذار به دموکراسی ثابت ماند، و طی دههی ۱۹۹۰ اغلب این افراد موقعیتهای قابل قیاسی با موقعیتهایی داشتند که در فاصله سالهای ۱۹۷۰ تا ۱۹۷۵ در دوره دیکتاتوری به آن دست یافته بودند. به این ترتیب یک فرضیهی مهم تأیید میشود: چون فرایند گذار اسپانیا به دموکراسی فرایندی از بالا به پایین بوده است، هر چه فرد در دوران فرانکو اهمیت بیشتری داشت، موقعیتی که در دوران دموکراسی کسب کرد هم مهمتر بود.
-
۲ روز قبل
فاجعه اتمی چرنوبیل از افسانه تا واقعیت
در ساعت ۱:۲۳ دقیقه به وقت مسکو، در این واحد انفجاری رخ داد و آتشسوزی بهوقوع پیوست. این حادثه به بزرگترین فاجعه در تاریخ انرژی هستهای تبدیل شد: ناحیه فعال راکتور به طور کامل تخریب شد، ساختمان واحد نیروگاه تا حدی فرو ریخت و مقدار قابلتوجهی از مواد رادیواکتیو در محیط زیست انتشار یافت.
-
۲ روز قبل
نشست "تحلیلی بر آثار و خدمات میرزا حسن رشدیه" برگزار می شود
نشست "تحلیلی بر آثار و خدمات میرزا حسن رشدیه" روز سه شنبه 9 اردیبهشت در سالن فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار می شود.
-
۲ روز قبل
اهمیت دوری از افرادی که واقعیتها را در نظر انسان وارونه جلوه میدهند
کسانی که واقعیتها را در نظر انسان وارونه جلوه میدهند شباهت زیادی به سراب دارند و امیر مؤمنان علی (ع) مخصوصاً روی این مطلب تکیه فرموده که دروغگویان، دور را نزدیک و نزدیک را دور میسازند.
-
۳ روز قبل
چالشهای کنشگری و بقای ایران
متأسفانه ما دگرگونی نهادها در عصر دیجیتال را در ایران در کتابهای درسی آموزش نمیدهیم. کتابهای درسی که واقعاً خودشان مشکلات زیادی ایجاد میکنند، اما کارهایی میشود انجام داد. یکی از آنها دگرگونسازی لاکپشتی به شکل همگانی با پیگیری و استمرار بالاست. من به آن تعبیر «سیم شدن همگانی» به معنای «سریش شدن همگانی» دادهام. این نخستین مرحله از جنبشهای اجتماعی است.
-
۳ روز قبل
راینهارت کوزلک؛
نگاهی تاریخی به تکوین مفاهیم
ازنظر کوزلک، دستهای از مفاهیم در دوران جدید وجود دارند که به ثبت تجارب مدرن و درعینحال شکلدادن تجارب مدرن و افق انتظارها پرداختهاند. او این مفاهیم را Grundbegriff» » یا «مفاهیم بنیادین» مینامد؛ حدود 130 مفهوم، شامل بحران، انقلاب، رهایی، دولت، طبقه و... ازنظر او، با مطالعه تاریخی تحول این مفاهیم میتوانیم بفهمیم چه چیزی در جهان مدرن درواقع «جدید» است و وجه تمایز آن با جهان قدیم چیست.
-
۳ روز قبل
ریمون آرون فرمانده سارتر در جنگ جهانی دوم
ژان پل سارتر، در میان صدهاهزار سرباز ذخیرهای بود که در اول سپتامبر ۱۹۳۹ برای حضور در جنگ بسیج شدند. سارتر متولد ۱۹۰۵، خدمت نظامی خود را در سال ۱۹۲۹ در رَستۀ هواشناسی گذرانده بود، که در آنجا، تحت فرمان ریمون آرون قرار داشت، کسی که بعدها دوست او و سپس به مخالف سیاسی او بدل شد.
-
۴ روز قبل
فردریش نیچه به زبان ساده: خدا مرده است و ما او را کشته ایم!
منظورش این بود که مردم دیگر مثل گذشته به دین پایبند نیستند ولی ارزش های جایگزین هم پیدا نکرده اند و این، باعث ایجاد خلأ در جوامع انسانی می شود و مشکلات بعدی را به وجود می آورد که حول محور "پوچی" می چرخند.
-
۴ روز قبل
نخستین همایش فرافلسفه در ایران
گروه فلسفه و انجمن علمی با همکاری معاونت پژوهشی دانشکده ادبیات دانشگاه شهیدبهشتی «نخستین همایش فرافلسفه در ایران» را برگزار می کنند.
-
۴ روز قبل
معمار و فیلسوفی که نخستین رساله توضیح المسائل به فارسی را نوشت
شیخ بهایی، به عنوان یک متفکر و دانشمند بزرگ با رویکردی نوین به علم و حکمت، توانست به تلفیق علم و دین بپردازد و میراثی ارزشمند برای نسلهای آینده به جا بگذارد.
-
۴ روز قبل
۵ نقل قول فلسفی که اشتباه فهمیده شدهاند
فلسفه هنری است که در دسترس همگان قرار دارد، اما درک درست از سخنان فیلسوفان بزرگ نیازمند دانش، دقت و توجه به بستر اصلی اندیشههای آنهاست.
-
۴ روز قبل
هایدگر و تکنولوژی: تضمنات امروزین
انجمن علمی دانشجویی علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس با همکاری گروه علوم سیاسی خانه اندیشمندان علوم انسانی، نشست «هایدگر و تکنولوژی: تضمنات امروزین» را برگزار می کند.
-
۴ روز قبل
وین هادسون؛
جامعۀ مدنی پساسکولار
جامعۀ مدنی پساسکولار نمیتواند برداشتهای لیبرال از تفکیک عمومیـخصوصی را در همۀ حوزهها و بسیار بحثانگیزتر از آن، در خصوص خانواده به رسمیت بشناسد و نمیتواند پیرامون اسطورۀ ارادهگرایی مذهبی موجود در جوامعی سازمان یابد که چنین برداشتهایی در آن عمدتاً و به طور وحشتناکی خلافآمد عادت است.
-
۷ روز قبل
در باب انتقامجویی یهودی
پس از پایان جنگ جهانی دوم، تحت تأثیر هولوکاست، «انتقام» به یکی از مهمترین درونمایههای فکری، ادبی و سیاسی در میان یهودیان تبدیل شد. گروههای شبهنظامی اسرائیلی، طرح و برنامههای گوناگونی برای انتقامگرفتن از نازیها میریختند که شامل مسموم کردن آب شهرهای آلمان، کشتن شش میلیون آلمانی و چیزهایی از این دست میشد. اما بعدها، تبِ انتقامجویی از نازیها، در تغییرشکلی تاریخی، به اعراب فلسطینی منتقل شد. حالا اعرابی که به دست خود اسرائیلیها آواره و تبعید شده بودند، به موضوع انتقام تبدیل شده بودند. شاکار پینسکر دربارۀ این تغییر مینویسد.
-
۷ روز قبل
آیا تدریس ادبیات و نوشتن آیندهای دارد؟
گسترش هوش مصنوعی و فناوریهای نوین تهدیدی برای آیندۀ بسیاری از مشاغل به شمار میرود. فیل کریسمن که در دانشگاه میشیگان ادبیات تدریس میکند میگوید: هر لحظه ممکن است یک معلم «هوش مصنوعی» جایگزین من شود که یکسوم من دستمزد میگیرد و سه برابر من دانشجو دارد. بنابراین، قبل از اینکه چنین اتفاقی بیفتد میخواهم دریابم آن کار دوستداشتنیای که من انجام میدهم واقعاً چیست. ارزشش چقدر است؟ برای چه کسی است؟ و چرا برای من مهم است که مطالعۀ آکادمیک ادبیات و نوشتن باقی بماند؟
-
۹ روز قبل
بیماری پستمدرن در گفتار فیلسوف ایرانی
بیماری و بهطور کلی و بهخصوص این بیماری، یک امر صرفا پزشکی نیست و اگر بود، کار منحصرا به پزشکان واگذار میشد و این همه درباره آن حرف نمیزدند. اکنون سیاست و اقتصاد و فرهنگ و مدیریت و تجارت و سوداگری نیز شب و روزشان با کرونا میگذرد. همه از آن میترسند و کسانی هم امیدوارند که از آن سود و صلاحی عایدشان شود. هم ترسیدن و هم طمع سود و صلاح داشتن، با روحیه و اخلاق پستمدرن تناسب دارد. یعنی از یکسو، دیگر اطمینانی وجود ندارد که بتوان از عهده یک ویروس که زندگیاش را بر هم زده است، برآید و از سوی دیگر به هر چیزی و حتی به کرونا هم امید میبندد.
-
۹ روز قبل
از انقلاب فرانسه تا حمله به کنگره آمریکا: نگاهی به پیچیدگیهای ماهیت جمعیت
آیا میشود از خِرد جمعیت سخن گفت؟ گاهی. از جنون اوباش چطور؟ آن هم گاهی. ما از شر بالقوۀ اوباش در هراسیم، اما به تغییرات مثبتی که اعتراضات مسالمتآمیز میتوانند به بار بیاورند امید داریم. اما مساله این است که آنچه کسی یورشی وحشیانه قلمداد میکند، دیگری اعتراضی بهحق میداند. با این اوصاف، آیا جمعیتها ماهیتی متغییر دارند یا فقط کلماتی که برای توصیف آنها به کار میبریم تغییر میکنند؟ آیا جمعیتها اجتماع افراد خردمندند؟ یا افرادی که در گروههای پرجوشوخروش گرد هم میآیند بدل به چیزی میشوند که به قول الیاس کانِتی موجودی مستقل است و به طرقی عمل میکند که هیچیک از افراد گروه مستقلاً چنان رفتارهایی نمیکنند؟
-
۱۰ روز قبل
افسونزدایی بیماری مدرنیته است، آیا هنر میتواند درمانش کند؟
چارلز تیلور، فیلسوف شهیر کانادایی، در ۹۲ سالگی کتابی ژرف دربارۀ ناخوشیهای عصر مدرنیته منتشر کرده و مفهوم «افسونزدایی» را به چالش کشیده است. روابط کیهانی با بحث از آفرینشهای ادبی و موسیقایی بزرگ دوران مدرن، میگوید روشنگری تصویری ناقص از خویشتنِ انسانی ما ارائه کرد که طبق آن ما موجوداتی خودخواه و حسابگر هستیم که برای هیچچیز جز سود ارزشی قائل نیستیم. در مقابل، هنر رمانتیک میتواند آن وجه اجتماعی، کیهانی و متعالی ما را زنده کند که بدون آن نمیتوانیم زندگی را معنادار بیابیم.