-
۱۳۹۴/۱۰/۲۲
گفت‌وگو با سید محمدرضا بهشتی؛
هگل را ناگزیر هرمنوتیکی خواهیم فهمید
فهم متفکرانی چون هگل نه تنها ممکن است، بلکه حتی در خود سنت مغرب‌زمین هم وقتی کسی فهم حاصل می‌کند بر اساس پیش‌فهم خویش است. پس فهم ما نه تنها ممکن است، بلکه حتی محقق است ما الآن هنوز در مرحله‌ی آشنا شدن هستیم.اجازه بدهید این آشنایی صورت بپذیرد.. در نگرش هرمنوتیکی ما پیش‌فهم غلط هم داریم که خودش بحث جالبی است، اما حتی دریافت غلط بودن پیش‌فهم نیز در جریان فهم حاصل می‌شود.
-
۱۳۹۴-۱۰-۰۵ ۰۹:۴۵
از شاعرانه‌سازی سیاست تا سیاست‌زدایی روشن‌فکرانه/ تگاهی به کتاب رمانتیسیزم سیاسی کارل اشمیت؛
چرا ما به جای عمل فقط حرف می‌زنیم؟
رمانتیسیزم، خدا -اصل غایی موقعیت‌انگاری فلسفی سنتی- را با خودآگاهی زیبایی‌شناختی و فردی جایگزین می‌کند، متافیزیک را سوژه‌محور و خصوصی می‌کند. اما اشمیت معتقد است که تعالی سوژه‌ی تک‌افتاده تنها در نظم اجتماعی بورژوازی فراهم می‌شود. بدون آن خلوتگاه درونی که لیبرالیزم برای فرد فراهم می‌کند، تخیل رمانتیک هدف یورش‌های خودکامانه و غیرقابل پیش‌بینی از بیرون قرار می‌گیرد.
-
۱۳۹۴-۰۹-۲۰ ۱۳:۰۶
علیرضا سیّداحمدیان؛
تفسیر راستگرا از فلسفۀ تاریخ هگل
آنچه به موضوع این گفتار مربوط است، مختصّات تفسیر راستگرا از هگل و به‌خصوص فلسفۀ تاریخ اوست و فهم اشکالات آن با عطف به دستگاه مفاهیم پیچیدۀ هگلی. نخست یادآوری می‌کنیم که تفسیر راستگرا به اعتبار تفسیر چپگرا تعریف شده است. با عطف به آراء و افکار نمایندگان این تفسیر می‌توان چنین برداشت، که تفسیر راستگرا حکم هگلی «حقیقت کلّ است» را به عنوان هنجار تلقّی می‌کند، و فلسفۀ متعالیۀ هگل را مساوق الهیّات درمی‌یابد.
-
۱۳۹۴/۰۹/۱۰
روش‌شناسی علوم سیاسی در مصاحبه با محمد عبداللهپور ؛
کاربست برنامه‌ی پژوهشی لاکاتوش در علوم سیاسی
در خصوص امکان کاربست «برنامه‌ی پژوهشی لاکاتوش» چندین دیدگاه مطرح شده است: برخی هرگونه کاربست را نفی کرده و حکم به «امتناع» داده‌اند، برخی دیگر «امکان» کاربست را به‌صورت مطلق پذیرفته‌اند و برخی دیگر راه میانه را در پیش گرفته و سخن از کاربست با «جرح و تعدیل‌ها» گفته‌اند، یعنی راهی میانه بین امتناع و امکان مطلق. بنده به جریان سوم معتقدم و دلیل این امر بیشتر در مسئله‌ی «خلاقیت» پژوهشگر است.
-
۱۳۹۴-۰۹-۰۵ ۱۲:۱۸
امکانی جدید برای اطلاع‌رسانی بهتر و بیشتر؛
راه‌اندازی کانال تلگرام فرهنگ امروز
کانال تلگرام فرهنگ امروز مجرایی تازه خواهد بود برای عرضه اخبار و اطلاعاتی در باب اندیشه، دانشگاه، کتاب، پژوهش‌های علوم انسانی و ... و همین طور گزیده‌ای از مطالب ماهنامه و وب سایت فرهنگ امروز برای اطلاع بیشتر مخاطبان در این کانال به اشتراک گذاشته خواهد شد.
-
۱۳۹۴-۰۸-۱۸ ۱۰:۲۵
نقدی بر کتاب «نیچه و نازی‌ها» استیون آر. سی. هیکس/ بخش نخست؛
آیا نیچه فیلسوف نازیسم بود؟
کتاب «نیچه و نازی‌ها» نه یک کتاب پژوهشی قوی برای کارشناسان تاریخ و فلسفه، بلکه کتابی است برای مخاطبین عام و با هدف فروش در بازار کتاب که پیوند دو شخصیت جنجال‌برانگیز قرن بیستم، هیتلر و نیچه را مستمسک رسیدن به این هدف قرار می‌دهد.
-
۱۳۹۴-۰۸-۱۰ ۰۹:۰۴
قدیر نصری/ به مناسبت سالروز الغای خلافت اسلامی؛
خلافت‌خواهی: گذشته‌گرایی غیرواقعی و آینده‌گرایی فراواقعی
مفهوم خلافت از جمله‌ی آن دسته واژگانی است که قطاری از خاطرات و برنامه و کارنامه را یادآور می‌شود که به نظر می‌رسد گروه خطرناکی بنام داعش داعیه‌اش را دارد. هرچند داعش از حیث استعداد نظری و سازوکارهای عملی، حامل و مدعی بسیار ضعیفی برای این مفهوم عظیم است، اما خود آن مفهوم به دلیل دلالت‌ها و تجویزهایش بسی دگرگون‌ساز و شگفت‌آفرین می‌تواند باشد.
-
۱۳۹۴-۰۸-۰۵ ۱۱:۳۱
کدام ویراست آثار هگل را بخریم؟
در باب روح و الفبا: مقایسۀ دو ویراست آثار ایدئالیست آلمانی
تقریباً به‌طور هم‌زمان دو ناشر معتبر علمی، مجموعه‌هایی حاوی آثار اصلی فیلسوف بزرگ گئورگ ویلهلم فریدریش هگل (۱۸۳۱-۱۷۷۰) را روانۀ بازار کرده‌اند. در زمانه‌ای که در دانشگاه‌های آلمانی پرداختن به فلسفۀ کلاسیک آلمانی، به نفع فلسفۀ تحلیلی آنگلوساکسون، که اینک رایج و شایع است، روزبه‌روز به حاشیه رانده می‌شود، مطمئناً چاپ این آثار متهورانه است.
-
۱۳۹۴-۰۷-۲۲ ۰۹:۵۷
تفسیری از پدیدارشناسی هوسرل؛
ایده‌ی یادگیری و تعلیم و تربیت در عمل
هوسرل به ما نشان می‌دهد که تعلیم و تربیت حقیقی، یادگیری و اعمال روش پدیدارشناسانه می‌باشد که منجر می‌شود به ساخت کلی و مشترک آگاهی. به بیان دیگر، ساختی که با روش پدیدارشناسانه تقویم می‌گردد. حال می‌بایست سایر علوم بر مبنای این ساختار مشترک آگاهی قوام یابند. این روش ضمن آنکه کاملاً عملگرایانه است یک کار گروهی نیز محسوب می‌گردد.
-
۱۳۹۴-۰۷-۲۰ ۱۰:۳۱
گزارشی از نشست «زمینه‌های اجتماعی و علمی ظهور تاریخ فرهنگی» (۲)؛
تاریخ فرهنگی و شکل‌گیری تاریخ حال
پیدایش مفهوم تاریخ حال و شکل‌گیری تاریخ حال یکی از مهم‌ترین نتایج و آثار تاریخ فرهنگی بوده است؛ به این معنا که تاریخ به جست‌وجوی روح و قوانین مؤثر و حاکم بر پدیدارها می‌پردازد و از طرف دیگر تاریخ حال یا شکل‌گیری مفهوم تاریخ حال در تاریخ فرهنگی تأکید می‌کند بر اینکه تاریخ عبرت‌آموزی نیست.
-
۱۳۹۴-۰۷-۱۲ ۰۹:۰۴
رضا داوری اردکانی /بخش اول؛
ما و مواجهه با علم جدید
علم و تكنولوژی چنان اهمیت دارد كه هیچ قومی نمی‌تواند از آن صرف‌نظر كند. علم و تکنولوژی استوانه‌ی عالم غربی و عالم توسعه‌یافته است. توسعه با علم صورت گرفته است و هر قومی كه فكر توسعه باشند ناگزیر باید علم داشته باشد. کم‌وبیش در این ۲۰، ۳۰ سال اخیر این توجه پیدا شده است كه چه نیازی به علم داریم؟ چرا باید به سمت علم برویم؟ چگونه باید در راه علم برویم و چه مشکل‌ها و موانعی در راه علم ما وجود دارد؟
-
۱۳۹۴-۰۷-۱۱ ۰۹:۰۶
نوشتاری از شارل گینیون در باب هستی و زمان (۱)؛
خود شدن: نقش خودینگی در هستی و زمان
وجهی دیگر از هستی و زمان وجود دارد که ظاهراً به تصویری کاملاً متفاوت از هستی ما به‌مثابه انسان دلالت می‌کند. این چشمانداز دیگر که سپس در اگزیستانسیالیسم محوری می‌شود، بر مفهوم هایدگر از خودینگی (authenticity) به‌مثابه نحوی ممکن از هستی برای دازاین تمرکز دارد.
-
۱۳۹۴-۰۷-۰۱ ۰۶:۲۹
ناصر فکوهی؛
«مردم شناسی»، میراث استعمار فرانسوی و بریتانیایی در ایران
وقتی سخن از میراث مردم شناسانه فرانسوی ( و تقریباً همیشه باید اضافه کرد بریتانیایی) برای کشور خود می‌زنیم و بر نیاز به چرخشی اساسی به سوی مدرن کردن این رشته و سوق یافتن به سمت انسان شناسی می‌بریم، ابداً با بحثی در مورد دو کلمه روبرو نیستیم. بلکه جهانی از اندیشه این دو واژه را از هم جدا می کند
-
۱۳۹۴-۰۶-۱۶ ۰۹:۰۲
ارزیابی پژوهش آکادمیک فلسفه در ایران در مقایسه با جهان؛
وضعیت نامتوازن پژوهش فلسفه در ایران
در این ارزیابی تنها اين پرسش را مد نظر قرار می‌دهم كه در دانشگاه‌های ايران وضعيت پژوهش آکادمیک دربارۀ فلسفۀ غرب، با توجه به معیارهای استاندارد آكادميك چگونه است... با توجه به گزارش پيش رو، به روشنی می‌توان ديد كه جامعۀ دانشگاهی فلسفه در ایران دچار یک آسيب بسيار جدی است، که عبارت است از عدم انجام پژوهش آکادمیک متناسب با معیارهای جهانی در بدنۀ دانشگاهی کشور.
-
۱۳۹۴-۰۶-۰۱ ۱۱:۲۵
درس‌گفتاری از پدرو کاستا (۱)؛
دری بسته که ما را به حدس زدن وامی‌دارد
این ترجمه در ارتباط مستقیم با پرونده سینمایی شماره هفت فرهنگ امروز تحت عنوان «با خون و استخوان»(در بررسی سینمای پدرو کاستا)است که می‌تواند به عنوان مقدمه و ضمیمه‌ای برای آن پرونده در نظر گرفته شود.
-
۱۳۹۴-۰۵-۲۱ ۱۱:۱۴
درآمدی بر دشواری‌های خواندن آثار هگل؛
ورود به متن «پدیدارشناسی»
هگل در جای‌جای کتاب، شگرد خود را در گرفتن تصورات طبیعی خواننده از مفاهیم و سپس خمیر کردن آن، ورز دادن آن و چیزی دیگر ساختن از آن، به کار می‌گیرد و تارعنکبوت متن خود را با طعمههایی به‌ظاهر آشنا برای خواننده پهن می‌کند. خواننده با تصوری از مفاهیمی مانند روح، سوژه، ابژه، امرِ مطلق، حقیقت، ایده، واقعیت، شناخت و غیره، وارد هزارتوی متن هگل می‌شود؛ بیخبر از آنکه هنگام خروج (اگر اصلاً خروجی در کار باشد)، همۀ اینها نزد او دیگرگونه خواهند بود.
-
۱۳۹۴-۰۵-۰۵ ۰۹:۴۶
نقدی بر کتاب «نگاهی اجمالی به عصر زرین فرهنگ ایران»؛
وقتی تاریخنگاری غیرآکادمیک فاجعه می‌آفریند
نگارش چنین کتاب‌هایی برای تاریخ‌پژوهان حاوی هشداری جدی‌تر است و آن اینکه تاریخنگاران آکادمیک و متخصص نتوانسته‌اند چنان که باید و شاید ارتباط خود را با حوزه عمومی برقرار و و محصولات فکری لازم را برای اقناع اذهان غیر متخصص اما علاقه‌مند تولید کنند؛ در نتیجه چنین غفلت و اهمالی، این غیر متخصصان علاقه مند و ماجراجو هستند که متکفل انجام این وظیفه خطیر می‌شوند و بر هر نمط که می‌خواهند با این رشته معامله می‌کنند.
-
۱۳۹۴-۰۴-۱۵ ۱۰:۳۸
نقدی بر آخرین کتاب مارتا نوسبام؛
هدف از علوم انسانی پول نیست: چرا دموکراسی به علوم انسانی نیاز دارد؟
اگر معلوم شود چیزها کمتر از آنچه من باور دارم بد هستند، باز هم نباید نفسی به‌راحتی بکشیم، باید طوری رفتار کنیم که گویی شرایط به همان وخامت است. باید تعهد خود را به بخش‌هایی از آموزش که دموکراسی را زنده نگاه می‌دارند دوچندان کنیم، حتی اگر معلوم شود که این بخش‌ها آن‌قدر هم که من فکر می‌کنم تهدید نمی‌شوند، باز هم در عصر جهانی‌سازی اقتصاد آشکارا آسیب‌پذیر و زیر فشار هستند.
-
۱۳۹۴-۰۴-۰۸ ۰۹:۵۷
به مناسبت چاپ ویراست جدید «جدال قدیم و جدید در الهیات و سیاسات»؛
موانع معرفتیِ درک پروژه فکری سیدجواد طباطبایی
ایدۀ مُدرن، که منظور طباطبایی نیز هست، برخلاف آنچه در بادی امر به نظر می‌رسد، واقعیّتی خیالی یا «پندارگون» نیست. بنا به تفسیر او، مطلق یا روح در فلسفۀ هگل معادل «ایده» است که صرفاً به مثابه «حرکت وجود دارد». «ایده» مساوق است با خودِ حرکت و «بازگشت به امر متناهی»، از این حیث که «فراتر رفتن از امر متناهی است»، و حرکتی «در خویشتن خود» است.
-
۱۳۹۴/۰۳/۲۴
محمدامین قانعی‌راد در گفت‌وگو با «فرهنگ امروز»؛
علوم انسانی و ساخت دولت-ملت
به نظر من در مورد ایران اجرای چنین پروژه‌ای ممکن است که دانش، دانشگاه و علم را از جایگاه و رسالت اصلی خود خارج سازد؛ چراکه در نظر من در کشورهایی مثل ما که جزء کشورهای درحال‌توسعه هستیم، دانشگاه نقش بسیار مهمی که دارد، در وهله‌ی اول کمک به ساخت دولت-ملت است و پس از آن کمک به نهادهای اقتصادی قرار دارد؛ یعنی دانشگاه باید دارای نقشی میانجی‌گرایانه و کنشی ارتباطی برای تقویت دولت سالم، فراگیر و قانونمند باشد، دولتی که کلیه‌ی گروه‌ها و طبقات اجتماعی و اقلیت‌ها را پوشش دهد.
-
۱۳۹۴-۰۳-۱۶ ۰۹:۲۵
بيلدونگ و مفهوم فرهنگ؛
بیلدونگ، مطالعات فرهنگی و خطرات در-راه
آیا عصر تأکید بر بیلدونگ، خودآگاهی، روشنگری و پای فشردن بر مواضع انتقادی به سر رسیده است؟ در عرصه مطالعات فرهنگی شاهد دو رویکرد مختلف هستیم که به اختلاف دو رویکرد مارکسیستی و پساساخت‌گرا برمی‌گردد.. فرهنگ در زمانه‌ی ما محصول نوعی آگاهی و بیلدونگ نیست بلکه محصول کردارها و رویه‌های اعمال‌شده از سوی نهادها، آرایش‌های اجتماعی مختلف و روال‌های اداری و بوروکراتیک است.
-
۱۳۹۴/۰۳/۰۵
بازخوانی سیاوش جمادی از مناظره هایدگر - کاسیرر در داووس؛
آزادی علیه آزادی
هایدگر بیان می‌کند که آزادی، بنیاد ظهور یک چیز است که می‌توانید به جای هستی، اسمش را اندیشیدنی‌ترین امر بنامید. پیداست که این آزادی نه اجتماعی است و نه می‌تواند اجتماعی شود. داخل کردن آن در مدنیت، شهرداری یا پولیتیک و آنچه کانت فضای عمومی‌اش می‌نامد خطرناک است. کاسیرر در مقام فیلسوفی لیبرال حق دارد از انتشار این آزادی واهمه داشته باشد.
-
۱۳۹۴-۰۳-۰۲ ۱۰:۵۹
به بهانۀ سخنان سورنا ستاری دربارۀ «تجاریسازی علوم انسانی»؛
آیا علوم انسانی باید به توليد ثروت بینجامد؟
در يك قرن اخير در حيات آكادمی ايرانی به نسبتِ ميان «توليد علم» و «فرصت ارائه‌ی آن» انديشه نشد، به بيانی طرح پرسش از هر نوع نسبتی ميان اين دو ناممكن بود؛ بدين روی، بدون نياز به پرسش از منشأ اين علوم، به تقليد از غرب وارد می‌شد، گويی اين علوم به ويترينی بدل شده بود تا توسعه‌يافتگی جهانی توسعه‌نيافته را در معرض ديد قرار دهد. جای علوم انسانی تنها و تنها در دانشگاه بود، غايت كارآمدی دانش‌آموختگان دانشگاهی در علوم انسانی به‌کارگیری دانش در چرخه‌ی سيزيف‌وار آموزشِ آموخته‌ها بود و بس.
-
۱۳۹۴/۰۲/۲۲
گفت‌وگوی فرهنگ امروز با هادی خانیکی؛
تعامل میان‌رشته‌ای تاریخ و رسانه
تاریخ شفاهی همه جا سند نیست بیشتر روایتی است که یک فرد از یک واقعه دارد، به فهم گفتمانی و انتقادی از تاریخ کمک می‌کند، نوعی پژوهش کیفی است که به معرفت تاریخی کمک می‌کند. بیش از آنکه مصاحبه بی‌هدف باشد نوعی گفت‌وگوست، ما باید روح و منطق گفت‌وگو را زنده کنیم، رسانه‌ها هم از این منظر می‌توانند در تقویت بنیان‌های تاریخ شفاهی کمک کنند.
-
۱۳۹۴-۰۲-۱۹ ۰۸:۳۴
بحران مقالات علمی پژوهشی و پیوند دانشگاه با حوزه عمومی؛
استاد! کسی مقالۀ تو را نمی‌خواند!
از ۸۲% از مقاله‌های منتشره در علوم انسانی حتی یک بار هم نقل‌قول نمی‌شود. به ۳۲% از مقاله‌های علمی-پژوهشی در علوم اجتماعی و ۲۷% آن‌ها در علوم طبیعی، حتی یک بار هم ارجاع داده نمی‌شود. حتی اگر از مقاله‌ای هم نقل‌قول شود، باز هم این به معنای آن نیست که آن مقاله واقعاً خوانده شده است. بنا بر یکی از ارزیابی‌های صورت‌گرفته، تنها ۲۰% مقالات مورد ارجاع واقعاً خوانده شده‌اند.
-
۱۳۹۴-۰۲-۱۰ ۱۱:۳۲
گزارشی از سخنرانی یوسف اباذری در همایش ۸ دهه علوم‌اجتماعی ایران؛
انزواى جامعه‌شناسی
با تضعیف جامعه‌شناسی، دو علم تقویت شدند؛ یکی روانشناسی است و دیگری فلسفه. منظور از روانشناسی این است: این نحله می‌گوید جامعه مشكل دارد اما از نظر آن، مشكل كجاست؟ مشكل در فرد است، نه در جامعه. چه كسی باید به این فرد رسیدگی كند؟ روانشناسی. كاستی‌ای در جامعه‌شناسی وجود ندارد بلكه این نحله دیگر جایی برای جامعه‌شناسی قایل نیست.
-
۱۳۹۴/۰۲/۰۱
گفت وگو با مسئول پروژه تاریخ شفاهی عصر پهلوی دوم ؛
به ما مشکوک هستند!
اینکه بروی با سپهبدی که اموالش را مصادره کرده‌اند، فالوده بخوری مشکوک است چه برسد به اینکه با او دربارۀ گذشته تاریخی‌اش صحبت کنی/ دکتر نصر در ابتدا گفته بودند که کتاب را بعد از مرگ ایشان منتشر کنیم. اما بعد حاضر شدند که در زمان حیاتشان چاپ شود. هر موقع ایشان رسما نارضایتی خود را منتشر کردند ما هم متقابلاً سند کتبی موافقت ایشان را منتشر می‌کنیم.
-
۱۳۹۴/۰۱/۲۲
گفت‌وگو با «ابراهیم فیاض»؛
موج ورود آقازادههای فارغالتحصیل خارج به دانشگاهها
متأسفانه ما الآن داریم میشنویم که استاد بیسواد در حال حکومت کردن است. ما الآن در دانشکدهی خودمان استادی داریم که به لحاظ دانش به‌قدری فاجعه است که دانشجویانش همه ناراحت هستند و چیزی به دانشجویانش نیاموخته است. این استاد باید برای چه کرسی استادی را داشته باشد؟ تمام این افراد با ارتباط و زدوبند وارد شده‌اند، چون افراد کافی نداشتیم، اگر مهارت وجود داشت به خیلی از این اساتید میگفتند که بروند.
-
۱۳۹۴/۰۱/۱۸
سیاوش جمادی/ تاثیر و نفوذ فلسفۀ هایدگر در شرق؛
تمایز مواجهه دو فرهنگ شرقی با فلسفه هایدگر: ایران و ژاپن
ژاپنی‌ها کوشیدند با اعزام کسانی به غرب تمامی فلسفه‌ی غرب را از نزدیک درک کنند و آهنگ کلی آن‌ها بیش از ستیزه‌جویی، گفت‌وگوی فرهنگی و تماس با جهان مدرن بود نه بازگشت به جهان برگشت‌ناپذیر قدیم. چیزی که شما با عنوان نقد سوبژکتیویته به هایدگر نسبت می‌دهید در ایران تعبیر شد به جهاد با نفس اماره؛ و سوبژکتیویته ترجمه شد به موضوعیت نفسانی.
-
۱۳۹۴-۰۱-۱۷ ۰۹:۱۷
نگاهی نشانه‌شناختی به تحول معنایی-کارکردی آموزش عالی (۱)؛
زایش شبه‌علم در کشور
نگاهی تبارشناسانه به مفهوم واژه دکتری در غرب و در ایران نشان می‌دهد که افول معنایی و کارکردی دکتری در ایران اتفاق افتاده است، درحالی‌که در غرب واژه‌ی دکتری که ابتدا برای رشته‌های طب، حقوق و فلسفه عمدتاً به کار می‌رفت برعکس، با تخصصی شدن علوم اعتبار و کارکرد تخصصی‌تر و سازمان‌یافته‌تری دور از تعلقات امر سیاسی به خود گرفته است. دکتری به‌عنوان عالی‌ترین مدرک تولید علم در غرب، همسو با تخصصی شدن رشته‌ها بُعد دیگری پیدا کرده است، آن بُعد عبارت است از ابداع و تولید علم در وجه غالب!