پایگاه اطلاع رسانی فرهنگ امروز

برای خروج از توسعه‌نیافتگی به اندکی «تواضع» نیاز داریم

چهره ماندگار فلسفه معتقد است؛ برای خروج از وضعیت توسعه‌نیافتگی، به اندکی تواضع نیاز داریم. یعنی نیاز داریم به توانایی‌ها، ناتوانی‌ها و نقاط قوت، نقص‌ها و دانایی‌ها و نادانی‌های خود بیشتر توجه کنیم. نقش سیاست را نیز نباید نادیده گرفت. حکومت‌ها اگر اراده اصلاح داشته باشند، تا حدودی بر موانع فائق می‌آیند و اگر امکان‌ها و نیازها را بشناسند، موفق می‌شوند.

سریع القلم: کشورهایی که با هوش مصنوعی کار نکنند از تمدن عقب می مانند

جهاد دانشگاه سمینار «حکمرانی در عصر هوش مصنوعی» را با سخنرانی دکتر محمود سریع القلم استاد اقتصاد سیاسی و بین الملل دانشگاه شهید بهشتی برگزار می کند.

عرفان قرآنی و معرفت ایرانی؛ دو بال پرواز عطار

۲۵ فروردین در تقویم فرهنگی کشورمان مزین به نام روز بزرگداشت و پاسداشت شیخ فریدالدین عطار نیشابوری خالق «منطق الطیر» و «الهی‌نامه» است که این هر دو با بلندای معنای عرفان قرآنی و معرفت ایرانی خود بدل به دو بال پرواز عطار بر آسمان نیلوفری ادب ایران‌زمین شده است.

خواندن عرفان نه تنها جایز که واجب است

اشارات در حوزه تدریس می شود ولی شفا چیز دیگری است. استقبال حوزه بسیار کم است؛ بعضی ها می آیند سر کلاس می نشینند و تمام وقتی که مشغول تدریس هستم آن ها خوابند. البته بعضی هم گوش می دهند، بعضی می نویسند. اما استقبال اصلاً قابل توجه نیست. به خصوص بعد از کرونا که طلبه ها حوزه را رها کردند و رفتند دنبال کار. وقتی کرونا تمام شد دیگر برنگشتند. در مدرسه خان که ما تدریس می کنیم، قبلاً پر از طلبه بود. الان بسیاری از حجره ها خالی است. بعضی اساتید می گویند: فقط یک شاگرد داریم. اوضاع طلبگی بعد از کرونا خیلی خراب شد. استقبال از کلاس ما هم بسیار کم است.

حیات اجتماعی جریان اصلی است نه تضاد توییتری ها و خشک مقدس ها

ما در ایران از درون یک حیات دوقطبی به مسائل نظر می افکنیم که یک لحظه اش چریک توئیتری اینستاگرامی است، و لحظه دومش نوعی زهد خشک و محتسبیسم تهی شده است. این دولایه آن گونه جیغ می کشند که گویی هستی اجتماعی، به این دو محدود است. در صورتی که چنین نیست. مسئله بر سر ضرب آهنگ هایی است که هنوز در آن حیات اجتماعی جاری است و منتظر وضعیت را پایش می کند تا در وهله نهایی از تک تک دریچه هایی که برای زندگی بهتر باز می شود، همانند مشروطه استفاده کند.

از مرو تا نیشابور؛ امام رضا (ع) و تثبیت عقلانیت علوی

امام رضا (ع) با آگاهی از ابعاد بازی سیاسی مأمون، در برابر پیشنهاد ولایتعهدی، مقاومت کرده و تنها با تهدید به قتل آن را پذیرفتند. ایشان پس از پذیرش، در شرایطی بسیار پیچیده، استراتژی «حضور منتقدانه» را در پیش گرفتند.

دکترین سیاسی اسلامی امام رضا (ع) در حدیث "سلسلة‌الذهب"

امام رضا (ع) در قالبی کلامی، بیانیه‌ای سیاسی، معرفتی و تمدنی صادر کرد. حدیث «سلسلة‌ الذهب» حاوی نوعی دکترین اسلامی برای ساختار امت است: درون‌مایه توحید، رکن امامت و دژ نجات انسان.

بهتر است هیچ‌وقت نگوییم «این صرفاً عقیدۀ شماست»

«هر کسی نظر خودش را دارد». بعید است این جمله را هنگام گفتگوهای چالش‌برانگیز اخلاقی یا سیاسی نشنیده باشید. آدم‌ها معمولاً وقتی می‌بینند نمی‌توانند طرف مقابل را با خود همراه کنند، این جمله را می‌گویند تا ضمن احترام به او، اعلام کنند که دست از عقاید خودشان نخواهند کشید. اما فیلسوفی آمریکایی می‌گوید این جمله و حرف‌های شبیه به آن، نه‌تنها محترمانه نیستند، بلکه خطرناک و بی‌معنایند. از نظر او، بهتر است به‌جای اینکه صرفاً بپذیریم دیگران عقاید متفاوتی دارند، از آن‌ها بپرسیم «چرا» چنین عقایدی دارند؟

شریعت سنگلجی؛ نوگرایی در لباس روحانیت

بر خلاف بسیاری از هم‌لباسانش، شریعت سنگلجی در دوران رضاخان با محدودیت‌های حکومتی مواجه نشد. نه منبرهایش تعطیل شد و نه دارالتبلیغ‌اش مزاحمتی دید. حتی شواهدی از ارتباطات او با رجال دولتی آن زمان در دست است.

مکتب اخلاقی تهران؛ آقامجتبی، خوش‌وقت، حق‌شناس

با پایتخت شدن تهران‌، این شهر کوچک مرکز سیاسی و اقتصادی ایران شد و پس از چندی مرکز فرهنگی و فلسفی هم شد و حوزه اخلاق تهران در قرن سیزدهم و چهاردهم بسیار جدی شد و تا امروز هم ادامه دارد.

برندگان جایزه پولیتزر ۲۰۲۵ اعلام شدند

دانشگاه کلمبیا با ارائه فهرست برندگان جایزه پولیتزر ۲۰۲۵، بار دیگر برترین‌های روزنامه‌نگاری، ادبیات، نمایش و موسیقی در آمریکا را معرفی کرد.

نجف دریابندری در محضر برتراند راسل

دریابندری: راسل را تنها از طریق کتاب‌هایش می‌شناختم؛ مردی منطقی، شجاع و روشنگر. اما اکنون، انسانی واقعی، خون‌گرم، متواضع و صادق را دیده بودم که در پایان عمرش، هنوز به آینده بشر می‌اندیشد و نگران سرنوشت دنیاست.

کنش‌گرانی که سنت‌های حوزه را نوآورانه احیا کردند

فعالیت این سه کنش‌گر حاشیه‌ای نشان داد که حوزه علمیه قم، فراتر از دروس رسمی و دیوارهای مدرسه فیضیه، با ابتکار روش‌های تبلیغی نوین و نقد درون‌سازمانی، توانسته بستر پرسشگری و بازخوانی معارف را حفظ کند.

راهی برای مقابله با مخاطرات قرن بیست و یکم

ضرورت «در راه» دیدن این رویکرد، ریشه در بحران های معرفتی قرن بیست ویکم دارد؛ جهانی که مفاهیم و پدیده های نوظهوری مانند پساحقیقت، فناوری های پیشتاز، و فروپاشی فرا روایت ها، امکان هرگونه ادعای قطعیت را به چالش کشیده اند. رویکرد ایدئولوژیک با در نظر داشتن این تحولات، هرگونه ادعای تمامیت خواهانه را رد می کند و پایبندی به «اخلاق نامشروط» را پیش فرض هرگونه کنش فلسفی می داند. هستی شناسی در این رویکرد، نه توصیف ایستای وجود که کاوشی در امکانات ناشناخته وجود است.

انگلیسی‌ها در دوره قاجار ایرانی‌ها را معتاد کردند!

فلسفه وجودی نهاد وکالت ایده آلیستی یا ماکیاولیستی؟

بشر ایده آلیست کسی است که فضایل و رذایل اخلاقی را شناسایی کرده، در پی کسب و رد آنان برآمده و به معیارهای مطلق اخلاق گرایی و گزاره‌های همه شمول انسان ساز معتقد است.

چرا عدد ۴۰، در سیر و سلوک معنوی مورد توجه است؟

عدد ۴۰ در قرآن و احادیث، نمادی از رشد، بلوغ و آمادگی روحی و معنوی انسان است که انجام اعمال عبادی چهل‌روزه، معروف به چله‌نشینی، می‌تواند تحولی عمیق در روح و شخصیت انسان ایجاد کند.

بزرگترین فیلسوف دوران مدرن

کانت در یک تقسیم‌بندی کلی عقل را به عقل نظری و عقل عملی تقسیم می‌کند. در عقل نظری، دیگر عقل تنها ابزار شناخت نیست، بلکه شناخت علمی بدون عقل سالبه به انتفاء موضوع است.

رشدیه تن به اتمیزه شدن نداد

فراستخواه:‌یکی از مشکلات ما ایرانیان، گرفتاری در چرخه معیوب اتمیزه یا توده‌ای شدن است. رشدیه توانست از این چرخه معیوب رهایی یابد و دست به کنشگری بزند. یکی از ابداعات رشدیه در این مسیر، تولید فضای اجتماعی، اجتماعات و گروه‌ها بود.

«سنجش پیامدهای هستی‌شناسی هایدگر»

انقطاع نسلی و حافظگی و اندیشگی یکی از مشکلات بزرگ ما است. ما دچار آلزایمر فرهنگی شده‎‬ ایم و این نگران‬ ‎کننده است. به خصوص متولدین این دو دهه اخیر دچار چنین وضعیتی هستند.

نگاه هگل به تاریخ فلسفه و اهمیت ساختارهای سیاسی

هگل به نظرش می آید که قوانین فرمال و قوانینی که جایی ثبت شده باشند، خیلی مهم تر هستند از آداب رسوم عرفی یا قوانینی که صرفا عرفی هستند. بنابراین از نظر هگل چیزهایی که ثبت شده و رسمی هستند برایش دارای اهمیت هستند زیرا نهاد پشتوانه آنان ، تعین آزادی را خیلی بهتر نشان می دهند تا آداب و رسوم روزمره مردم، و یا حقوق عرفی. نظر هگل اگر بخواهید تاریخ را خوب بفهمید باید به تاریخ دولت ها نگاه بکنید زیرا دولت ها نهادهای متعینی هستند که قوانین متعینی دارند که آن ها را به صورت عمومی بیان کرده اند، به همین دلیل جایی هم مکتوب است و می توانیم در باره آن ها بیندیشیم

چرا و چگونه یک خرده‌فروش تنگدست قاتل شاه شد؟

میرزا رضا به مدت چهار سال و خرده‌ای محبوس ماند. پس از خلاصی راهی استانبول شد. اینک تنی رنجور داشت و یک پایش نیمه‌فلج بود. دو ماه در بیمارستان بستری شد اما بیش از آن آسیب دیده بود که بتواند در مدتی کوتاه سلامتی‌اش را بازیابد.

بردگی جدید انسان ها به وسیله تکنولوژی

از نظر هایدگر، تکنولوژی مدرن به‌جای اینکه خدمت‌گزار انسان و طبیعت باشد، به ابزاری برای سلطه و تسلط تبدیل می‌شود که نه تنها انسان‌ها را در خود محصور می‌کند، بلکه قدرت و خشونت را نیز در آن گسترش می‌دهد.

شهید مطهری و نسبتش با زمانه ما

تجزیه و تحلیل شخصیت استاد شهید آیةالله مرتضی مطهری، به اندازه‌ عظمت، عمق و وسعت ابعاد اندیشه های علمی و دینی این بزرگمرد معاصر، از پیچیدگی‌های زیادی برخوردار بوده و در یک کلام اینکه نه تنها کار آسان و متعارفی نیست بلکه بسیار دشوار است.

طرح آمریکا ؛بزرگنمایی حزب توده برای کودتا در ایران

در این بحث کوشیده‌ام با طرح یک بحث نظری، ناکارآمدی تعریف آقای دکتر غنی‌نژاد از کودتا، برپایه شورش بر علیه رئیس کشور، را نشان دهم. همچنین به این واقعیت اشاره شد که در نظام‌های سیاسی مدرن به دلیل توازن قدرت در سطح قوای سه گانه کشور، اساسا عبارت Head of State به عنوان رئیس کشور، فاقد وجاهت حقوقی است. به همین دلیل به عنوان نمونه به موقعیت قانونی رئیس جمهور آمریکا توجه کردم؛ که می‌شود او را حتی با دست‌بند به دادگاه برد، امری که در نظام شاهنشاهی ایران، تصور آن هم امری محال بوده است. بنابراین آقای دکتر غنی‌نژاد در دنیای مدرن نباید درپی یافتن رئیس کشوری باشد، که بتوان تعریف خود از کودتا را بر آن، بنا نهد.

نقدی فمینیستی بر مفهوم عدالت در فلسفهٔ افلاطون

از منظر فمینیستی، عدالت در فلسفهٔ افلاطون اگرچه در ظاهر نوآورانه به نظر می‌رسد، اما همچنان در بستری مردسالارانه تعریف می‌شود. این نقدها یادآور می‌شوند که مفاهیمی چون طبیعت، برابری و قدرت، خود نیازمند بازاندیشی‌اند، اگر هدف ما دستیابی به عدالتی فراگیر و واقعی باشد.

جدایی از دین در ایران و جهان

بررسی گزارش های گرایش داشتن و گرایش نداشتن به دین در ایران و جهان، نتیجه گیری و ارائه پیشنهادهای سیاستی

جای خالی گرامشی در روشنفکری چپ ایران

گرامشی فهمی مبسوط از ماهیت قدرت و سیاست به ما می‌دهد و الگویی در اختیار ما قرار می‌دهد که بر طبق آن می‌توانیم نحوه به قدرت رسیدن احزاب و علل ناکامی جنبش‌های انقلابی را به واسطه بررسی این رخدادها در بستر تاریخی‌شان درک کنیم. گرامشی به تأسی از ماکیاولّی قصد دارد به «کسانی که نمی‌دانند» آموزش سیاسی بدهد. آموزش سیاسی برای شناخت ابزار لازم، حتی ابزار مستبدان. بستر کار گرامشی واقعیت است و نه آرمان‌ها، رؤیاها، بیانیه‌ها، شعارها و....