-
۱۳۹۴-۰۱-۰۵ ۰۱:۳۵
هانس گئورگ گادامر؛
زنـدگی: درنگیدن و مراقبه در زبان
زنـدگی درنـگیدن، مـأوا گزیدن و مراقبه (Einkehr) در زبان اسـت؛ بنابراین، هر انسانی [در تبعید] متوجه می‌شود که ناچار است امر بیگانه و عالم بیگانگی را قابل سکونت کـند و در پی مأوا گزیدن و مراقبه‌ی زبانی دیگر باشد. در این نـوع زنـدگی گـسست و شـکاف پدیـدار می‌شود که امـری اجـتناب‌ناپذیر است و اگر فردی بخواهد جان به در برد باید در پی درمان و شفا باشد.
-
۱۳۹۳-۱۲-۲۳ ۰۹:۳۸
مجید مددی/ به مناسبت سالمرگ مارکس؛
مارکس: کاشف قاره‌ی تاریخ
به گفته‌ی آلتوسر، در جهان اندیشه تاکنون سه انقلاب به وقوع پیوسته است: انقلاب نخست در ریاضیات توسط تالس بود که «قاره‌ی ریاضی» گشوده شد و موجب پیدایش فلسفهی افلاطون گردید؛ انقلاب دوم در فیزیک توسط گالیله بود که «قاره‌ی فیزیک» را گشود و سبب بر زدن فلسفهی دکارت شد -فلسفهی دنیای نو- که فلسفهی پویایی، حرکت بی‌وقفه و صیرورت در جهان است، برخلاف فلسفهی ایستای افلاطون؛ انقلاب سوم در عرصه‌ی تاریخ که مارکس کاشف و گشاینده‌ی قاره‌ی آن است.
-
۱۳۹۳/۱۲/۱۹
مسائل پیش روی مترجمان متون فلسفی در گفت‌وگو با منوچهر صانعی‌دره‌بیدی (۱)؛
نسبت به فلسفهی غرب پر از سوءتفاهمیم
کانت می‌گوید دین به معنای روش زندگی است و دو مرحله دارد: دین پرستش و دین عقلانی. به نظر کانت بساط دین پرستش جمع شده است و دیگر دین، دین عقلانی است و روش زندگی بر پایه‌ی عقل است. این دینی است که از دوره‌ی روشنگری به بعد در غرب پا گرفت و امروز در جامعه‌ی ما هم نشانه‌هایش دیده می‌شود.
-
۱۳۹۳-۱۲-۱۷ ۰۹:۱۲
محمد مالجو/«دیالوگ میان تاریخ و اقتصاد»(۱)؛
نقطه‌ی صفر دیالوگ سیستماتیک بین تاریخ و اقتصاد
به خاطر ضعف دیالوگ سیستماتیک بین تاریخ و اقتصاد ... هژمونی و غلبه‌ی لیبرالیسم اقتصادی در ایران قوی است. مفاهیم لیبرالیسم اقتصادی آن‌گاه که به ترازوی تاریخ سنجیده بشنوند هرگز نمی‌توانند ادعای یونیورسالیتی و مکان‌شمولی و زمان‌شمولی‌شان را داشته باشند. امروز اگر این مفاهیم در اذهان و الیاف نرم مغزهای کلیت جامعه‌ی ما پررنگ نوشته شده، علت اصلی آن عدم شناخت دقیق از تاریخ اقتصاد صدساله‌ی گذشته است.
-
۱۳۹۳-۱۲-۰۹ ۱۰:۵۷
درباره پیوند هایدگر و فاشیسم؛
چرا هایدگر در سال ۱۹۳۳ گام درست را برداشت (۱)
تنها چیزی که باید در اینجا افزود این است که برای هایدگر و الباقی فاشیست‌های سابق نیز همین امر صادق است، آن‌ها نیز جسد نازی‌شان را در کوه اجسادی که متافیزیک غربی خوانده می‌شود مخفی کردند... و آیا نباید به همین طریق در پی تعمیمی بسیار عجولانه، خرد متعارف لیبرال را که برحسب آن فلاسفه در سیاست هواخواه شوربختی ِمصیبت‌بارند را رد کرد؟
-
۱۳۹۳-۱۲-۰۵ ۱۱:۲۶
ریشه‌های هیومی- پوپری خردگریزی علمی؛
نگاهی به کتاب «پوپر و بعد؛ چهار خردگریز مدرن»
استوو معتقد است که خردگریزی فلسفهی پوپر کمتر از شکاکیت هیوم نسبت به قضیه‌های محتمل نیست. او با صراحت تأکید می‌کند که قیاس‌گرایی کلید خردگریزی پوپر و بقیه‌ی فلاسفه‌ی فوق‌الذکر است: «از آنجا که فلسفهی علم دیگر مؤلفان خردگریز از فلسفه پوپر تأثیر پذیرفته، بنابراین، قیاس‌گرایی کلید خردگریزی آنان نیز است.»
-
۱۳۹۳/۱۱/۱۹
ویژه جشنواره فیلم فجر(۱۴)/ گفت‌وگو با کمال تبریزی؛
جوانان سینما به جای سودای سیمرغ، سودای جشنواره‌های خارجی را دارند
مشکل بسیاری از فیلم‌های امسال این است که مسئله‌ی اصلی فیلم، مسئله‌ی مخاطب نمی‌شود و مخاطب با فیلم همراه نمی‌شود؛به‌عنوان مثال این مشکلی بود که در فیلم‌های «دو» و «مرگ ماهی» هم وجود داشت و ما با سوژه همراه نشدیم...
-
۱۳۹۳-۱۱-۱۹ ۰۹:۴۷
محمد ایمانی؛
فراهم آمدن مقدمات «تأسیس» اندیشه‌ی سیاسی جدید ایران
اما از این تمایز که بگذریم، اثر طباطبایی در مقایسه با معدود آثاری که به زبان فارسی درباره‌ی «تاریخ اندیشه‌ی سیاسی غرب» به‌اصطلاح «تألیف شده‌اند»، اثری منحصربه‌فرد و غیرقابل مقایسه است. از عزیزی و پازارگاد و عنایت، تا ترجمه‌های تألیفی! دو، سه دهه‌ی اخیر، برای خواننده‌ای که این آثار را خوانده باشد چیز قابل مقایسه‌ای برای مقایسه با اثر طباطبایی وجود ندارد.
-
۱۳۹۳/۱۱/۱۸
ویژه جشنواره فیلم فجر(۹)/ گفت‌وگو با علیرضا رئیسیان؛
برای فیلمسازی اتفاقی باید برایم رخ بدهد
من برای فیلمسازی باید اتفاقی برایم رخ بدهد تا کارم را شروع کنم و آن اتفاق هم این است که یک چیزی باید در درون من چنگ بزند و قلاب بیندازد تا من کارم را شروع کنم و اگر در طول این ۶ سال بعد از چهل‌سالگی فیلم نساختم دلیلش این بود که آن اتفاق برایم نیفتاده بود. حالا آن اتفاق می‌تواند یک تصویر باشد، یا یک خط نوشته یا حتی یک اسم.
-
۱۳۹۳/۱۱/۱۴
ویژه جشنواره فیلم فجر(۳)/ گفت‌وگو با فرزاد موتمن؛
با سینمای سرکاری مخالفم
سعی می‌کنم در شیوه‌های کهنه و نو رفت‌و آمد کنم، فیلم‌هایی بسازم که قصه داشته باشند ولی درعین‌حال قصه‌شان پنهان باشد/ در سینمای مدرن، مفهوم قصه عوض شده و قصه‌های حجیم ازمدافتاده هستند.
-
۱۳۹۳-۱۰-۲۸ ۱۱:۱۰
نقدی بر اظهارات اخیر محمد مجتهدشبستری؛
چالش داعش و پرسش‌های پیش‌رو
پیشنهاد آقای شبستری برای حل چالش داعش، صرف‌نظر از مشکلات کلامی و فقهی و فلسفی، یک پیشنهاد لوکس، نخبگانی و غیرهمگانی است که حل معضل اقلیتی مشکوک و متوحش را به تغییر نظر اکثریتی آرام و مؤمن در باب بسیاری از مبانی دین خود موقوف می‌سازد./کسانی که می‌گویند برای حل مشکل مسلمانان باید اسلام یا اسلامیاتی جدید «تولید» کرد شبیه ساده‌دلی هستند که می‌گوید برای حل مشکل طلاق باید ازدواج را ممنوع کرد.
-
۱۳۹۳/۱۰/۱۵
پاسخ سیاوش جمادی به پرسش فرهنگ امروز؛
مسئله روش در فلسفه هایدگر
اندیشیدن (denken) همان بازاندیشیدن (dedenken) یا یادآوری است. اندیشه نمی تواند از یک حال تهی آغاز گردد چراکه همواره به محض آنکه آهنگ اندیشیدن می‌کنیم به چیزی می اندیشیم که قبلا به خاطره و حافظه‌ی ما داده شده است. این ادعای اشتیرنری که انسان می‌تواند بنیاد خود را بر هیچ نهد ادعایی گزاف است زیرا ما به محض حضور در جهان به چیزهایی متعلق می‌شویم و چیزهایی به ما تعلق می‌گیرند؛
-
۱۳۹۳/۱۰/۱۲
گفت‌وگو با مراد فرهادپور؛
ترجمه، استعاره‌ای برای تفکر
امروز در شرایطی به سر می‌بریم که روزبه‌روز به کثرت ترجمه‌های نامفهوم افزوده می‌شود و نامفهومی نه رذیلت، بلکه فضیلتی برای فکر به شمار می‌رود./ وزارت ارشاد آگاهانه به این ترجمه‌های اشتباه مجوز می‌دهد، چون می‌داند از دل آن چیزی بیرون نمی‌آید، مثل بیابانی که در آن فرد به دنبال سراب می‌گردد.
-
۱۳۹۳-۰۹-۲۶ ۱۰:۵۹
رضا داوری اردکانی/نظری به روشنفکری دینی؛
تکرار حرف‌های قرون شانزدهم و هفدهم اروپا را نباید نواندیشی دانست
در این تردید نمی‌کنیم که در کشور ما روشنفکر دینی وجود دارد و کسانی هستند که به این صفت شناخته می‌شوند. گاهی هم به آن‌ها نواندیشان دینی می‌گویند، البته معنی نواندیشی دینی به‌درستی معلوم نیست؛ اما به‌هرحال روشنفکری دینی غیر از نواندیشی دینی است. شاید روشنفکری دینی در آغاز رنسانس نواندیشی بوده است؛ اما اکنون دیگر تکرار حرف‌های قرون شانزدهم و هفدهم اروپا را نباید نواندیشی دانست.
-
۱۳۹۳-۰۹-۲۴ ۱۲:۵۲
نقد کتاب «هگل» تالیف علی‌اصغر مصلح؛
عمومی یا عامیانه!؟
به‌رغم این حُسنها که برشمردیم، از نظر ما هدف نویسنده در اینکه «هگل به نحو عمومی به فارسی‌زبانان معرفی شود» در نهایت برآورده نشده و به‌زعم ما کتاب در حدی بیش از اندازه «عمومی» به موضوع خود پرداخته و محتوای آن در مواردی نامناسب و نادقیق و در بسیاری موارد حتی نادرست است. فایدهی این کتاب متأسفانه تنها در حد یک آشنایی بسیار کلی و به نظر ما بسیار سطحی برای کسی که مطلقاً آشنایی با هگل نداشته و صرفاً به گونه‌ای غیرعلمی و با رویکردی روزنامهخوانانه قصد آشنایی با هگل را داشته باشد، قابل تعریف خواهد بود.
-
۱۳۹۳-۰۹-۲۰ ۱۱:۲۴
مراد فرهادپور، یوسف اباذری/ نقدی بر کتاب «ساختار و تاویل متن» بابک احمدی؛
آشفتگی و بی‌معنایی
ساختار و تأویل متن نه فقط ساختار و معنا و بلکه حتی موضوع معین و مشخصی نیز ندارد، کتاب به واقع معجون عجیبی است که قدری از همه چیز در آن یافت می‌شود: مقداری نشانه‌شناسی (پیرس، موریس)، کمی ساخت‌گرایی فلسفی (فوکو)، مقداری نقد ادبی ساخت‌گرا به اضافه‌ی کمی نشانه‌شناسی ادبی «اکو»، نارسایی و سطحی بودن بسیاری از شروح و تفاسیر مؤلف و مهم‌تر از آن، نفس ترکیب کتاب گواه آن است که مؤلف نیز درک روشنی از مواد اولیه‌ی معجون خویش ندارد.
-
۱۳۹۳-۰۹-۱۵ ۱۷:۱۶
حاشیه‌های علوم انسانی و دانشگاه را در اینستاگرام فرهنگ امروز دنبال کنید
صفحه اینستاگرام فرهنگ امروز به آدرس farhangemrooz راه اندازی شد.
-
۱۳۹۳/۰۹/۰۸
گفت‌وگوی فرهنگ امروز با بهمن نامورمطلق ؛
چندصدایی از منظر باختین
وقتی می‌گوییم چندصدایی، به این معنا نیست که هیچ چارچوبی وجود نداشته باشند، باید چارچوب‌ها وجود داشته باشند، ولی گاهی ما این چارچوب‌ها را خیلی تنگ می‌کنیم. برای اینکه جامعه شکوفا شود باید امکان بروز چندصدایی‌ها را فراهم کنیم، این‌طور جامعه پویا می‌شود و مؤلف می‌شود.
-
۱۳۹۳-۰۹-۰۱ ۱۲:۱۵
به مناسبت روز جهانی فلسفه؛
عشق به عقل
فلسفه دری است بدون لولا و «هیچ کس نمی‌تواند دری بدون لولا را ببندد». (آندره برتون) فلسفه مغاکی است که به عمق فرا می‌خواند و همزمان چشم‌اندازی است که نوید فراتر رفتن می‌دهد. پس بی شک در این راه پر فراز و فرود، شجاعت باید یکی از ویژگی‌های اصلی فیلسوف باشد.
-
۱۳۹۳-۰۸-۱۸ ۱۰:۴۶
نقدی بر کتاب «اخلاق دین‌شناسی» ابوالقاسم فنایی/بخش پایانی؛
ناکارآمدی معیارها برای تفکیک ظرف دین از مظروف آن
چگونه است که به گمان فنایی «میوه‌های مدرنیته را نمی‌توان و نباید از ریشه‌های آن جدا کرد»، اما میوه‌های اسلام را می‌توان و باید از ریشه‌های آن جدا و منقطع ساخت؟ چگونه است که «ذبح اسلامی مدرنیته» خون حیات‌بخش در رگ‌های آن را می‌خشکاند، «اما ذبح مدرن اسلام» روح و گوهر آن را نمی‌میراند؟
-
۱۳۹۳-۰۸-۰۷ ۱۶:۴۶
به مناسبت سیصدودهمین سالمرگ جان لاک؛
انسانشناسی تاریخی جان لاک
برخلاف هابز که روش تحلیلی‌اش جامعه را به ساده‌ترین عناصر آن یعنی افراد اتمیزه تجزیه می‌کرد، لاک انسان را اساساً دست‌کم نیمه‌اجتماعی در نظر می‌گرفت. پس‌زمینه‌ی انسان‌شناختی او خواهان این تصدیق بود. ساگارد در توضیحاتش درباره‌ی هورن‌ها می‌گوید: «انسان حیوانی اجتماعی است که نمی‌تواند بدون همنشین زندگی کند».
-
۱۳۹۳/۰۷/۲۹
مقصود فراستخواه در گفت‌وگو با «فرهنگ امروز»/ قسمت اول؛
در کجای شاخص «لگاتوم» ایستاده‌ایم؟
اینجا چیزی وجود دارد که مهم‌تر از تولید ناخالص ملی است، تولید ناخالص شادی؛ یعنی به جای تولید ناخالص ملی در امر اقتصاد، تولید ناخالص شادی ملی مطرح شده است. مردمانی که فقط تولید و درآمدشان افزایش پیدا نمیکند، بلکه بیش از این قابلیتهای دیگر انسانی ظهور پیدا می‌کند.
-
۱۳۹۳/۰۷/۲۶
منظومه فکری مرتضی مطهری در گفت‌وگو با سید جواد میری؛
مطهری یک نوفارابین است
در حال حاضر برای اسلامی کردن علوم انسانی چند گزاره‌ی فقهی به آن می‌افزایند یا با چند آیه‌ی قرآن آن را زینت می‌دهند و مدعی می‌شوند که آن علم اسلامی شده است، درصورتی‌که اصلاً چنین نیست، تفکر که این‌گونه اسلامی نمی‌شود. اگر بخواهیم بدیل و آلترناتیوی برای جامعه‌شناسی و علوم انسانی‌ای که در غرب است قائل شویم، باید به نگاه‌هایی از قبیل نگاه مطهری توجه کنیم و از آن استفاده کنیم.
-
۱۳۹۳/۰۷/۲۰
گفت‌وگو با مهدی گلشنی پس از انتصاب دوباره به ریاست گروه فلسفه علم دانشگاه شریف؛
مانده‌ام برای اجرای برنامه‌های ناتمام
اگر ایشان فکر می‌کرد که من این‌همه سال بیهوده در این سمت بوده‌ام، چرا در همان ابتدای ریاستش این کار را نکرد؟ البته بنده شواهدی دارم که ایشان همان اول می‌خواست مرا بازنشسته کند کمااینکه بعضی از اساتید باسابقه و برجسته‌ی دانشگاه صنعتی شریف را بازنشسته کرد...
-
۱۳۹۳-۰۷-۱۷ ۱۱:۵۹
ناصر فکوهی؛
علم و فرهنگ در جهان کافکایی شده
علمی که ما از آن سخن می‌گوییم، نه یک علم جهان‌شمول و شکل‌گرفته در عقلانیتی خودساخته است که در رابطه‌ای دکارتی ساخته شده باشد و به هیچ رو قابل اعتراض نباشد، بلکه علمی است که در فاصله‌ی قرن شانزده تا نوزده، بنا بر تبارشناسی بسیار دقیق و روشنی که فوکو ارائه می‌دهد، نه با هدف برساختن چیزی یا انسانیتی، بلکه با هدف حذف بسیاری چیزها و روابط و انسانیت‌ها ساخته شد.
-
۱۳۹۳-۰۷-۰۳ ۱۱:۴۷
به مناسبت (26سپتامبر) صد و بیست و پنجمین زادروز مارتین هایدگر؛
هایدگر و رازِ تولد
زادروز مارتین هایدگر بهانه‌ای شد برای بررسی مفهوم «تولد» در اندیشه‌ی هایدگر. برخلاف موتیفِ مرگ، کمتر به موتیف «تولد» در آثار او پرداخته شده است. می‌کوشیم این مطلب را با تمرکز بر کتاب هستی و زمان پیگیری کنیم و امکانات فلسفیِ آن را بسنجیم. نسبت «تولد» با برخی مفاهیم، از جمله «مرگ»، در زمینه‌ی پدیده‌شناسیِ زمانمندی (هوسرل) واشکافته می‌شود. تفسیر هایدگر از موتیف‌های تولد و مرگ در ادامه و مکملِ پدیده‌شناسی زمان نزد هوسرل است.
-
۱۳۹۳-۰۶-۳۰ ۱۱:۰۴
نقدی بر کتاب «اخلاق دین‌شناسی» ابوالقاسم فنایی/ بخش اول؛
فنایی و عدم پایبندی به استانداردهای تحقیق روشمند
یکی از مباحث لازم برای آغاز نقد هر کتابی، بررسی تناسب و گویاییِ عنوان اصلی و فرعی آن با محتوا و فحوای کتاب است. به نظر می‌رسد که عنوان کتاب، وجه انتقادی و سلبی بخش عمده‌ای از اثر را منعکس نمی‌سازد. شاید بهتر بود که مؤلف محترم دست‌کم در قالب عنوان فرعی کتاب به رویکرد منتقدانه آن نسبت به آنچه فقه سنتی یا گاه اشاعره‌ی مدرن و پست‌مدرن می‌نامد به‌نحو مقتضی اشاره می‌کرد...
-
۱۳۹۳-۰۶-۲۳ ۱۰:۴۷
الزامات روشنفکری در قرن بیست‌ویکم؛
مرگ روشنفکری یا بحران مخاطب؟
روشنفکرانی که قصد دارند دنیای جدید را به نقد بکشند، ایدئولوژی عصر اطلاعات را ترسیم و راهکار رهایی‌بخش صادر کنند، با بحران مخاطب در دهکده‌ی مجازی مواجه می‌شوند. کتاب، روزنامه و دایره‌المعارف‌های روشنفکرانه دیگر خواستار ندارد، برعکس بازیگران و فوتبالیست‌ها و هنرمندان تبدیل به مراجع فکری بسیاری شده‌اند که دارای قدرت جذابیت و ایجاد کشش‌های مختلف غریزی می‌باشند.
-
۱۳۹۳/۰۶/۱۶
فلسفۀ هگل در گفت‌وگوی فرهنگ امروز با علی مرادخانی؛
چرا به هگل توجه می‌شود؟
دلیل اینکه چرا به هگل توجه شد این است که ما نیزمحتاج آگاهی تاریخی هستیم و نگاه هگل شاید از این منظر آموزنده باشد و یا اینکه حداقل کسی است که تاریخ و فلسفه یا به عبارتی، زمان و حقیقت، حادث و قدیم یا امر تاریخی و فلسفی را به هم گره زده است، درحالی‌که تا زمان او هیچ‌وقت این اتفاق در فلسفه نیفتاده بود.
-
۱۳۹۳/۰۶/۱۵
پاسخ عبدالحسین خسروپناه به برخی ابهامات مدیریتی موسسه حکمت و فلسفه؛
آخرت خود را برای دنیای دیگران خراب نمی‌کنم
برخی توقع دارند به‌عنوان عضو هیئت علمی وظیفه‌ی خود را انجام ندهند، اما حقوق خود را دریافت کنند و بنده هم حرفی نزنم. توقع دارند مثلاً پایه‌ی آن‌ها را بدهم یا از استادیاری به دانشیاری و از دانشیاری به استادتمامی آن‌ها را ارتقا بدهم.من این کار را نخواهم کرد، بلکه طبق ضوابط وزارت علوم عمل می‌کنم چه این افراد خوششان بیاید و چه بدشان بیاید و مطبوعات را علیه بنده بشورانند.