-
۱۳۹۷-۱۱-۱۶ ۱۰:۵۱
نگاه تحلیلی-توصیفی به کتاب تبیین و پیشبینی در علم؛
مقالاتی در چیستی علم
این کتاب برای علاقهمندان به «فلسفۀ علم» مجموعۀ قابل توجهی است بهویژه اینکه دکتر نراقی در انتخاب و ترجمۀ مقالات وسواس لازم را به خرج داده است. خوانندگان کتاب هنگامی که مطالعۀ آن را به پایان میرسانند، به قول مترجم شاید بتوانند «برای بسیاری از سؤالات خود پاسخهای منطقی پیدا کنند» اما این را هم بگویم که سؤالات جدیدی در ذهنشان مطرح میشود که برای پاسخگویی به آنها به تفکر و تأمل عمیقی نیازمند هستند که شاید نتوانند بهسادگی برای آنها «پاسخهای منطقی» پیدا کنند.
-
۱۳۹۷-۱۱-۱۵ ۱۰:۵۴
تحلیلی بر اصلاح مدل رسانهای و بهبود وضعیت مطبوعات در ایران؛
ضرورت یک بازنگری
شیوع رسانههای جناحی (همانند مطبوعات دولتی، شبهدولتی و جناحی در ایران)، تمایل به ابزارسازی رسانهها توسط نخبگان سیاسی و اقتصادی (مدیریت مطبوعات در اختیار نخبگان درون نظام قدرت و یا جریانهای سیاسی) و استفاده از آنها بهعنوان ابزار چانهزنی، مداخلۀ مکرر و محدودیت فراگیر دولت در نظام رسانهای، توسعۀ کمترحرفهای مطبوعات و نقش غالب قدرت سیاسی در توسعۀ اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و خبری نسبت به نظام بازار موجب شده است تا بازنگری در سیاستهای رسانهای کشور بهمنظور بهبود نظام مطبوعات به مدلی کارآمد و کیفی به یک ضرورت برای نظام ارتباطی کشور تبدیل شود.
-
۱۳۹۷-۱۱-۱۴ ۱۲:۳۴
نقد و بررسی فیلم مسخره باز به کارگردانی همایون غنیزاده؛
یک فانتزی شوخ و لحن سورئال
فانتزی شوخ و لحن سورئال ، مهم ترین خصیصه این فیلم است که در کنار قابلیت های دنیای سی جی، آن را در جایگاه یک اثر آرتیستیک و پیشرو، اما خالی از بن مایه های قانون مند داستان پردازانه قرار می دهد./ در «مسخرهباز» به دلیل فضا و ساختاری که دارد اصلا قرار نیست که روی هیچ کاراکتری عمیق بشویم. این به جهان فیلم برمیگردد اما این میزان از بیهودگی و بیکنشی کاراکترها از جایی به بعد نه تنها آزاردهنده میشود که ارتباط تماشاگر را با فیلم و روندش قطع میکند.
-
۱۳۹۷-۱۱-۱۴ ۱۱:۲۱
نگاهی دوباره به کتاب «ما چگونه ما شدیم؟»
ایران و ایرانی در مظان اتهام
در روزگاری که کموبیش ذهن بیشتر مردم ایران به نظریات عقبماندگی در چارچوب تسلط استعمار و امپریالیسم خو گرفته بود ناگهان این کتاب نگاهی تازه به پدیدۀ عقبماندگی انداخت و گفت چه شد آنها به ما مسلط شدند و چرا ما نرفتیم آنها را استعمار کنیم. همین شاهپرسش سرآغازی بود برای نامداری کتاب و چاپهای پیاپی آن. اگر دلیری و نوآوری نویسنده را کنار بگذاریم -که در روزگار خودش ستودنی است- در دیگر مسائل کتاب نمیشود به این سادگی سخن گفت و آن را ستود.
-
۱۳۹۷/۱۱/۱۰
گفتوگوی میثم سفیدخوش با علی مرادخانی دربارۀ اهمیت فلسفۀ هگل در تکوین علوم انسانی جدید (۲)؛
«روح» دانشگاه
مسئله در همان چیزی است که تلقی قرن هفدهمی از علم اجازه نمیدهد اتفاق بیفتد. این تلقی با مسائل تکنیکی برخورد میکند و اجازه نمیدهد کاری که باید، بشود؛ یعنی کار نظرورزانه در مورد ماهیت علم، سرشت دانشگاه، مفهوم آموزش و مفهوم پژوهش، نه در قالبهای صوری بوروکراتیکی که در پایاننامهها و پژوهشها هست.
-
۱۳۹۷-۱۱-۰۹ ۱۱:۲۸
گزارشی از کتاب پیتر تروانی با عنوان «هایدگر و اسطورهی توطئهی جهانیِ یهود»؛
تجدید نظر در عسرت یک نظریه
ارتباط سامیستیزی هایدگر با ناسیونال-سوسیالیسم نیز خود مسئلهای درجه یک است. هایدگر در این قطعات، سامیستیزیاش را در پشت ناسیونال-سوسیالیسم پنهان نکرده است، اما چرا؟ تراونی گمان میکند به این دلیل که هایدگر قصد داشت سامیستیزیاش را از سامیستیزی ناسیونال-سوسیالیستها متمایز کند.
-
۱۳۹۷-۱۱-۰۸ ۱۰:۳۹
مواجهه سینما و مرگ؛
سینما و شیفتگی مرگ
تصادفی نیست که امروزه اسطوره های فوتبال، همپای الهگانِ عالمِ سینما میدرخشند. به همین ترتیب، دیگر هیچ فرقی میان کاشته کریس رولاندو و «پلکان اودسا» نیست. این به معنی ناپدیدی است. پایانِ استعاره. در واقع، منطقه سایه بهمنزله بُعد برسازندۀ استعاره است که استعاره، به حکمِ مرگ و برای اثربخشی نباید از آن تخطی کند.
-
۱۳۹۷-۱۱-۰۷ ۱۱:۱۰
رابطۀ یهودیت با اقتصاد در طول تاریخ (۲)؛
یهودیان ثروتمند؛ شایعاتی نزدیک به حقیقت
تاریخ نشان داد که برخلاف دیدگاه عام، اکثر یهودیان کارگر و تهیدست هستند، اقلیت ثروتمند آنها را یهودیان آلمانی سابق تشکیل میدهند که پس از مهاجرت به آمریکا نیز همان روش سرمایهداری را ادامه دادند... اینکه یهودیان بر صدر جایگاههای مدیریتی بانکهای مطرح دنیا قرار دارند، مردم را بیش از پیش به اینسو سوق میدهد که شاید شایعات به حقیقت نزدیک باشند.
-
۱۳۹۷/۱۱/۰۶
گفتوگوی میثم سفیدخوش با علی مرادخانی دربارۀ اهمیت فلسفۀ هگل در تکوین علوم انسانی جدید (۱)؛
فلسفۀ هگل، اینجا و اکنون علوم انسانی در ایران
سفیدخوش معتقد است که تبار مفهوم «علوم انسانی» را میتوان در دوران پیشامدرن و حتی در فلسفۀ ارسطو نیز بازجست، اما در مقابل، مرادخانی بر این باور است که علوم انسانی جدید تنها پس از شکلگیری دستگاه فلسفی هگل و تدوین طرح نظری تاریخ و جامعۀ انسانی از سوی اوست که معنا و هویت مییابد. با این حال، هر دو برآناند که فلسفۀ هگل بهطور عام و تأملات او دربارۀ برخی از شرایط تکوین علم جدید، نسبتی وثیق با شرایط کنونی علوم انسانی در ایران دارد.
-
۱۳۹۷-۱۱-۰۳ ۱۲:۱۲
چند پرده از جلسات ملاقات با هایدگر/ منوچهر آشتیانی؛
هایدگر و ما ایرانیان
کارل لویت در سمینار دانشگاهی خود علیه مداحی هیتلر توسط هایدگر، در حضور ما دانشجویان به طنز و طعنه گفت: عجبا که این استاد معظم ما (و استاد خود لویت) به پیامد قول خود وفادار نماند؛ زیرا اگر هیتلر عقل مطلق تاریخ بود، پس میبایست هایدگر بعد از آنکه استالین او را به خاک فلاکت نشاند، استالین را «عقل مطلق تاریخ» معرفی میکرد!
-
۱۳۹۷-۱۱-۰۲ ۱۱:۲۱
سعادت از دیدگاه مسکویه؛
به دنبال سعادت قصوی
مسکویه وصول به سعادت قصوی و درجۀ حکمت را بسیار سخت و دیریاب دانسته و آن را نیازمند تلاش مستمر و بدون انقطاع، زمان کافی و حصول تدریجی، دستیابی به کمال قریب از طریق سجیه و کیاست بهعنوان مقدمه و زمینۀ وصول به سعادت قصوی، احساس لذت از زندگی فضیلتمندانه و ... میداند.
-
۱۳۹۷/۱۱/۰۱
پاسخ فواد حبیبی به پرسشهای فرهنگ امروز؛
نجاتِ ماکیاوللی
پروژۀ رهاسازی یا «نجات» ماکیاوللی رسالتی است که در قریب پانصد سال اخیر همواره مطرح بوده؛ چنانکه در اثر دل لوکزّه میبینیم، آلبریکو جنتیلی، یک ایتالیای تبعیدی در انگلستان، استاد حقوق دانشگاه آکسفورد، و از پدران بنیانگذار حقوق بینالملل مدرن، در همان سدۀ شانزدهم به «نجات» ماکیاوللی از چنبرۀ تفاسیر سادهلوحانه و کژدیسه ساختن وی در مقام «آموزگار شرارت» واکنش نشان میدهد، و او را متفکری جمهوریخواه میخواند که با نگارش «شهریار» دست برقضا در پی برملاسازی روشهای شرارتبار حاکمیت برآمده است.
-
۱۳۹۷-۱۰-۳۰ ۱۱:۱۵
رابطۀ یهودیت با اقتصاد در طول تاریخ (۱)؛
تجاری خانه به دوش
در دورانی که مدیترانه کلاً در دست مسلمانان است و مسیحیان امکان تردد در جهان را ندارند، یهودیان به یگانه تجار جهان غرب تبدیل میشوند. یهودیان در سراسر جهان حضور دارند. زبان عبری واسطۀ آنها و قوانین اعتماد لازم را برای تجارت ایجاد میکند. در شهرهایی که امکان روابط عادی وجود ندارد، یهودیان نمایندهای در دفتر صرافی خود قرار میدهند تا به امور رسیدگی کند. اختلافات و منازعات بر اساس قوانین تلمود توسط قضات حلوفصل میشود. حوالهها به عبری نوشته میشوند. قراردادها توسط حقوق مندرج در تلمود مورد حمایت هستند. اینگونه است که یهودیان خانهبهدوش کمکم به تجاری خانهبهدوش تبدیل میشوند.
-
۱۳۹۷-۱۰-۲۹ ۱۱:۳۹
آناتومی اقتصاد سیاسی ایران در گفتارهایی از یوسف اباذری، رامین معتمدنژاد و مراد فرهادپور؛
در ستیز با اشباح
اباذری: به واسطه برخی اقدامات دولت که حاصل تفکر نئولیبرالیسم است، باز تهیدستان در حال آمدن به شهر هستند تا بتوانند سیاست را از دست کسانی که نقش مهمی دارند، بگیرند. برای توضیح بیشتر میخواهم از ایده «بازگشت ابدی همان» نیچه استفاده کنم و توضیح دهم که سرنوشت ما بازگشت ابدی همان است. یعنی دولت قاهری که در قدیم حیطه کوچکی داشت، اما الان بزرگتر شده و در همه جا حضور دارد و با دخالتهای خود، بخشهایی که مدنظرش است را بزرگتر میکند.
-
۱۳۹۷-۱۰-۲۷ ۱۱:۲۹
یادداشت مدیرمسئول:
قهرمان سازی، پوشالی یا واقعی
قهرمانسازی از شخصیتها اگر مستند بر ادله قابل اعتنا باشد به خودی خود مغموم نیست بلکه میتواند الگویی برای ساختن نسلی یا جامعهای باشد که تشنه پیشرفت و توسعه است.بر عکس چنانچه قهرمان سازی در بستر مشکلات اقتصادی و اجتماعی و فشارهای موجود در جامعه شکل گیرد بعضا بر اساس حب و بغض شرایط به انحراف کشیده خواهد شد.
-
۱۳۹۷-۱۰-۲۶ ۱۰:۵۴
جنگ و صلح از دیدگاه متفکران کلاسیک ایرانی (۴)؛
خواجه نصیر و اخلاق جنگ
خواجه به بحث دربارۀ شرایطی میپردازد که در آن تدبیر شکست خورده است و حاکم ناگزیر از دستیازی به جنگ با هدف «خیر محض و طلب دین» است. ابهام موجود در اصطلاحات «خیر محض» و «طلب دین» آنها را در معرض تفسیر آزادانه قرار میدهد و امکان سوءاستفاده از آنها را در اختیار حکام جنگطلب میگذارد. اما خواجه نصیر -که در عصر سلطۀ جنگاوران و قوانین سنگدلانۀ مغولان میزیست- با هشدار دادن به جنگاوران و فاتحان مغول در باب علل موجه و رفتار عادلانه در جنگها به دستاوردهای مهمی رسید.
-
۱۳۹۷-۱۰-۲۵ ۱۳:۱۱
گزارش از سخنرانی غلامرضا ذاکرصالحی پیرامون دانشگاه ایرانی و معضل انتخاب اخلاقی؛
شجاعت اخلاقی در دانشگاه
نهاد دانشگاه هم مانند فرد، مسئولیت اخلاقی و اجتماعی دارد زیرا کنش فردی و اخلاقی دانش پژوهان در رفتار سازمان آن ها هم متبلور می شود. تنها با خصلت نهادی دانشگاه است که می توان با این معضل انتخاب مواجهه ی درستی کرد. ایجاد اجماع اخلاقی (moral consensus) حول یک انتخاب نیازمند رهبری نیرومند آکادمیک است.
-
۱۳۹۷-۱۰-۲۵ ۱۱:۴۱
نقدی بر کتاب جامعهشناسی خودمانی؛
هرکه بیهنر افتد نظر به عیب کند
در جایی از کتاب علت حسود بودن ایرانیان را در این میداند: هنگامی کسی به موفقیتی میرسد و کار برجستهای انجام میدهد، یک حالت حزن و افسوس در ما پیدا میشود، چون حسودیم که چرا او موفق شد؛ پس ایرانیان حسودند! جناب مهندس، آن حالت حزن و اندوه لزوماً به حسودی برنمیگردد. بهعنوان کسی که گاهی این حزن و افسوسها در خودم پیدا شده است، میگویم این حزن به غبطه برمیگردد. غبطه با حسودی فرق میکند. غبطه یعنی اینکه چرا من به آن موفقیت نرسیدم، چرا من نشدم ... و این افسوس خوردن به هیچ رو نشانۀ حسودی نیست. حسودی یعنی اینکه اگر من ندارم تو هم نداشته باش، اگر من نتوانستم تو هم شکست بخور.
-
۱۳۹۷-۱۰-۲۴ ۱۰:۵۵
نگاهی به وضعیت جامعه شناسی ایرانی؛
ناتاریخی بودن جامعه شناسی
ما باید سعی کنیم تا بتوانیم با هوش تحلیلی خواندن تاریخ خود را از عصر اساتیر که امروزه به دلیل پیدایی شواهد، بیشتر رنگ تاریخ به خود گرفته است(۵)تا امروز آغاز کنیم و چرایی و چگونگی آن را به پرسش بکشیم تا با حاصل این خوانش و تولید نظر، زبان را آزاد کنیم. ..در غیر این صورت در خوش بینانه ترین حالت ما به همراه جغرافیای خود به کوچی اجباری اما برای همیشه بی بازگشت، رو برو خواهیم شد.
-
۱۳۹۷-۱۰-۲۳ ۱۰:۰۶
جنگ و صلح از دیدگاه متفکران کلاسیک ایرانی (۳)؛
غزالی؛ از جنگ با «دیگران» تا جنگ با «نفس»
غزالی از جنگ بهعنوان آخرین راهحل دفاع میکرد. دغدغۀ او دربارۀ سرنوشت اسرای جنگی هر دو طرف جنگ (مسلمانان و کفار) وی را در جبهۀ انسانگرای اخلاق جنگ جای میدهد که با اصل jus in bello سروکار مییابد. غزالی خود را از آن دسته از فقهای همعصر خویش متمایز میکند که رویکرد ظاهرگرایانهشان به قرآن و حدیث تنها عنصر تعیینکننده برای تعیین سرنوشت اسرای بختبرگشته بود.
-
۱۳۹۷/۱۰/۲۲
دیدار دو فیلسوف تحلیلی در گفتوگو با حسین شقاقی؛
عدم تعین از خانه آغاز میشود
ویتگنشتاین و کواین فیلسوف زبان و به تعبیری فیلسوف گفتوگواند. بنابراین ماهیت و چیستی فلسفه نیز در پرتو نگاه آنها به ماهیت و چیستی زبان معلوم میشود. کارکرد اصلی زبان از نگاه کواین، معرفتبخشی است و از این رو، با وجود اینکه کواین ایده بازیهای زبانی را تایید میکند، خودش معترف است که بازی زبانی علم نزد او محوریت دارد و فلسفه نیز در طول علم قرار دارد و با روش علمی و تجربی، در باب دستاوردها و دعاوی علمی و معرفتی به تامل میپردازد.
-
۱۳۹۷/۱۰/۱۹
تفسیری فلسفی از مفهوم پدرسالاری در تاریخ ایران در مصاحبه با سیاوش جمادی (۱۳)؛
نتایج توسعه نیمبند
توسعۀ نیمبند دوام و عمق ندارد. توسعۀ دوامپذیر و بازگشتناپذیر با استبداد و ایدئولوژی ممکن نمیگردد. بالا رفتن تولید ناخالص ملی و درآمد سرانه و رفاه اجتماعی و بهرهگیری بهینه و آیندهنگرانه، مدیریت صنعتی کارآمد و مولد، پرورش متخصصان، و شاخصهایی که بیشتر متخصصان در تعریف و توصیف توسعه میگنجانند، بدون توسعۀ فرهنگی و اجتماعی و سیاسی به حدّ مطلوب و هموزن با توسعه در جوامع پیشرفته نمیرسد.
-
۱۳۹۷-۱۰-۱۸ ۱۰:۱۱
جنگ و صلح از دیدگاه متفکران کلاسیک ایرانی (۲)؛
مسکویه و نکوهش جنگ
مسکویه جنگ را منبع تمامی رذایل میداند، چه اینکه نه تنها با انسانها، بلکه با کلیت انسانیت در تضاد است. وی میگوید: «تهور و جبن همانند شجاعت، ریشه در قوۀ غضبیه دارند، آنگاه که غضب یا شهوتِ انتقام نفس را تحریک میکنند. غضب و تکبر علل اصلی ظلم و دیگر امراض اجتماعی هستند و جوهر تکبر دیدگاهی کاذب دربارۀ نفس است که باعث میشود خود را مستحق مقامی والاتر از آنچه کسب کرده بداند.»
-
۱۳۹۷-۱۰-۱۷ ۰۹:۳۱
نقدی بر کتاب «خوانشی نو از فلسفه فارابی؛ گسست بنیادین معرفتی از سنت یونانی»، نوشتۀ قاسم پورحسن؛
پدیدهای شگرف در کتابسازی ایرانی
نمیتوان قبول کرد که نویسندهای پس از نوشتن چندین کتاب هنوز جایگاه پیشگفتار (به تعبیر نویسنده، «آغاز») را در یک کتاب نداند؛ یا نداند که اگر میخواهد فصلی را از نویسندهای دیگر در کتاب خود نقل کند این کار را چگونه باید انجام دهد، حتی اگر این نویسندۀ دیگر دانشجوی دکترای وی باشد.
-
۱۳۹۷-۱۰-۱۶ ۱۱:۲۶
گفتار مصطفی ملکیان در هشتمین همایش مهر مولانا
گفت، صدق دل بباید کار را
از نظر مولانا انسان نمیتواند بر هیچ چیز انگشت بگذارد و بگوید این را میتوانم به پای خودم بنویسم. همه این موهبتها به این جهت از آن خود انسان نیستند که با هیچ کوششی نمیتواند آنها را افزایش بدهد و اگر از مقوله عیب باشند نیز با هیچ کوششی نمیتواند آنها را کاهش بدهد. اینها دادههای خدایی هستند.
-
۱۳۹۷-۱۰-۱۶ ۱۰:۴۸
گزارشی از نشست «وظیفه دیسیپلینی مورخ» (۳)؛
غایت رشته تاریخ چیست؟
ملایی: از توصیف عمیق یک کجکارکردی بزرگ ظهور میکند؛ اینکه نگاه فرایندی و بلندمدت را از ما میگیرد. ضعف بزرگ مورخان همین است/ منصور بخت: حرف نهایی من این است که کسی با داده و اینجور مسائل اصلاً مخالفت ندارد، اما علم در نهایت کارش تبیین است/حضرتی: من اصلاً ارسطویی فکر نمیکنم، من مثل ولتر فکر میکنم که میگفت تاریخ نه تنها علم است، بلکه اشرف علوم است.
-
۱۳۹۷/۱۰/۱۵
گفتوگو با علیرضا رئیسیان در مورد سینمای شاعرانه؛
سینمای شاعرانه محدود به فرمهای کلاسیک نیست
منتقد ما اصلاً درکی از سینمای شاعرانه ندارد. چطور ممکن است چنین سیستمی تلاشهای فردی را ببیند و آن را نقد کند؟ در سینمای جهان، کسی نمیآید مثلاً در نقد آثار تارکوفسکی، برگمان یا آنتونیونی، الفاظ رکیک به کار برد. ژیژک راجعبه کیشلوفسکی حرف میزند، نه یک منتقد جوان و تازهکار.
-
۱۳۹۷-۱۰-۱۲ ۰۹:۲۶
جنگ و صلح از دیدگاه متفکران کلاسیک ایرانی* (۱)؛
فارابی و توجیه جنگ برای خدمت به غایات مدینه فاضله
فارابی در فصول المدنی، با اشاره با توانایی مَلِک یا مُلوک برای جنگ که نشئتگرفته از واژۀ جهاد است، تأکید میکند که تنها گونهای از جنگ که چنان ملک یا ملوکی میتواند بهگونهای توجیهپذیر به آن متوسل شوند آن جنگی است که در خدمت مدینه فاضله باشد؛ بااینحال، در مدینه فاضله که در آن کیفیات اخلاقی استثنایی حاکم یا حاکمان نمود آشکارتری مییابد، وی چنین چیزی را تجویز نمیکند.
-
۱۳۹۷/۱۰/۱۱
تفسیری فلسفی از مفهوم پدرسالاری در تاریخ ایران در مصاحبه با سیاوش جمادی (۱۲)؛
امکان توسعه سالمتر
توسعه نمیتواند با انزوا از مدرنیزاسیونی که جهانگیر است پیش برود. این مدرنیزاسیون جهانگستر برگشتناپذیر است. ما در عصر مدرن زندگی میکنیم و مدرنیته و سنت بستههایی بر روی میز نیستند که انتخابشان به دلخواه ما باشد. پس از فروپاشی شوروی تا به امروز شاهد نقدهای بسیاری بودهایم که عارضههایی چون تبعیض اقتصادی، فاصلۀ مرکز و حاشیهها، شکاف لایۀ ازون و غارت بیحساب و ویرانگر منابع طبیعی، گسترش زرادخانههای هستهای، عارضۀ بنیادگرایی و جنگ های بهشدت وحشیانه را به رخ میکشند. حتی اندیشمندان منتقد غربی نیز راه حلی مؤثر نشان نمیهند.
-
۱۳۹۷/۱۰/۱۰
گفتوگو با موسی اکرمی در مورد احمد فردید(۲)؛
کاش پدیدۀ فردید در کشور ما اتفاق نمیافتاد
بنابراین من هنگامی که به گذشته مینگرم، همچنان که بعضاً به روزگار خودمان نگاه میکنم، به شدت غصه دار میشوم، برای دانشگاه، برای کشور، برای فلسفه، برای خودمان. فردید و امثال او روشنفکر نبودند که نبودند. فیلسوف نیز نبودند. آنان روشنفکرستیز یا پادروشنفکر و فلسفهستیز یا پادفیلسوف بودند که در روایتی کج و معوج از تاریخ فعالیت نظری و عملی انسان چیزی جز نفرت از این تاریخ، و سردرگمی در برابر حال و آینده نپراکندند.