-
۱۳۹۶/۰۲/۱۱
گفت‌وگوی اختصاصی فرهنگ امروز با مایکل والزر؛
با جان راولز مناقشه‌ای ندارم
تقریباً همه‌چیز برای من حیرت‌انگیز است. ما دانشگاهی‌ها و اندیشمندان، فهم جامعی نسبت‌به جهان نداریم. شوروی‌پژوهانمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی را پیش‌بینی نکرده بودند. عرب‌پژوهانمان انتظار بهار عربی را نداشتند، شکست بهار عربی را نیز پیش‌بینی نکرده بودند. آمریکاپژوهانمان، مانند خود من، با پدیدۀ دونالد ترامپ غافلگیر شدند. من فکر می‌کنم این نشانۀ امیدوارکننده‌ای است که سیاست هنوز جایی است که ما می‌توانیم در آن غافلگیر شویم، گرچه برخی از غافلگیری‌ها خیلی وحشتناک‌اند.
-
۱۳۹۶/۰۲/۰۹
گفت‌وگو با فرزاد موتمن پیرامون فیلم‌های شاعرانه؛
دیالوگ‌نویسی در ذات ادبیات ما نیست
ادبیات ایران به‌شدت توصیفی است، داستان‌گو نیست و درعین‌حال تخیلی هم نیست. به نظر می‌رسد وقتی وارد حیطۀ دیالوگ‌نویسی می‌شویم، ادبیات ما به‌شدت افت می‌کند و به نظر من، این ضعف نیست، بلکه ویژگی ادبیات ماست که درست برخلاف ادبیات اروپاست. آنها هفت‌صد سال پیش شکسپیر داشتند که اساساً دیالوگ‌نویس بوده است. آن سنت همچنان باقی مانده است و امروزه هم جذاب‌ترین دیالوگ‌ها را کماکان آنها می‌نویسند.
-
۱۳۹۶-۰۲-۰۴ ۰۹:۰۵
گفتاری از رضا داوری اردکانی در باب آینده‌نگری - آینده‌نگاری و برنامه‌ریزی(۱)؛
میل ذاتی تجدد به زمان آینده
پیداست که علم جدید علم به هستی جهان و آنچه هست نیست بلکه علم سازنده است و علم سازنده می‌تواند رویی به سوی آینده داشته باشد. لازم نیست که دانشمندان همه به فکر آینده باشند و برای آینده کار کنند. آنها کار خودشان را می‌کنند و به علم خودشان مشغولند و بدون اینکه معمولاً بدانند با علمشان جهان مبدل و متحول می‌شود اما به اعتبار دیگر دانشمند اگر دانشمند است در علم کاری جز تحقیق حقیقت ندارد و در بند اینکه علمش چه سود دارد نیست و نباید هم باشد اما علم جدید در ذاتش تکنولوژیک است.
-
۱۳۹۵-۱۲-۱۱ ۱۱:۲۷
علی میرسپاسی چگونه با دمیدن در نبردی بی‌حاصل، فلسفه و تجربه را رودرروی یکدیگر قرار می‌دهد؛
اوقات عرفی به افق میرسپاسی
گرچه میرسپاسی پهلوانانه معرکۀ هواداری از مدرنیته را برپا نموده است، زنجیرهایی را به خود می‌بندد که پاره نمی‌شوند و مارهایی را از کوزه بیرون می‌آورد که تماشاگران را می‌گزند. اگر کار روشنفکران در میانۀ امر روزمره است، تکلیف جامعه‌شناسان خارج‌نشین ایرانی چیست و آیا صدور دستورکارهای آنان برای تئاتر سیاست در خیابان، فرقی با فلسفیدن بر کرانه‌های دریای افکار برای یافتن امواج حقیقت دارد؟
-
۱۳۹۵/۱۲/۰۸
عرفان، مولانا و تجدد در گفت‌وگو با فرهنگ رجایی؛
گرسنگی برای خدا
اربابان اندیشه و فکر چندین سال است که راسخانه ابرام می‌ورزند که جهان با یک بحران اقتصادی درگیر است. بحران اصلی بشر امروز همان است که همیشه انسان را به خود مشغول داشته و آن جز تشنگی برای یک زندگی موفق از نظر کمّی و معنادار از جهت کیفی نیست.
-
۱۳۹۵/۱۱/۲۶
نگاهی تطبیقی به اهداف و رویکردهای کرسی ایران‌شناسی در آمریکا و ایران در گفت‌وگو با تورج دریایی؛
فکر می‌کنیم که تمدن ایران را می‌شناسیم!
ایران مانند کشورهای همسایۀ ما نیست که در قرن گذشته به وجود آمده باشند. نام کشور و تمدن ایران داستانی دیرینه است. این سخنان به‌خاطر احساسات ناسیونالیستی نیست، بلکه حقیقتی است که در کمک به تمامیت ارضی ایران نقش ایفا می‌کند. داشتن دانش دربارۀ ایران به نحوۀ رفتار با اقوام و گروه‌های مختلف ایران کمک می‌کند.
-
۱۳۹۵-۱۰-۱۱ ۰۹:۳۳
خوانش غربیان از ابن‌سینا (۱)؛
آکویناس، گنت، ابن‌سینا و چندوچون تأویل معنای شیء
ابن‌سینا به جای تفکیک معانی یا کاربردهای مختلف «وجود داشتن» یا «بودن»، میان متعلقات گزاره‌های صحیح و اشیا در مقام جواهری که سازندۀ عالم هستند، تفاوت می‌گذارد. خوانندگان متعدد ابن‌سینا در غرب تلاش کرده‌اند از این تفاوت بیشترین بهره را ببرند. توماس آکویناس میان واژۀ «شیء» و «موجود» تفاوت می‌گذارد، آن هم بر مبنای این پرسش: آیا این دو به چیزی راجع‌اند که خود شیء است و بدین‌گونه بر ماهیت و ذات شیء نظر دارند، یا به این واقعیت که شیء هست، به بیانی به وجود آن؟
-
۱۳۹۵-۰۹-۳۰ ۰۹:۰۶
نگاهی به آئین‌نامه جدید ارتقاء اعضاء هیات علمی وزارت علوم که از اول دی لازم الاجراست؛
بوق حمام و مسئله‌ای به نام ابتذالِ ارتقاء
حکایتِ تولید ۱۰.۰۰۰ مقاله علمی، پژوهشی، حکایتِ تاجرزاده‌ی نابخردی است که به توصیه پدر که تجارت خریدن کالای ارزان و فروختن آن به قیمتی بالاتر است، گوش سپرد و با دیدن قیمت ناچیز بوق حمام در شهری دیگر و تفاوت قیمت آن در شهر خود، تمام سرمایه‌اش را بوق حمام خرید، غافل از اینکه در شهر خود تنها یک حمام وجود دارد! از تنظیم‌کنندگان آئین‌نامه‌ای چنین مضحک نیز باید پرسید در شهر شما چند حمام وجود دارد؟
-
۱۳۹۵-۰۹-۲۰ ۱۰:۳۲
حامد صفاریان/نگاهی بر کتاب «بنیاد آموزۀ فراگیر دانش» ترجمۀ سید مسعود حسینی؛
اشکالات اندک با یک خطای بنیادین
اما یکی از مهم‌ترین لغزش‌های ترجمۀ آقای حسینی، ازقضا، در عنوانِ این ترجمه رخ داده، و با قلم درشت بر روی جلد نقش بسته است. این اشتباه -که ممکن است درشت‌ترین لغزش این ترجمه هم باشد- ای‌بسا زمینه‌ساز پیش‌داوری نادرست خوانندگان دربارۀ کل اثر گردد. این خطا در شمار خطاهای بنیادین ترجمه است؛ به این معنا که هم به لحاظ فن ترجمه خطا محسوب می‌گردد، و هم از حیث انتقال معنا، نشان از عدم راه‌یابی مترجم به کُنه معنا داشته، و علاوه بر آن می‌تواند به گمراهی خواننده نیز بیانجامد.
-
۱۳۹۵-۰۹-۱۴ ۱۰:۳۹
سیدجواد طباطبایی؛
زبان ملّی و برنامۀ آموزش زبان‌های محلی
متولیان باید بدانند که این اجبار به تغییر هویت مردم آذربایجان عین از خود بیگانه ساختن آنان است، زیرا مردمی که هزار سال شاهنامه، دیوان حافظ و گلستان سعدی خوانده‌اند به آسانی به این جعل هویت برای خود تن در نخواهند داد و از این «تدبیرِ» داهیانۀ دولت جز «ناامیدی» از تدبیرهای او حاصل نخواهد شد! وانگهی، اگر، چنان‌که برخی از رندان بر آنند، دولت «تدبیر و امید» دنبال جمع‌آوری رأی مردم این مناطق است، سخت در اشتباه است و می‌تواند امیدوار باشد که، اگر امکان اطلاع رسانی دربارۀ این توهینی که با این جعل تاریخ و سابقۀ زبانی به مردم آذربایجان می‌شود وجود داشته باشد، شکست او در این استان‌ها حتمی است!
-
۱۳۹۵-۰۹-۰۹ ۰۹:۳۷
تبدیل دانشگاه‌ها از دانشگاه کلان به دانشگاه خرد چه مزایایی دارد؟
بازاندیشی در دانشگاه
تأثیر واقعی دانشگاه‌های خرد فراتر از تعداد دانشجویان، در راهکار و جانشین محسوسی است که برای جزمیات شایع در آموزش عالی ارائه می‌دهد و دانشگاه‌های سنتی را به قبول برخی، اگرنه همۀ عملکردهای خود، وادار می‌کند. نخست اینکه دانشگاه‌های خرد هرگونه بروکراتیزه کردن را به چالش می‌کشند. دوم، دانشگاه‌های خرد در برهه‌ای که دانشگاه‌ها با بی‌اعتناعی در حال ایجاد اثر گلخانه‌ای هستند و غیرمسئولانه بر سوخت‌های فسیلی و دیگر عوامل اصلی در ایجاد تغییرات آب‌وهوایی سرمایه‌گذاری می‌کنند، بر مسئولیت‌پذیری زیست‌محیطی تأکید دارند.
-
۱۳۹۵-۰۹-۰۶ ۱۰:۵۴
گزارشی از نشست نقد و بررسی کارنامه مجله فرهنگ امروز در پژوهشگاه علوم انسانی(۱)؛
خروج علم از آکادمی
مجلۀ فرهنگ امروز از مجلاتی است که در حوزۀ علوم انسانی کار می‌کند و می‌خواهد دانش علوم انسانی را به عرصۀ عمومی ببرد و محملی برای ترویج علوم انسانی باشد. اصولاً در برخورد با این جنس از ژورنالیسم می‌باید چند پرسش را مطرح کرد. جواب دادن به این پرسش‌ها شاید تعیین کند که مجلۀ فرهنگ امروز چه مقداری در کنار مجلات دیگر مثل مهرنامه و اندیشه پویا توانسته است اندیشۀ علوم انسانی را به درون جامعه ببرند و بین ما و فیزیکالیسم فاصله بیندازند.
-
۱۳۹۵-۰۸-۰۸ ۱۰:۳۳
منوچهر آشتیانی؛
شرح کوتاهی دربارۀ آیرونی نزد سورن کیرکگور
هگل حق داشت وقتی پیامبرانه می‌گفت «تاریخ همواره دو بار روی می‌دهد» و مارکس به‌حق در تکمیل بیان استاد خود می‌افزود: آری، اما بار اول جدی و تراژیک، ولی بار دوم شوخی و آیرونیک. با تفسیر دقیق‌تر و صادقانه‌تر این جدی و آن شوخی دیگر، تکلیف تفکر اصیل فلسفی و عرفانی در دوران کنونی تاریخ بشریت معلوم است. احتمالاً شوخی‌ترین جدی همان است که هستی تاریخ جهان و جهان تاریخ با انسان‌ها نموده است و می‌نماید.
-
۱۳۹۵-۰۷-۲۸ ۱۱:۱۴
تورج اتابکی؛
نگاهی به تاریخ‌نگاری چپ‌گرا: از کهن تا نو
مورخ چپ نواندیشِ حیات اجتماعی کارگران و تهیدستان (labouring poosr)، در کنار تأکید بر تحلیل طبقاتی و روابط اقتصادی، فقط راوی مبارزات کارگری، آن هم تنها در اشکال تند آن نیست. نمی‌خواهد روایتش تنها تاریخ اتحادیه‌ها و سازمان‌های کارگری را به دست دهد. در این گرایش نو، مورخ، زندگی روزمره کارگران را، آنگاه که حتی نشانی از «مبارزه» هم نیست، روایت می‌کند.
-
۱۳۹۵-۰۶-۰۷ ۰۹:۱۵
بررسی تحلیلی فهرست پرتولیدترین محققان و مقاله‌نویسان علوم انسانی کشور؛
مقالات دورهمی!
با جست‌وجوی اسامی چند تن از پرکارترین این اساتید در پایگاه نورمگز و استخراج مقاله‌های آنها، دست به شمارش کل مقاله‌های آنها زدیم و مقالاتی را که به‌تنهایی نوشته بودند معین کردیم. نتیجه قابل تأمل و البته تعجب‌برانگیز بود.اکبریان از ۱۲۸ مقاله، تنها ۳۴ مقاله را به‌تنهایی به نگارش درآورده است. محمدعلی بشارت از ۱۳۳ مورد مقاله ۳۶ مورد را به‌تنهایی پژوهش کرده است. عادل آذر ۱۱ مقاله از ۲۰۳ مقاله را خود نوشته و در نهایت مقاله‌های تک‌نوشت علی دلاور از ۱۶۹ مقاله به تعداد انگشتان دست هم نمی‌رسد.
-
۱۳۹۵-۰۵-۱۹ ۱۲:۰۷
محمدرضا بهشتی؛
جایگاه فیشته در ایدئالیسم آلمانی
از دیدگاه فیشته هیچ‌یک از این کوشش‌های کانت برای داشتن یک آموزه‌ی علم کافی نیست. فیشته می‌خواهد خود را به جایی برساند که دانشی داشته باشیم که به‌طورکل دانشِ دانش است. تعبیر علم و دانش به گوش ما ممکن است قدری عجیب به نظر برسد. چیزی که فیشته می‌خواهد به آن برسد قطعاً علم است، علمِ علم است. البته طبیعی است که این دانش دیگر آن دانش تجربی نیست و ممکن است عنوان کتاب با این ترتیب کمی سؤال‌برانگیز شود، چراکه آن دانش، دانشی است که به نحو تجربی و به نحو متأخر به سراغ جهان پیرامون و انسان می‌رود.
-
۱۳۹۵-۰۵-۰۴ ۱۰:۳۷
گزارشی از نشست «نهاد دانشگاه در ایران» (۱)؛
دانشگاه در عصر اعتدال به کجا می‌رود؟
با قدرت‌گیری دولت اعتدال، دولت به سمت تشکیل نوعی ائتلاف مسلط میان صاحبان قدرت درون طبقه‌ی سیاسی حاکم حرکت کرده است و می‌کوشد انواع رانت، چه مولد و چه نامولد، را به اعضای ائتلاف سیاسی‌ای که از سال ۱۳۹۲ به این سمت شکل گرفته توزیع کند، آن‌هم به این هدف که از طریق توزیع این رانت‌ها گروه‌های واجد توان خشونت‌زایی در طبقه‌ی سیاسی حاکم را در وضعیتی قرار بدهد که ببینند اگر دست به خشونت در زمینه های گوناگون اعم از سیاست داخلی و انتخابات و دیپلماسی خارجی و غیره بزنند، این رانت‌ها را از دست می‌دهند.
-
۱۳۹۵/۰۴/۲۰
بحران تاريخ‌نگاری معاصر در گفت‌وگو با قباد منصوربخت (۱)؛
طفلی ناقص‌الخلقه به نام شبه‌تاریخ‌نگاری آكادميك
همان‌طوری که کل سیستم رضاشاهی به جای تأسیس نوسازی در نهایت شبه‌نوسازی را محقق کرد، تاریخ‌نگاری ما هم شبه‌تاریخ‌نگاری شد و نتوانست یک افق جدیدی در تحقیق تاریخی و اندیشه‌ی تاریخی در این مملکت به وجود بیاورد. حرفم این است که همه‌چیزهایی که اتفاق افتاد، طفلی بود که ناقص‌الخلقه متولد شد و هرچه بزرگ‌تر شد باآنکه که به بلوغ سنی رسید ولی ناقص‌الخلقه بزرگ شد.
-
۱۳۹۵-۰۴-۱۵ ۱۱:۰۸
لورا مالوی/کیارستمی؛ سینمای عدم قطعیت، سینمای تأخیر؛
جایگاه مرگ در فرم روایت سینمای عباس کیارستمی
کیارستمی مثل بسیاری دیگر از هم‌نسلانش، تحت تأثیر سینمای نئورئالیسم ایتالیا بود و فیلم‌های قبل‌ترش، از جمله «خانه‌ی دوست کجاست؟» در دوره‌ی بازپروری یک زیبایی‌شناسیِ واقعیِ ایرانی ساخته می‌شد. شوکِ زلزله و عواقب بعد از آن، رئالیسم کیارستمی را به مسئله‌ی دشوار واقعیتی کشاند که بازنماییِ درخور را به چالش می‌کشید.
-
۱۳۹۵-۰۳-۲۳ ۱۰:۳۴
گزارشی از نشست روش‌شناسی مکتب کمبریج (۱)؛
کمبریجی‌ها چه می‌گویند؟
مهم‌ترین مسئله‌ای که مکتب کمبریج در تاریخ‌نگاری فکری با آن مواجه بود، اینکه: «چگونه می‌توان به فهم اندیشه‌ی سیاسی در گذشته، به خصوص اوایل دوران مدرن، نایل شد؟» گرچه در خصوص این مسئله، پاسخ‌های متفاوتی از سوی مکاتب تاریخ‌نگاری داده شده بود، اما از نظر این مکتب، پاسخ‌های مذکور به جای فهم گذشته‌ی تاریخی، خود به مانع فهم تبدیل شده‌اند، به‌صورتی‌که هیچ‌گاه قادر به پا گذاشتن به اقلیم تاریخی اندیشه‌ی فکری نبوده‌اند.
-
۱۳۹۵-۰۳-۱۶ ۰۹:۵۵
گزارشی از سخنرانی قباد منصوربخت در نشست «نشانه‌شناسی تاریخ» (۱)؛
وارونه خوانی نشانه‌های تاریخ در جهان معاصر
در رویارویی ایران و روس، نشانه‌هایی بروز می‌کنند که من اصطلاح نشانه-مسئله را برای آن جعل می‌کنم. یعنی این نشانه‌ها درعین‌حال که نشانه هستند اما از ظهور مسائل جدید تاریخی حرف می‌زنند. ما در ابتدا توانستیم در دورن دولت قاجاریه کسانی را پیدا کنیم که این نشانه‌ها را درک بکنند، اما کسانی که به وارونه‌خوانی این نشانه‌ها افتادند به مقابله با کسانی پرداختند که این نشانه‌ها را دریافتند.
-
۱۳۹۵-۰۲-۱۸ ۰۹:۴۰
حامد صفاریان/ درآمدی به فلسفۀ عملی در ایدئالیسم آلمانی (۱)؛
مفهوم «آزادی» به‌مثابۀ جان‌مایۀ فلسفۀ عملی
تا وقتی آزادی برای ما موضوعی باشد در کنار دیگر موضوعات؛ موضوعاتی که عقل نظری با مقولات خود به کنکاش در آن می‌پردازد، هرگز مفهومی حقیقی از آزادی حاصل نخواهد شد. فروکاستن آزادی به یک ابژه، مانند سایر ابژه‌های وادی عقل نظری، در اصل تهی کردن مفهوم آزادی از محتوا و معناست. عقل نظری، ساحت اندیشیدن به ابژه، یعنی ساحت فروکاستن جهان به «چیزها» و آنگاه اندیشیدن به این چیزها تحت مقولات ثابت است.
-
۱۳۹۵-۰۲-۱۵ ۰۹:۲۳
نگاهی به کتاب «حدیث حاضر و غایب» به قلم آرش نراقی (۱)؛
غیبت خداوند، امری مختص مدرنیته؟!
نگاه نراقی اسطوره‌ای است.به نظر می‌رسد این تفکر اسطوره‌زداشده‌ی بشر است که ایده‌ی خداوند را از ذهن او دور کرده، نه اینکه این اختفا معلول اتفاق خاصی در عالم طبیعت باشد. پس این ادعا را که «این معنای دوم از اختفا، یعنی کسوف خداوند ویژه‌ی روزگار مدرن و پسامدرن است»اگر صرفاً به معنای این باشد که تفکر مدرن خداگریز است، به نظر درست می‌آید؛ در غیر این صورت نراقی لازم است اثبات کند پدیده‌ی غیبت امر حادثی است، یعنی مختص مدرنیته است و قبل از آن سابقه نداشته است.
-
۱۳۹۵-۰۱-۳۱ ۰۹:۱۶
نگاهی به کتاب نیچه و فلسفه‌ی ژیل دلوز، ترجمه‌ی عادل مشایخی؛
آری گفتن به زندگی فقط با انحلال رنج امکان دارد
نیچه به مسئولیت معنای ایجابی می‌بخشد، اما مسئولیت او احساس بی‌مسئولیتی کامل و خود را از قید ستایش و نکوهش اکنون و گذشته آزاد کردن است. هنگامی که یونانیان وجود را جنایت‌کارانه و «گستاخانه» می‌خوانند، بر این گمانند که خدایان انسان‌ها را دیوانه کرده‌اند: وجود مجرمانه است اما خدایانند که مسئولیت این خطا را بر عهده می‌گیرند. یونانی‌ها وجود را جرم می‌دانند، مسیحی‌ها گناه. یونانی‌ها می‌گویند تو مقصری، مسیحی‌ها می‌گویند من مقصرم. انسان نیچه‌ای اما بی‌گناه است، بی‌گناهی نیچه اما به چه معناست؟
-
۱۳۹۵-۰۱-۱۹ ۱۴:۰۱
تاملی کوتاه بر چگونگی تلفظ واژگان؛
«فیشته» یا «فیخته»؟ مسئله این است!
راست این است، که در یک بحث فلسفی، اتفاق‌نظر و تفاهم بر سر مدلول‌ها، در کنار نوعی اجماع نسبی بر سر دالّ‌ها، ملاک اصلی است. به‌دست دادن معیار سنجشی برای درستی و نادرستی تلفظ کلمات، اگر هم در اول آسان نماید، در آخر از گزند مشکل‌ها مصون نیست. ضمن اینکه تلاش برای یافتن یک‌چنین معیاری در یک بحث فلسفی اساساً بی‌فایده و حاشیه‌ای و غیرعلمی است.
-
۱۳۹۵-۰۱-۱۵ ۰۹:۰۱
تاملی بر فرایند تولید علم و اندیشه (۱)؛
در جست‌وجوی اصالت
آیا می‌باید مقالات علمی - پژوهشی را نوشته‌ها و مقالاتی «فنی» و «تکنیکی» دانست و یا «هنری» و «ذوقی»؟عنصر خلاقیت و منحصربه‌فرد بودن تا چه حد در این نوشته‌ها راه دارد؟ نویسندگان مقالات چاپ‌شده در مجلات دانشگاهی و علمی-پژوهشی غالباً «تکنسین» و شاغلان به اِعمال الگو هستند و یا «هنرمند» دارای نبوغ؟ این پرسش مهم که در حوزه‌ی علوم انسانی نوشتن مقاله با کدام خصوصیات دارای مطلوبیت و اقبال بیشتری در جامعه‌ی دانشگاهی ماست؟
-
۱۳۹۴-۱۲-۱۶ ۱۱:۳۷
شماره نوروزی نشریه فرهنگ امروز منتشر شد
شماره دهم نشریه «فرهنگ امروز» منتشر شد
فرهنگ امروز در راستای بررسی تاثیر فیلسوفان مهم غربی در ایران، در آخرین شماره سال ۹۴ و در بخش اندیشه خود به بررسی تاثیر منظومه فلسفی امانوئل کانت بر فکر ایرانی پرداخته است./پرونده تاریخ مساله خود را با این پرسش آغاز کرده است که اساسا نیروی محرک تغییرات اجتماعی در تاریخ چه کسانی هستند؟/ قارن با انتشار آخرین جلد مجموعه الحیات فرهنگ امروز با طرح این پرسش که الحیات قرار است کدام خلا را پر کند نگاهی به متدولوژی پژوهشگران پروژه الحیات داشته‌است.
-
۱۳۹۴-۱۲-۱۱ ۰۸:۴۱
نگاهی به اندیشه سیاسی أرکون و الرفاعی؛
چشم‌اندازیی در انسان‌گرایی عربی
أرکون از هیچ کوششی جهت نقد جنبش‌های آزادی‌خواه عربی دریغ ننمود، بااین‌وجود که این کار وی باعث شده بود که برچسب خیانت و مزدور استعمار به وی اطلاق شود؛ دیدگاه وی دیدگاهی خردمندانه و آینده‌نگر بود، نگاه وی معطوف به آینده، یعنی پس از استقلال بود، به همین جهت نگاه خود را عمیق‌تر از بیرون راندن سربازان استعمارگر از کشور کرد.
-
۱۳۹۴-۱۱-۱۷ ۰۸:۴۲
در باب چگونگی شکل‌گیری و تکوین ناسیونالیسم؛
ناسیونالیسم رمانتیک یا خودفریبی
نباید از یاد برد که ناسیونالیسم رمانتیک که زمانی همچون نیرویی مقاومتی در برابر تهاجم و استیلای خارجی عمل کرده بود اینک موجب تکوین فرزندی ناخلف یعنی آلمان نازی بود. تردیدی نیست که بسیاری از کشورهای امروزی که روی نقشه جهان موجودند کار خود را با ناسیونالیسم رمانتیک آغازیده‌اند، چون تنها منبع مشروعیتشان همین ایده بود.
-
۱۳۹۴-۱۱-۰۶ ۰۸:۳۳
گزارش سخنرانی سیدجواد طباطبایی در دومین سمپوزیوم مناسبات ایران- قفقاز؛
جست‌وجوی نظریه‌ای دربارۀ ایران
من به‌عنوان یک شهروند صریح‌تر می‌توانم بگویم رهبران امروز عربستان بسیار ماجراجو و غیرواقع‌بین هستند. یعنی به مساله‌ای دامن زدند و در دشمنی با ایران نیروهایی را آزاد کردند که روزی دامنگیر خود آنها خواهد شد. البته این امکان برای ایران وجود دارد که از خود دفاع یا دفع ضرر آنها را کند اما برای بخش بزرگی از عرب‌ها به سردمداری عربستان این امکان بسیار کمتر از ایران است، یعنی خطر آن نیروها برای عربستان بیشتر از خطر آن برای ایران است. چون عربستان کشور نیست و ایران کشور است.