-
دیروز ۱۵:۰۷
چرا فارسی یک «اَبَرزبان» است؟
یدالله گودرزی معتقد است، زبان فارسی یک «اَبَرزبان» است و می‌گوید: باید گفت که ابرزبان‌ها ممکن است در برخی شاخصه‌ها پررنگ‌تر و در بعضی کم‌توان‌تر ظاهر شده باشند اما توانسته‌اند قله‌های رفیع ادبی، اندیشه‌ای و هنری را در خود جای دهند و تولیدکننده دانش باشند.
-
دیروز ۱۲:۳۶
فلسفه‌خوانی، فلسفه‌دانی نیست
هر سال شمار زیادی کتاب فلسفی در ایران منتشر و خریداری می‌شود، اما خواندن آن‌ها الزاماً به فهم عمیق فلسفه نمی‌انجامد. فلسفه‌خوانی لزوماً به فلسفه‌دانی و فلسفه‌دانی لزوماً به فلسفه‌ورزی منجر نمی‌شود.
-
دیروز ۱۱:۲۸
آیا حامیان دیکتاتوری به حامیان دموکراسی تبدیل می شوند؟
نکته‌ی جالب این که در مجموع، فاصله‌ی بین موقعیت اطرافیان فرانکو در دوره گذار به دموکراسی ثابت ماند، و طی دهه‌ی ۱۹۹۰ اغلب این افراد موقعیت‌های قابل قیاسی با موقعیت‌هایی داشتند که در فاصله سال‌های ۱۹۷۰ تا ۱۹۷۵ در دوره دیکتاتوری به آن دست یافته بودند. به این ترتیب یک فرضیه‌ی مهم تأیید می‌شود: چون فرایند گذار اسپانیا به دموکراسی فرایندی از بالا به پایین بوده است، هر چه فرد در دوران فرانکو اهمیت بیشتری داشت، موقعیتی که در دوران دموکراسی کسب کرد هم مهمتر بود.
-
۱۴۰۴-۰۲-۰۸ ۱۴:۳۰
فاجعه اتمی چرنوبیل از افسانه تا واقعیت
در ساعت ۱:۲۳ دقیقه به وقت مسکو، در این واحد انفجاری رخ داد و آتش‌سوزی به‌وقوع پیوست. این حادثه به بزرگ‌ترین فاجعه در تاریخ انرژی هسته‌ای تبدیل شد: ناحیه فعال راکتور به طور کامل تخریب شد، ساختمان واحد نیروگاه تا حدی فرو ریخت و مقدار قابل‌توجهی از مواد رادیواکتیو در محیط زیست انتشار یافت.
-
۱۴۰۴-۰۲-۰۸ ۱۰:۴۰
نشست "تحلیلی بر آثار و خدمات میرزا حسن رشدیه" برگزار می شود
نشست "تحلیلی بر آثار و خدمات میرزا حسن رشدیه" روز سه شنبه 9 اردیبهشت در سالن فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار می شود.
-
۱۴۰۴-۰۲-۰۸ ۰۹:۲۸
اهمیت دوری از افرادی که واقعیت‌ها را در نظر انسان وارونه جلوه می‌دهند
کسانی که واقعیت‌ها را در نظر انسان وارونه جلوه می‌دهند شباهت زیادی به سراب دارند و امیر مؤمنان علی (ع) مخصوصاً روی این مطلب تکیه فرموده که دروغگویان، دور را نزدیک و نزدیک را دور می‌سازند.
-
۱۴۰۴-۰۲-۰۷ ۱۲:۲۶
چالش‌های کنشگری و بقای ایران
متأسفانه ما دگرگونی نهادها در عصر دیجیتال را در ایران در کتاب‌های درسی آموزش نمی‌دهیم. کتاب‌های درسی که واقعاً خودشان مشکلات زیادی ایجاد می‌کنند، اما کارهایی می‌شود انجام داد. یکی از آن‌ها دگرگون‌سازی لاک‌پشتی به شکل همگانی با پیگیری و استمرار بالاست. من به آن تعبیر «سیم شدن همگانی» به معنای «سریش شدن همگانی» داده‌ام. این نخستین مرحله از جنبش‌های اجتماعی است.
-
۱۴۰۴-۰۲-۰۷ ۱۰:۵۰
راینهارت کوزلک؛
نگاهی تاریخی به تکوین مفاهیم
ازنظر کوزلک، دسته‌ای از مفاهیم در دوران جدید وجود دارند که به ثبت تجارب مدرن و درعین‌حال شکل‌دادن تجارب مدرن و افق انتظارها پرداخته‌اند. او این مفاهیم را Grundbegriff» » یا «مفاهیم بنیادین» می‌نامد؛ حدود 130 مفهوم، شامل بحران، انقلاب، رهایی، دولت، طبقه و... ازنظر او، با مطالعه تاریخی تحول این مفاهیم می‌توانیم بفهمیم چه چیزی در جهان مدرن درواقع «جدید» است و وجه تمایز آن با جهان قدیم چیست.
-
۱۴۰۴-۰۲-۰۷ ۰۸:۱۵
ریمون آرون فرمانده سارتر در جنگ جهانی دوم
ژان پل سارتر، در میان صدهاهزار سرباز ذخیره‌ای بود که در اول سپتامبر ۱۹۳۹ برای حضور در جنگ بسیج شدند. سارتر متولد ۱۹۰۵، خدمت نظامی خود را در سال ۱۹۲۹ در رَستۀ هواشناسی گذرانده بود، که در آن‌جا، تحت فرمان ریمون آرون قرار داشت، کسی که بعدها دوست او و سپس به مخالف سیاسی او بدل شد.
-
۱۴۰۴-۰۲-۰۶ ۱۵:۴۰
فردریش نیچه به زبان ساده: خدا مرده است و ما او را کشته ایم!
منظورش این بود که مردم دیگر مثل گذشته به دین پایبند نیستند ولی ارزش های جایگزین هم پیدا نکرده اند و این، باعث ایجاد خلأ در جوامع انسانی می شود و مشکلات بعدی را به وجود می آورد که حول محور "پوچی" می چرخند.
-
۱۴۰۴-۰۲-۰۶ ۱۴:۲۵
نخستین همایش فرافلسفه در ایران
گروه فلسفه و انجمن علمی با همکاری معاونت پژوهشی دانشکده ادبیات دانشگاه شهیدبهشتی «نخستین همایش فرافلسفه در ایران» را برگزار می کنند.
-
۱۴۰۴-۰۲-۰۶ ۱۳:۵۷
معمار و فیلسوفی که نخستین رساله توضیح المسائل به فارسی را نوشت
شیخ بهایی، به عنوان یک متفکر و دانشمند بزرگ با رویکردی نوین به علم و حکمت، توانست به تلفیق علم و دین بپردازد و میراثی ارزشمند برای نسل‌های آینده به جا بگذارد.
-
۱۴۰۴-۰۲-۰۶ ۱۱:۳۳
۵ نقل قول فلسفی که اشتباه فهمیده شده‌اند
فلسفه هنری است که در دسترس همگان قرار دارد، اما درک درست از سخنان فیلسوفان بزرگ نیازمند دانش، دقت و توجه به بستر اصلی اندیشه‌های آنهاست.
-
۱۴۰۴-۰۲-۰۶ ۱۰:۳۳
هایدگر و تکنولوژی: تضمنات امروزین
انجمن علمی دانشجویی علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس با همکاری گروه علوم سیاسی خانه اندیشمندان علوم انسانی، نشست «هایدگر و تکنولوژی: تضمنات امروزین» را برگزار می کند.
-
۱۴۰۴-۰۲-۰۶ ۱۰:۱۱
وین هادسون؛
جامعۀ مدنی پساسکولار
جامعۀ مدنی پساسکولار نمیتواند برداشت‌های لیبرال از تفکیک عمومی‌ـ‌خصوصی را در همۀ حوزهها و بسیار بحثانگیزتر از آن، در خصوص خانواده به رسمیت بشناسد و نمیتواند پیرامون اسطورۀ ارادهگرایی مذهبی موجود در جوامعی سازمان یابد که چنین برداشتهایی در آن عمدتاً و به طور وحشتناکی خلافآمد عادت است.
-
۱۴۰۴-۰۲-۰۳ ۱۴:۵۶
در باب انتقام‌جویی یهودی
پس از پایان جنگ جهانی دوم، تحت تأثیر هولوکاست، «انتقام» به یکی از مهم‌ترین درون‌مایه‌های فکری، ادبی و سیاسی در میان یهودیان تبدیل شد. گروه‌های شبه‌نظامی اسرائیلی، طرح و برنامه‌های گوناگونی برای انتقام‌گرفتن از نازی‌ها می‌ریختند که شامل مسموم کردن آب شهرهای آلمان، کشتن شش میلیون آلمانی و چیزهایی از این دست می‌شد. اما بعدها، تبِ انتقام‌جویی از نازی‌ها، در تغییرشکلی تاریخی، به اعراب فلسطینی منتقل شد. حالا اعرابی که به دست خود اسرائیلی‌ها آواره و تبعید شده بودند، به موضوع انتقام تبدیل شده بودند. شاکار پینسکر دربارۀ این تغییر می‌نویسد.
-
۱۴۰۴-۰۲-۰۳ ۱۰:۵۰
آیا تدریس ادبیات و نوشتن آینده‌ای دارد؟
گسترش هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین تهدیدی برای آیندۀ بسیاری از مشاغل به شمار می‌رود. فیل کریسمن که در دانشگاه میشیگان ادبیات تدریس می‌کند می‌گوید: هر لحظه ممکن است یک معلم «هوش مصنوعی» جایگزین من شود که یک‌سوم من دستمزد می‌گیرد و سه برابر من دانشجو دارد. بنابراین، قبل از اینکه چنین اتفاقی بیفتد می‌خواهم دریابم آن کار دوست‌داشتنی‌ای که من انجام می‌دهم واقعاً چیست. ارزشش چقدر است؟ برای چه کسی است؟ و چرا برای من مهم است که مطالعۀ آکادمیک ادبیات و نوشتن باقی بماند؟
-
۱۴۰۴-۰۲-۰۱ ۱۲:۳۱
بیماری پست‌مدرن در گفتار فیلسوف ایرانی
بیماری و به‌طور کلی و به‌خصوص این بیماری، یک امر صرفا پزشکی نیست و اگر بود، کار منحصرا به پزشکان واگذار می‌شد و این همه درباره آن حرف نمی‌زدند. اکنون سیاست و اقتصاد و فرهنگ و مدیریت و تجارت و سوداگری نیز شب و روزشان با کرونا می‌گذرد. همه از آن می‌ترسند و کسانی هم امیدوارند که از آن سود و صلاحی عایدشان شود. هم ترسیدن و هم طمع سود و صلاح داشتن، با روحیه و اخلاق پست‌مدرن تناسب دارد. یعنی از یکسو، دیگر اطمینانی وجود ندارد که بتوان از عهده یک ویروس که زندگی‌اش را بر هم زده است، برآید و از سوی دیگر به هر چیزی و حتی به کرونا هم امید می‌بندد.
-
۱۴۰۴-۰۲-۰۱ ۱۰:۲۰
از انقلاب فرانسه تا حمله به کنگره آمریکا: نگاهی به پیچیدگی‌های ماهیت جمعیت
آیا می‌شود از خِرد جمعیت سخن گفت؟ گاهی. از جنون اوباش چطور؟ آن هم گاهی. ما از شر بالقوۀ اوباش در هراسیم، اما به تغییرات مثبتی که اعتراضات مسالمت‌آمیز می‌توانند به بار بیاورند امید داریم. اما مساله این است که آنچه کسی یورشی وحشیانه قلمداد می‌کند، دیگری اعتراضی به‌حق می‌داند. با این اوصاف، آیا جمعیت‌ها ماهیتی متغییر دارند یا فقط کلماتی که برای توصیف آن‌ها به کار می‌بریم تغییر می‌کنند؟ آیا جمعیت‌ها اجتماع افراد خردمندند؟ یا افرادی که در گروه‌های پرجوش‌وخروش گرد هم می‌آیند بدل به چیزی می‌شوند که به قول الیاس کانِتی موجودی مستقل است و به طرقی عمل می‌کند که هیچ‌یک از افراد گروه مستقلاً چنان رفتارهایی نمی‌کنند؟
-
۱۴۰۴-۰۱-۳۱ ۱۵:۰۳
افسون‌زدایی بیماری مدرنیته است، آیا هنر می‌تواند درمانش کند؟
چارلز تیلور، فیلسوف شهیر کانادایی، در ۹۲ سالگی کتابی ژرف دربارۀ ناخوشی‌های عصر مدرنیته منتشر کرده و مفهوم «افسون‌زدایی» را به چالش کشیده است. روابط کیهانی با بحث از آفرینش‌های ادبی و موسیقایی بزرگ دوران مدرن، می‌گوید روشنگری تصویری ناقص از خویشتنِ انسانی ما ارائه کرد که طبق آن ما موجوداتی خودخواه و حسابگر هستیم که برای هیچ‌چیز جز سود ارزشی قائل نیستیم. در مقابل، هنر رمانتیک می‌تواند آن وجه اجتماعی، کیهانی و متعالی ما را زنده کند که بدون آن نمی‌توانیم زندگی را معنادار بیابیم.
-
۱۴۰۴-۰۱-۳۱ ۱۴:۱۱
چرا حکومت پهلوی فروریخت؟/ با نگاهی به خاطرات علینقی عالیخانی
در گفت‌وگوی او [عالیخانی] ۱۵ خرداد نقطه مهمی در این ماجراست. او از جلسه‌ای می‌گوید که گروهی از کارگزاران دل‌سوز حکومت برگزار می‌کنند تا راه‌حلی بیابند و پیامد این جلسه برکناری تقریبا تمام اعضای آن جلسه است.
-
۱۴۰۴-۰۱-۳۱ ۱۲:۴۰
اراجیفِ روان‌پویشی
نیکلاس سرنینگ، روان‌درمانگر و روان‌شناس با تجربه‌ای است که بیست سال از عمرش را صرف کار درمان، آموزش و تحقیق در حوزۀ روان‌درمانی اگزیستانسیال و روان‌درمانیِ کودک کرده. او در آغاز مسیر، مانند بسیاری از همکارانش، معتقد بود که ریشۀ رنج انسان را باید در تروماهای دوران کودکی جست‌وجو کرد. اما اکنون پس از سال‌ها تجربه، با تردید بزرگی روبه‌رو است. سرنینگ نه‌تنها تکنیک‌های روان‌درمانی را نقد می‌کند، بلکه پیش‌فرض‌های نظری آن را نیز زیر سؤال می‌برد. او حالا می‌نویسد بسیاری از روان‌درمانی‌های رایج شواهد علمی کافی ندارند و در مواردی می‌توانند به افراد آسیب برسانند.
-
۱۴۰۴-۰۱-۳۰ ۱۵:۰۲
دوران کرّ و فرّ پست‌مدرنیسم در جهان به سر آمده
پست‌مدرنیسم را نمی‌توان پدیده‌ای گسسته از مدرنیسم دانست. دوران کر و فر پست‌مدرنیسم در جهان به سر آمده است. تا همین هفت، هشت سال گذشته، لااقل در ایران، دائم از پست‌مدرنیسم صحبت می‌شد، اما الان دیگر این طور نیست. این دوران در غرب مدت‌هاست رو به افول گذاشته است. خیزش دوباره‌ی راست سیاسی در اروپا و آمریکا نشان از همین امر دارد.
-
۱۴۰۴-۰۱-۳۰ ۱۴:۳۰
چه بر سر ژیژک آمده است؟
وقتی اسلاوی ژیژک و جردن پیترسون در سال ۲۰۱۹ تصمیم گرفتند با هم مناظره کنند، در محافل روشنفکری این رویداد را «مناظرۀ قرن» نامیدند. اگرچه قرار بود در این مناظره ژیژک نمایندۀ چپ‌ها باشد، بعد از بحث، خیلی‌ها از اشتراکات فکری او با پیترسون متعجب شدند. در واقع به نظر می‌رسید ژیژک آن‌قدرها هم چپ نیست. این روند در چندسال گذشته تشدید شده است، تا حدی که امروزه خیلی از مطبوعات چپ‌گرا او را تحریم کرده‌اند. گویی این متفکر اسلوونیایی در حال فراموش‌شدن است. آیا واقعاً این‌طور است؟
-
۱۴۰۴-۰۱-۳۰ ۱۰:۴۷
لحظه فاشیستی
در ماه‌ها یا بهتر بگویم در دو یا سه سال اخیر یک حس نوستالژی را در بسیاری از افراد نسبت به گذشته ایران متوجه شده‌ام؛ حسی که شبیه به ایده تونل زمان است، یعنی تونل زده تا به مقصدی که خودش دوست دارد برسد، حال آنکه اصلاً مقصد مناسبی را انتخاب نکرده است و تاریخ و تحولات تاریخی هم به مثابه تونل نیست! اما این حس به شدت در حال فربه شدن است.
-
۱۴۰۴/۰۱/۳۰
گفت‌وگو با قدرت احمدیان؛
ناسیونالیسم قومی پیشامدرن در تقابل با ناسیونالیسم مدنی
الگوی مثالیِ بارز و دقیق ناسیونالیسم قومی، فاشیسم هیتلر است. اوج ناسیونالیسم قومی را هیتلر و موسولینی مطرح می‌کنند؛ یعنی مراجعه به هویت‌های تاریخی، نژاد یا برداشت‌های بیولوژیکی که مثلاً یهودی این گونه است یا سیاه‌ها آن مشکل را دارند.
-
۱۴۰۴-۰۱-۲۷ ۱۶:۲۰
خاستگاه‌های ایتالیایی مکتب فرانکفورت
در تابستانی سرنوشت‌ساز در دهۀ ۱۹۲۰، گروهی از روشنفکران آلمانی، از جمله آدورنو و بنیامین، به ناپل سفر کردند؛ شهری که با خیابان‌هایی پرجنب‌وجوش و فرهنگی سرشار از تضاد، مسیری تازه در تحلیل مدرنیته برایشان گشود. این تجربه، با ترکیب شور زندگی و تأملات فلسفی، الهام‌بخش نظریه‌های انتقادی شد و زمینه‌ساز شکل‌گیری مفاهیمی شد که بعدها مکتب فرانکفورت را به یکی از مهم‌ترین جریان‌های فکری قرن بیستم بدل کرد. مارتین میتل‌مایر در کتاب جدیدش، ناپل ۱۹۲۵، تأثیر محیط ایتالیا را بر این گروه از متفکران نشان می‌دهد و ادعا می‌کند که مناظر و مردمان ناپل خاستگاه ازیادرفتۀ برخی از تأثیرگذارترین تحلیل‌های زندگی مدرن هستند.
-
۱۴۰۴-۰۱-۲۷ ۱۰:۱۵
آیا نوسازی در دورۀ پهلوی اول به اقتصاد تولیدی کمک کرد؟
توسعه واردات؛ میراث اقتصادی دوران پهلوی
در شرایطی که شاه به‌طور مداوم از وزرای خود می‌خواست پول و ارز بیشتری برای دولت فراهم کنند تا او کالاها و تجهیزات سنگین مورد نیاز برای پروژه‌های خود را خریداری نماید، استراتژی جایگزینی واردات جاذبۀ خود را از دست می‌داد، به این علت که به بار نشستن آن زمان‌بر و طولانی بود.
-
۱۴۰۴-۰۱-۲۶ ۱۴:۳۴
واقعاً چه چیزی می‌تواند دنیا را تغییر دهد؟
کتاب جدید گال بکرمن، سکوت آرامش قبل از طوفان، اثری است بلندپروازانه که می‌گوید «گفت‌وگوهای چندنفره» یکی از مهم‌ترین آغازگاه‌های هر تغییر بنیادینی در سطح جهان است. او در این کتاب داستان آدم‌های معمولی‌ای را تعریف می‌کند که در راه آرمان‌های خود، روزنامه منتشر کرده‌اند، مطلب نوشته‌اند، یا گروه‌های فیسبوکی و آنلاین راه انداخته‌اند و بالاخره بعد از مدتی، تفکرات رادیکال‌شان نقش خود را بر پیکر تاریخ زده‌اند.
-
۱۴۰۴-۰۱-۲۶ ۱۳:۵۵
دگردیسی شاعرانه و دلنشین شخصیت‌های اساطیری و شاهنامه‌ای در آثار بهرام بیضایی
یک هنرمند خوب تاریخ می‌داند ولی تاریخ‌نگار نیست، با اسطوره‌ها آشناست ولی اسطوره‌نگار نیست. او ویژگی‌های شخصیت‌های تاریخی و اسطوره‌ای را در منابع مختلف و روایت‌های دینی کهن و شاهنامه خوانده است و به یاد سپرده است ولی کار او نقل و انتقال مو به موی آن‌ها نیست. این‌ها در محدوده کاری تاریخ‌نویس یا پژوهشگر اساطیر است.