-
۱۳۹۸-۱۰-۱۲ ۱۵:۱۵
تاملی در باب نوسازی جامعه ایران در عصر پهلوی اول؛
چرا قضاوت درباره‌ی نوسازی پهلوی اول مناقشه‌آمیز است؟
مهم‌ترین مسئله‌ای که نوسازی عصر پهلوی اول را مناقشه‌آمیز کرده است، «سیاست حذف» است. مناقشه‌ی طرفداران و مخالفان نوسازی عصر پهلوی نیز با تأکید و یا عدم توجه به این مهم است. رضاشاه در دو سطح، سیاست حذف را دنبال نمود. در سطح اول، اقدام به حذف مخالفان و گروه اپوزیسیون کرد.
-
۱۳۹۸/۱۰/۱۱
گفت‌وگوی فرهنگ امروز با سعید بینای مطلق؛
تراژدی تناقض‌ها را هموار می‌کند
افلاطون تراژدی را کنار می‌گذارد و می‌گوید ما نمی‌توانیم بپذیریم حکیم زاری بکند. وقتی با رویداد ناخوشایندی روبه‌رو می‌شود، ناراحت می‌شود، ولی عنان اختیار از دست نمی‌دهد. برای همین من گفته‌ام اگر افلاطون و ارسطو می‌آمدند ایران، اگر مثلاً شاهنامه‌خوانی بود، جنگ سهراب و رستم بود، افلاطون اعتراض می‌کرد و می‌گفت یک قدیس هیچ‌وقت زاری نمی‌کند.
-
۱۳۹۸-۱۰-۱۰ ۱۰:۵۱
رونمایی از دفتر تازه و تجدیدچاپ دفاتر قبلی مجموعه آفاق اندیشه در کافه کتاب ققنوس؛
استنطاق از فیلسوفان
داوری:آقای زارع کارهای خوبی کردند و مجموعه گفتگوهایی با افرادی انجام دادند که با وجود اختلافاتی که دارند اما با یکدیگر قرابت و هم سخنی دارند. رابطه من و اقای اعوانی یک رابطه خاص است و من هم مثل اقای نصر امیدوارم که آقای اعوانی بیشتر بنویسند. یک روز در جایی از فضائل ایشان می‌گفتم و یکدفعه کسی گفت مگر شما باهم اختلاف نظر ندارید و من پاسخ دادم: عالم فلسفه بر پایه اختلاف است و در فلسفه دو نفر را پیدا نمی‌کنید که باهم اتحاد نظر داشته باشند.
-
۱۳۹۸-۱۰-۰۹ ۱۱:۲۰
مواجهه با هانا آرنت در یک مهمانی ایرانی؛
آزادی فراتر از ایدئولوژی
این نکته حائز اهمیت است که ورود آثار هانا آرنت در ایران با اینکه ماهیتی فلسفی سیاسی دارد کمتر نقش و کارکرد ایدئولوژی سازی برای جریانات سیاست زده روشن فکری دارد و این مساله نیز غیر قابل کتمان است ، کسانی مانند روشن فکران دینی و غیر دینی گاها اگر به آثار و افکار هانا آرنت جهت ایدئولوژی سازی و جریان سازی سیاسی مراجعه کرده اند ، به دلیل ماهیت نظریات سیاسی و تجربه غیر قابل درک جغرافیایی زندگی سیاسی آرنت و نوع الگوی فکری فلسفی حاکم بر افکار و آثار وی نمی توانند تناسب فکری فلسفی مناسب و جریان ساز با افکار آرنت و جغرافیای فکری سیاسی خود در ایران پیدا کنند.
-
۱۳۹۸-۱۰-۰۷ ۱۳:۰۲
شمارۀ بیست‌وهفتم نشریۀ فرهنگ امروز منتشر شد؛
روایت مواجهه ما و غرب
مواجهه امروز ما با غرب مواجهه نویی نیست که ندانیم چگونه و چرا رخ می‌دهد. جامعه ما با بحران تاریخی‌نگری یا بی‌توجهی و به تعبیر دقیق‌تر عدم درک و فهم تاریخیت امور روبه‌روست. توجه به این بحران به ویژه در روزهایی که مواجهه ما با غرب همه ارکان سیاسی و اجتماعی و به ویژه اقتصادی ما را در برگرفته بیشتر حس می‌گردد. در همین راستا فرهنگ امروز در شماره جدید خود تلاش داشته با نگاهی به سیر مواجهه ایران با غرب و عملکرد دیپلماسی ایرانی بر لزوم درک فهم تاریخیت امور بیشتر توجه کند.
-
۱۳۹۸-۱۰-۰۳ ۱۰:۰۷
داود رجبی؛
چگونه می‌توان انتحال نکرد!؟
می‌توان مدعی شد که بخش عمده‌ای از سرقت‌های ادبی موجود در جامعه‌ی ما ناشی از درک نادرست دانشجو و محقق از مفهوم پژوهش است، بگذریم از اینکه می‌توان به این مورد، موارد دیگری را نیز اضافه کرد. عدم وجود سازمان‌های نظارتی و جرایم سنگین برای متخلفین و سارقین علمی و ادبی، فقر فرهنگی گسترده که اخلاق پژوهش را مورد توجه قرار نمی‌دهد و...
-
۱۳۹۸-۱۰-۰۲ ۰۹:۱۹
قباد منصوربخت؛
عباس معارف و غفلت‌زدایی از تفکر بنیادی در ایران معاصر
معارف تعلقات ایدئولوژیک را با دانش کارشناسی و فقه و فلسفه و عرفان جمع کرده بود و از این رو با اتکای به تفکر و فرهنگ قدیم ایران و شناخت تفکر و فرهنگ و تمدن جدید در پی حل مسائل متعدد برآمده از تمدن جدید در ایران بود. معارف و جریانی فکری‌ای که او به آن تعلق داشت افقی جدید در عرصه تفکر جدید در ایران گشودند و این خام‌اندیشی که می‌توان گذشته را یکسره کنار زد و اکنون غرب را یکسره در اختیار گرفت را مطلقا بی‌اعتبار ساختند.
-
۱۳۹۸-۱۰-۰۱ ۱۳:۴۱
نگاهی به نمایش "ماسک" به کارگردانی بهزاد اقطاعی؛
جدال پرسوناهای گمگشته، در یک درام گمشده
با در نظرگرفتن فضای ادبیات نمایشی این روزهای ایران، وجود نمایش هایی مانند "ماسک" که ممزوج و مخلوط با مفاهیم روان (psycho) از نوع موضوعات کهن الگویی (Archetypal) و معناگرایی نسبت به زندگی و خلقت و دنیای درون و پیرامون هستند، بسیار غنیمت است؛ بنابراین می توان این اثر را گامی در فعالیت های بین رشته ای میان هنر تئاتر و حوزه روان و کسب تجربه های موفق و آزمون و خطاهای ضروری در این زمینه برای آینده پیش روی ادبیات نمایشی ایران دانست.
-
۱۳۹۸-۰۹-۳۰ ۰۹:۱۳
چرا در مبرمترین جدلهای سیاسی و ایدئولوژیکی مکرراً به اسپینوزا استناد می‌شود؟
پولیتیکِ اسپینوزیسم-ترکیب و ارتباط
در دلوز به مؤثرترین صورت با این مفهوم قدرتمند مواجه میشویم که اسپینوزا یک ازلیتِ خیر و شر بهمثابه معیارهای بیرونی برای داوری غیرمتجسد را به‌منظور نوعی درک از اخلاق بهمثابه یک ارزیابی درونذاتی از شیوههای زندگی نادیده میگیرد و به آن خاتمه می‌دهد. وی مینویسد: «در طبیعت نه خیر وجود دارد و نه شر، هیچ تضاد اخلاقی وجود ندارد، اما فصل اخلاقی وجود دارد؛ این فصل اخلاقی در صورتهای مختلف و برابر ظاهر می‌گردد. این فصل اخلاقی در ارتباط با نوعی عواطف است که کناتوس ما را تعیین مینماید.»
-
۱۳۹۸-۰۹-۲۷ ۰۹:۱۵
گزارشی از نشست بزرگداشت روز ۲۱ آذرماه؛
چون و چرایی بر سر قوم‌گرایی
دکتر عبدی: حوادث تاریخی را جغرافیا تعیین می‌کند / ناصر همرنگ: مناسبت ۲۱ آذر در تاریخ معاصر ما اهمیتی بی جایگزین دارد / احسان هوشمند: قوم‌گرایی در ایران حاصل گره‌زدن سرنوشت ایران به جهان‌وطنی مذهبی و بی‌وطنی لیبرالی است
-
۱۳۹۸-۰۹-۲۶ ۱۰:۴۶
چرا خانوادۀ کمونیست من به بیراهه رفت؟
چون سیاست مذهب آنها بود
هیچ اشتباه ذاتی‌ای در این امر وجود ندارد که شما سیاستی را قبول داشته باشید که در جوهر خود نوعی مذهب است. البته به‌شرط اینکه بفهمید که مقصود از این سیاست چیست و به‌شرط اینکه تبدیل به امری شخصی میان شما و دوستانتان شود. اما این سیاست اگر برای آنها نظریه است، برای من خاطره است. اگر سیاست‌ورزی نوعی ایمان داشتن باشد و نه نوعی برنامه و اراده برای تغییر و همسازی با دوران جدید، همانند کمونیسم شکست خواهد خورد
-
۱۳۹۸-۰۹-۲۴ ۰۹:۰۵
نگاهی به جایگاه، اهمیت و کارکرد ایران‌شناسی در آلمان؛
ایران شناسی زیر سایۀ سیاست
رشته‌ای مانند تاریخ در «بنیاد ایران‌شناسی» از این نظر با رشتة تاریخ در دانشگاه‌های ایران (حتی در دانشگاه شهید بهشتی که بخش آموزش «بنیاد» به این دانشگاه وابسته است) متفاوت است که «بنیاد» تاریخ را در همان مقولاتی نمی‌بیند که دانشگاه‌ها آن را به‌صورت ستنی و کلاسیک می‌بینند. در اینجا، تاریخ در تعامل با حوزه‌های دیگرِ ایران‌شناسی فهمیده و درک می‌شود.
-
۱۳۹۸-۰۹-۲۳ ۱۰:۱۵
مروری بر آرای چند طیف از روشنفکران وطنی که مواضعشان آب به آسیاب دشمنان ایران می‌ریزد؛
مورفولوژی ایران‌ستیزی
مصطفی ملکیان با رویکردی «آبجکتیو» و بیرونی به دنبال تعیین مرزهای قلمرو ایران می‌گردد و چون این مرزها را در عالم بیرونی محقق نمی‌داند، وجود ایران را که اتفاقاً ماهیتی «سابجکتیو» دارد، زیر سؤال می‌برد.
-
۱۳۹۸-۰۹-۲۰ ۱۵:۴۰
یادداشت رضا داوری اردکانی به مناسبت سالگرد تأسیس شورای عالی انقلاب فرهنگی؛
قانون وصف مقصد و مقصود نیست بلکه راهنما و مددکار اهل طریق است
دیگر مشکل بزرگ شورای عالی انقلاب فرهنگی به رابطه اش با دانشگاه و مدرسه و سازمان های فرهنگی بازمی گردد. شورا به ساز آن سازمان ها گوش نمی کند. آنها هم شاید مقابله به مثل می کنند. اینکه کدام حق دارند در اینجا اهمیت ندارد.
-
۱۳۹۸-۰۹-۲۰ ۱۰:۳۲
نگاهی به کتاب درآمدی بر نظریه معرفت؛
مجرایی برای ورود به قلمرو پهناور معرفت
مدافعان معرفت‌شناسی طبیعی‌شده بر این عقیده‌اند که میان روان‌شناسی و معرفت‌شناسی ارتباطی وجود دارد. طرفداران افراطی این رویکرد خواهان آن هستند که روان‌شناسی را جایگزین معرفت‌شناسی کنند و پیروان میانه‌روتر بر آن هستند که روان‌شناسی لااقل می‌تواند در حل بسیاری از مسائل به کمک معرفت‌شناسی بیاید.
-
۱۳۹۸/۰۹/۱۸
گفت‌وگو با سید علی محمودی درباره رابطه روشنفکر و قدرت سیاسی؛
روشنفکر در قلمروهای ممنوعه حرکت می‌کند
تصور روشنفکر به مثابه آدم تندوتیزی با موضع چپ‌گرایی و چپ‌روی که سعی می‌کند با هیاهو و جنجال شخصیت‌ها و تفکرهای دیگر را تخریب کند، به دوره کمونیستی تعلق دارد و متاثر از نوعی استالینیسم است که ما نیز در ایران تجربه آن را داریم. ...روشنفکری لزوما با چپ‌گرایی پیوند ندارد و روشنفکر لزوما کسی نیست که حرف‌های جنجالی و تند و تیز بزند یا به دیگران توهین کند.
-
۱۳۹۸-۰۹-۱۶ ۱۱:۵۰
نگاهی به میراث اندیشه سیاسی نیکولو ماکیاوللی در ایران؛
احیای شهریار
ماکیاوللی در ایران بیش از آن از نگاه متفکری سیاسی بر اساس رخداد بزرگ فلسفه اروپا در عصر رنسانس شناخته شود ، به عنوان متفکری روباه صفت و مکار همراه با دینداری ریاکارانه و پیمان شکنی معرفی شده است ؛ این در صورتی است که ماکیاوللی در مادون اهداف گفتارها و نوشته های خود در دو کتاب مهم خویش به سیاست از منظری صرفا رئالیستی و مدرن نگریسته است.
-
۱۳۹۸-۰۹-۱۳ ۱۱:۵۴
نگاهی به قبض و بسط تاریخی در دین اسلام؛
توجه به شاخص های دینداری راه رهایی از پیرایه های تاریخی دین
نگرش تاریخی به دین به این معنا که بپذیریم که دین یک امر انسانی(مرتبط با انسان) است نه یک پدیده طبیعی و عینی، سبب می شود که در فهم دین ساده انگاری نکنیم و بپذیریم دین کنونی ما همان چیزی نیست که در عصر نزول و آغازین آن بوده است. نگرش تاریخی وسواس و احتیاط ما را در فهم دین دو چندان می کند و همین احتیاط و سواس در فهم دین سبب می شود که اولا روند بسط تاریخی دینی کاهش یابد ثانیا فهم قبض و بسط های دین راحت تر می شود.
-
۱۳۹۸-۰۹-۱۱ ۰۹:۲۷
علامه طباطبایی و علوم انسانی در گفتاری از سید حمید طالب‌زاده؛
فیلسوف اعتباریات
فیلسوفی در جامعه ما پیدا شده است که توانسته با مفهوم اعتبار، زمینه‌ای فراهم کند که ما هم متوجه موضوعات علوم انسانی به نحو مدرن شویم. حالا اگر می‌خواهیم با دیدگاه و نظر اسلامی به آن نگاه کنیم، بحث دیگری است. اما باید متوجه اصل معنا شویم. اگر صرفا به مفهوم فطرت بپردازیم و بخواهیم همه علوم انسانی و امور انسانی مثل اجتماع، روان، سیاست، اقتصاد و... را با توجه به آن توضیح دهیم، نتیجه همین می‌شود. ما مساله را گم می‌کنیم.
-
۱۳۹۸/۰۹/۱۰
گفت‌وگو با غلامحسین ابراهیمی دینانی درباره تذکره الاولیای عطار؛
ناشناختگی عطار بر گردن نادانی ماست
عرفان، اخلاق است و کتاب عطار و دیگر کتاب‌های عرفانی کتاب اخلاق هستند؛ به‌ویژه تذکره الاولیاء از این جهت اخلاقی‌تر است که به‌صورت قصه است و مطالب عرفانی را به‌صورت شرح حال در شخص ولی پیاده می‌کند و انسان می‌تواند از رفتار اولیا درس و نتیجه اخلاقی بگیرد، اخلاقی که ذره‌ای ریا در آن نیست
-
۱۳۹۸-۰۹-۰۹ ۱۰:۳۰
والرشتاین و ما در گفتارهایی از تقی آزادارمکی، شروین وکیلی و خسرو خواجه‌نوری؛
جامعه‌شناسی ایران را تحقیر نکنیم
سازه نظری مارکس زورکی شرقی می‌شود. مشهور است که وقتی مساله اشغال هند پیش می‌آید و گزارش‌هایی که در این باره در روزنامه‌های انگلیسی منتشر می‌شود، بالاجبار متوجه هند و شرق می‌شود و در شرق استثمار و استعمار وجود دارد و حرف‌هایی می‌زند که به بحث شیوه تولید آسیایی مشهور شده است. وبر هم همین‌طور است. پرسش او در اصل سوال جهان غرب و پیدایش سرمایه‌داری در جهان غرب به خصوص اروپای غربی است و شرق را به واسطه دستگاه نظری‌اش می‌شناسد.
-
۱۳۹۸-۰۹-۰۶ ۱۰:۳۵
برخی دلایل روی‌آوری نومارکسیست‌ها و پسامارکسیست‌ها به اسپینوزا؛
چپ نو و اسپینوزا
نومارکسیست‌ها تا بدانجا پیش رفته‌اند که اسپینوزا را مدرن‌ترین فیلسوف کلاسیک و نوشته‌های او در فلسفۀ سیاسی را مانیفست‌های دموکراسی و دموکراسی تمام‌عیار اسپینوزا را بهترین ابزار مقاومت و مبارزه در برابر سرمایه‌داری شمرده‌اند. بدین‌سان، هستی اجتماعی انسان در چارچوب عام مارکسیستی به‌گونه‌ای دقیق‌تر در تأثیر و تأثر با عوامل گوناگون تشکیل‌دهندۀ زیست-جهان طبیعی و اجتماعی او نگریسته و بررسی می‌شود.
-
۱۳۹۸-۰۹-۰۵ ۱۶:۵۳
چند نکته درباره ی نمایش "هیچ چیز جدی نیست"؛ ترجمه و اقتباسی از نوشته ی رچ اورلاف، به کارگردانی دکتر مسعود دلخواه؛
پوزخندی عمیق بر شهر آشوبِ تئاتر ...
نمایش جدید دلخواه را می توان نمونه قابل باوری از نوعی از بیدادگری و اعتراض خاموش نسبت به جریان کمی تا قسمتی ملتهب و پرنوسان تئاتر این روزهای ایران قلمداد کرد که از جدیت به دور است و به حاشیه بسیار نزدیک و مأنوس. او با ترجمه ی بومی شده ای از نمایشنامه ی رچ اورلاف و پرداخت دراماتیکی با رنگ و لعاب طنز تلاش می کند تا نشانه هایی از معضلات تئاتر امروز ایرانی را خصوصا در زمینه های فنی، هنری، تعهد و اخلاق را در نمایش اش برجسته کند.
-
۱۳۹۸-۰۹-۰۵ ۱۰:۲۸
تحلیلی بر اصلاح مدل رسانه‌ای و بهبود وضعیت مطبوعات در ایران؛
رسانه‌های ایران در منظومۀ نظام رسانه‌ای جهانی
شیوع رسانه‌های جناحی (همانند مطبوعات دولتی، شبه‌دولتی و جناحی در ایران)، تمایل به ابزارسازی رسانه‌ها توسط نخبگان سیاسی و اقتصادی (مدیریت مطبوعات در اختیار نخبگان درون نظام قدرت و یا جریان‌های سیاسی) و استفاده از آنها به‌عنوان ابزار چانه‌زنی، مداخلۀ مکرر و محدودیت فراگیر دولت در نظام رسانه‌ای، توسعۀ کمترحرفه‌ای مطبوعات و نقش غالب قدرت سیاسی در توسعۀ اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و خبری نسبت به نظام بازار موجب شده است تا بازنگری در سیاست‌های رسانه‌ای کشور به‌منظور بهبود نظام مطبوعات به مدلی کارآمد و کیفی به یک ضرورت برای نظام ارتباطی کشور تبدیل شود.
-
۱۳۹۸-۰۹-۰۴ ۱۱:۰۱
نگاهی به نقد اشتراوس بر اندیشۀ سیاسی لیبرال
فلسفه علیه سیاست
اشتراوس معتقد است فلسفه ما را دعوت می‌کند به اینکه تنها به امر خوب و فضیلت‌مند اهمیت دهیم، اما در مقابل، سیاست دربارۀ عشق به هویت و قدرت فرد است و نیز دربارۀ سنت و دین خود فرد است. بنابراین اشتراوس اعتقاد دارد درحالی‌که فلسفه نه‌تنها نمی‌تواند از هیچ رژیم سیاسی حمایت کند، بلکه با عقلانی کردن مقدمات اخلاقی، از شهروندان و دولت اخلاق‌زدایی می‌کند.
-
۱۳۹۸-۰۹-۰۳ ۱۱:۱۶
به بهانه اجرای مجدد نمایش «جمعه کشی» به کارگردانی اسماعیل خلج؛
جمعه کشی قرن ها است که روی صحنه است
جمعه کشی نمایشی است که اسماعیل خلج پس از نزدیک به پنج دهه دوباره آن را در تماشاخانه سنگلج به روی صحنه برد تکه ای از تاریخ است با حیاتی جاودانه، بی زمان و مکان. اما زنده بودن نمایش خوشحال کننده نیست و حتی خود کارگردان هم از حیات جاودانه این اثر چندان خرسند نیست.
-
۱۳۹۸/۰۸/۲۵
گفت‌وگوی بلند فرهنگ امروز با منوچهر آشتیانی/قسمت دوم؛
تاریخ ما منفصل مانده است
برای یک غربی، پشت سر علوم امروزین، فلسفه‌ی تاریخ و فلسفه‌ی جامعه و پشت آن نیز الهیات جامعه خوابیده است، اما جای این‌ها در کشور ما خالی است. در ایران مطالعه در این زمینه تا حدی به حوزه‌های علمی بازمی‌گشت، کاری که انجام نشد؛ بنابراین ما در ایران نه فلسفه‌ی حقوق داریم نه فلسفه‌ی سیاست، نه فلسفه‌ی زیباشناسی، نه فلسفه‌ی تاریخ، فلسفه‌ی ما کاری به این مسائل و مباحث نداشته است، قبلاً الهیات هم نبوده که از آن فلسفه بیرون بیاید، پس علم تاریخ و جامعه‌شناسی بر اساس چه عقبه‌ای استوار شود؟ تاریخ ما منفصل مانده و قطع شده است.
-
۱۳۹۸-۰۸-۲۵ ۱۰:۰۵
درنگی درباره مقام و موقع هانری کربن در سپهر فکری ایران؛
مسافر اقلیم اسلام ایرانی
کربن مانند فلاسفه ای چون سقراط، افلاطون، ارسطو، فارابی و... از حیث تفکر به مناسبات مدنی میان انسان ها می‌پرداخت و توجه کربن به معنویت از جنبه تقویت آموزه های اخلاق و انسانیت در میان مناسبات انسان ها با تکیه بر کلام الهی بود، به همین خاطر با پیوند میان تجسد وحی و کلام الهی در نهاد دنیوی مانند کلیسا و مسجد، نگاه باطن گرایی به دین را دنبال می‌کرد. کربن سیر معنویت را از مذهب کاتولیک تا تشیع در اسلام تجربه کرد و این رویکرد از آموزه های مارتین لوتر تا شیخ شهاب الدین سهروردی و در اواخر علامه محمد حسین طباطبایی تکامل معرفتی یافت.
-
۱۳۹۸/۰۸/۲۱
گفت‌وگو با کریم سلیمانی در باب نوسازی عصر پهلوی اول؛
دیکتاتور نمی‌تواند صالح باشد
روشن‌فکرانی مثل علی‌اکبر داور، منادیان عصری متکی بر انقلاب صنعتی و اصلاحات اقتصادی بودند. آن چیزی که هسته‌ی اصلی تفکر این‌ها را تشکیل می‌داد، در نهایت توسعه‌ی اقتصادی بود. از توسعه‌ی سیاسی فاصله گرفتند. روشنفکران عصر مشروطه به توسعه‌ی سیاسی فکر می‌کردند.
-
۱۳۹۸/۰۸/۲۱
گفت‌وگو با غلامرضا ظریفیان درباره «در کشاکش دین و دولت»؛
رمزگشایی از جعبه سیاه تاریخ اسلام
یکی از انحرافات که در فهم تاریخ اسلام رخ داده، خلط میان تاریخ و کلام است. ما خیلی وقت‌ها با نگاه کلامی سراغ فهم تاریخی می‌رویم. طبیعی است که با نگاه کلامی، پیش‌فرض‌هایی داریم و تصمیماتی گرفته‌ایم. دکتر موحد با آنکه یک ایرانی شیعه است، اما با نگاه کلامی سراغ تاریخ نرفته و یافته‌های خوبی را عرضه داشته است.