-
۱۳۹۶-۱۲-۰۲ ۱۷:۱۹
نگاه مقایسه‌ای به «متن» در دیدگاه لئو اشترواس و اصحاب مکتب کمبریج؛
گذار از اسطورۀ حی‌بن‌یقظان به رابینسون کروزوئه
اشتراوس بر این باور است که طلیعۀ حقیقت و نیک‌بختی تنها یک‌بار و آن‌هم در هنگام حکومت پولیس یونانی بر زمین تابیدن گرفته است. وی معتقد است که در تاریخ اندیشۀ سیاسی، این تنها یونانیان بوده‌اند که توانسته‌اند ماهیت حقیقی اشیا را دریابند و به کنه حقیقت هستی دست یازند. تاریخ اندیشۀ سیاسی پس از یونانیان، تاریخ انحطاط است و دلالت‌های چنین انحطاطی را می‌توان در متون آن زمان سراغ گرفت.
-
۱۳۹۶-۱۱-۳۰ ۱۸:۰۲
راهی برای ورود به مکتب اخلاق فضیلت گرایانه؛
اخلاق فضیلت‌گرا در انحصار ارسطو(ئیان)؟
فلسفۀ اخلاق منحصر در تمدن یونان نبوده است. بلکه قرن ها پیش از سقراط، که پایه گذار اخلاق فلسفی دانسته می‌شود، در تمدن هایی غیر از یونان وجود داشته است. به‌علاوه، اخلاق فضیلت گرایانه که با مکتب فلسفی ارسطویی پیوند خورده است، در مکاتب رقیبان وی نیز به‌وضوح دیده می شود.
-
۱۳۹۶-۱۱-۲۹ ۱۱:۱۰
در راستای مقام داریوش شایگان؛
فیلسوف جهان‌بین آواره در وطن
شایگان معتقد بود ایران واسطۀ میان غرب و هند است، به همین دلیل دچار منازعات فرهنگی بسیاری شده است و همین منازعات را نیز دلیل شکل‌گیری تمدن ایران می‌دانست./شایگان هرچند فرزند ایران است اما شخصیتی جهانی دارد. او در دوران زندگی خود بین میهن و جهان در تبعید بوده است.
-
۱۳۹۶-۱۱-۲۸ ۱۱:۱۸
چرا داشتن فرم زندگی فلسفی مهم است؟
فلسفه برای همه
یکی از آرمان‌های روشنگری قرن هجدهم این بود که فلسفه به ساختن زندگی روزمره بپردازد؛ در این معنا، فلسفه یک «فرم زندگی» و طریقی برای انجام دادن امور است، بنابراین تفکر و فلسفیدن باید به جای صرف دانش نظری به یک سبک زندگی تبدیل شود. برای آموختن فلسفه، فرد باید به‌طور فعالی در زیست فلسفی درگیر شود که در این صورت مهم‌ترین کارکرد فلسفه «تفکر برای خود» خواهد بود.
-
۱۳۹۶/۱۱/۲۸
آسیب‌شناسی ترجمه‌ی فلسفه‌های آلمانی در ایران، در گفت‌وگو با منوچهر آشتیانی؛
ترجمۀ متون فلسفۀ آلمان از انگلیسی فاجعه است!
بدترین ترجمه‌ی آثار آلمانی، ترجمه‌ای است که از انگلیسی به فارسی ترجمه شود. یعنی حتی یک کلمه از آلمانی را نمی‌شود به انگلیسی برگرداند که معنای واقعی آن را نشان دهد؛ مگر اینکه چیزی از خودتان سرهم کنید. یعنی هگل به انگلیسی غیرقابل ترجمه است.
-
۱۳۹۶-۱۱-۲۵ ۱۰:۱۹
رضا داوری اردکانی (۲)؛
در حسرت توسعه
جهان توسعه‌نیافته جهان قبل از توسعه نیست. جهان در حسرت توسعه نشسته و به توسعه نرسیده است. پس برای اینکه در هر راه دیگری قرار گیرد باید از این وضع آزاد شود، اکنون همه جهان و اذهان جهانیان و حتی تفسیرهایی که از متون مقدس و از معرفت و حکمت قرون سلف می‌شود پر از اندیشه‌ها و در آمیخته با قواعد و نظرهای پراکنده متعلق به تجدد است و تا این معنی درک و دانسته نشود هیچ گشایشی در کار نخواهد بود .اگر تاریخ دیگری در زندگی آدمیان رقم خواهد خورد کسانی که مرزهای پایانی مدرنیته را می‌شناسند و زشت و زیبای آن را به جان آزموده‌اند، بخت بیشتری برای قدم گذاشتن در آن دارند.
-
۱۳۹۶-۱۱-۲۴ ۰۹:۴۲
دربارۀ امکان طرح بحث پیرامون «سینمای آوانگارد در ایران»؛
سخن از یک فقدان
اگر قرار باشد آوانگاردیسم را به معنای آنگلوساکسونی لفظ فرونکاهیم، آن‌گاه بی‌شک نه تنها در سینما بلکه در هیچ‌یک از هنرها نمی‌توان از آوانگاردیسم در ایران صبحت کرد. در واقع مسئلۀ اساسی آوانگاردیسم در ایران بلاموضوع است، زیرا با توجه به اینکه تجربۀ جدایی هنر از دیگر ساحت‌های زندگی محصول سیر تاریخی مشخصی در غرب است؛ اصولاً هیچ‌گاه ما با چنین مسئله‌ای روبه‌رو نبوده‌ایم که «آوانگاردهایمان» بخواهند علیه آن بشورند.
-
۱۳۹۶-۱۱-۲۳ ۱۱:۰۰
رضا داوری اردکانی (۱)؛
خردِ پیشرفت و توسعه
فهم سیاست جهان جدید و خرد توسعه گرچه در ظاهر به اشخاص ممتاز تعلق دارد اما در حقیقت فهم خاص جهان متجدد است و آن اشخاص هم تا در این فهم شریک نشوند، مسائل سیاست و توسعه را درنمی‌یابند. اما فهم عام نمی‌پذیرد که جهان جدید در جوهر و ماهیت و از حیث فهم متفاوت با جهان‌های قدیم باشد.
-
۱۳۹۶-۱۱-۲۱ ۱۲:۰۲
حکایت احوال زار دانشگاه در ایران (بررسی موردی جواد میری) /بخش دوم؛
بانی دورهمی‌های آکادمیک!
فردی با چنان سابقه‌ای را از سال ۱۳۹۲ ــ تا گویا همین اواخر ــ مدیر بخش روابط بین‌الملل و همکاری‌های علمی پژوهشگاه هم کرده‌اند تا بودجه و اختیارات آن را صرف دوره‌همی‌های بی‌مصرف و سمینارهایی کند که خود پای ثابت اغلب آنهاست و می‌تواند از کنار آن، فقراتی بر رزومه موهوم خود بیافزاید و نامی در رسانه‌ها برای خود دست‌وپا کند. بر بعضی حضرات که پای ثابت این دوره‌همی‌ها و سمینارها هستند، حرجی نیست.
-
۱۳۹۶-۱۱-۲۱ ۱۰:۳۱
در باب زندگانی توسکانینی؛
رهبر ارکستری با شور و حرارت
تصویری که ساش از زندگی حرفه‌ای توسکانینی ارائه می‌دهد متقاعدکننده و گیرا است. وی همچنین توسکانینی را با تمامی تناقضاتش به تصویر می‌کشد. او به‌واسطۀ بدخلقی‌هایش در تمرینات مشهور بود و درعین‌حال به لحاظ شخصیتی بسیار مهربان بود.
-
۱۳۹۶-۱۱-۱۸ ۰۹:۱۸
حکایت احوال زار دانشگاه در ایران (بررسی موردی جواد میری) /بخش نخست؛
رزومههای خیالی
ابهام در عنوان رشته‌های جواد میری و محل تحصیل او ما را به مکاتبه با دانشگاه گوتنبرگ واداشت. خلاصه پاسخ دانشگاه گوتنبرگ چنین بود که نامبرده چهار سال پس از ورود به دانشگاه سوئد، «در مقطع کارشناسی ارشد رشته مطالعات ادیان» فارغ‌التحصیل شده و دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد او شامل برنامه‌ای پیوسته و چهارساله بوده است (دوره کارشناسی + یک سال کلاس‌های کارشناسی ارشد). نه نشانی از کارشناسی «ادبیات عرب و تاریخ اندیشه‌های علمی» است، نه خبری از کارشناسی ارشد «فلسفه علم».
-
۱۳۹۶-۱۱-۱۷ ۰۹:۲۸
نقدی بر اخلاق دانشگاهی در ایران؛
دانشگاه در مثلثِ دانش، قدرت، اخلاق
کاربرد عناوینی چون «خانم دکتر» و «آقای دکتر» که زینتبخش کلام دانشگاهیان ما شده است چه سازوکاری از قدرت را بهکار میاندازد؟ بی‌شک استفاده از این عناوین به ضرورتی در دستگاه تولید دانش پاسخ می‌دهد و احیاناً به تولید شکل خاصی از دانش در کشور یاری میرساند و کارکردی دارد که کم‌وبیش از آن آگاهیم. شاید یکی از مسائل سیاسیـاخلاقی ما این است که بپرسیم این عناوین درنظام آموزشی چه امکانی را برای سوژۀ چنین نظامی فراهم میآورد و چه امکانی را از او می‌گیرد؟
-
۱۳۹۶-۱۱-۱۶ ۱۰:۲۷
گفت‌وگو با مجید برزگر در مورد تقابل جریان موسوم به موج نو با سینمای دروغین و ایدئولوژیک فیلم فارسی؛
سینمای پیشرو: مقاومت و نقد شرایط
اگر این میان‌مایگی و غرق شدن در ساده‌انگاری سینمای دیجیتال بدل به یک سنت شود، گسست در این سنت خودش می‌تواند یک نوع آوانگاردیسم باشد؛ یعنی ما در حال رسیدن به مرزی از بی‌حسی و بی‌چیزی در سینما هستیم که فکر می‌کنم از دل خاکسترهای این ققنوس حتماً جوجۀ جدیدی درخواهد آمد؛ به تعبیری باید سیری دیالکتیکی در سینما اتفاق افتد تا از دل امر منفی چیزی مثبت حاصل شود.
-
۱۳۹۶-۱۱-۱۵ ۱۱:۴۸
بهزاد جامه‌بزرگ/ نگاهی به کتاب «پدرسالار یا قدرت طبیعی شاهان» رابرت فیلمر؛
استدلال علیه جمهوری
حامیان پارلمان و مدعیان حکومت قانون که بر این نظر استوار بودند پیدایش اولیۀ قوانین به منظور مهار و تعدیل قدرت بیش از حد شاهان بوده است، از نظر فیلمر سخت در اشتباهند، چراکه قوانین نه برای مهار پادشاهان بلکه اهرمی برای مهار مردم است که بیش از آنکه در حکومت‌های پادشاهی جلوه کند، بیشتر مورد نیاز حکومت‌های جمهوری است تا عنان کار در غیاب اقتدار پادشاه از دست نرود.
-
۱۳۹۶/۱۱/۱۵
گفت‌وگو با پرفسور نوبوآکی کوندو، ایران‌شناس ژاپنی؛
به چالش کشیدن دیدگاه رایج تفکر مدرن در ایران قرن نوزدهم
کتاب قانون اسلام و جامعه ایران اولین کتاب در مورد رابطۀ بین شریعت (قانون اسلام) و جامعۀ ایران در قرن نوزدهم میلادی است که در آن جنبه‌های حقوقی جامعۀ شهری در ایران و بافت اجتماعی را به بحث گذاشته‌ام. اتفاقی که در روندی سیاسی رخ داد تا آشکار سازم مقامات چگونه فقه را در جامعه اجرا می‌کرده‌اند و رعایا چطور از فقه بهره‌برداری می‌نموده‌اند و چگونه فقه جامعه را سامان‌دهی و تنظیم می‌کرده است.
-
۱۳۹۶-۱۱-۱۴ ۱۱:۰۵
سه کتاب در مورد ماهیت متغیر مسئولیت در سیاست آمریکایی؛
تقصیر چه کسی است؟
می‌توان نقطۀ شروع مفهوم مسئولیت را به سال ۱۹۶۸ بازگرداند، زمانی که رونالد ریگان فرماندار کالیفرنیا در یک سخنرانی در کنوانسیون ملی جمهوری‌خواهان اعلام کرد که زمان آن است که به سرزنش «جامعه» به خاطر نقص‌ها و ضعف‌های مردم خاتمه دهیم و قبول کنیم که «هر فرد مسئول اعمال خویش است». زمان کامل شدن این تغییر را می‌توان سال ۱۹۹۳ دانست، وقتی بیل کلینتون در اولین سخنرانی خود مردم آمریکا را ترغیب کرد که «مسئولیت را از همه طلب کنند» و «عادت بدِ انتظار داشتن چیزی از هیچ‌چیز را ترک کنند».
-
۱۳۹۶-۱۱-۱۱ ۱۰:۳۵
تاثیر مصرف‌گرایی بر ماهیت شهر؛
عقلانی شدن مصرف
بودریار این ایده را مطرح می‌کند که جوامع پسامدرن از تکنولوژی‌های اطلاعات و ارتباطات اشباع و به عصر وانمایی (شبیه‌سازی) وارد شده‌اند. به نظر بودریار، فرهنگ‌های مصرفی اساساً مرزبندی‌های معمول بین هنر والا و هنر نازل، امور عمیق و امور سطحی، فرهنگ و کالا، دال و مدلول و نفس ایدۀ نیازهای انسانی را برای برآورده ساختن آن‌ها در ورطۀ تردید افکنده است. وی استدلال می‌کند، مصرف حاصل اشتیاق از پیش شکل‌گرفتۀ سوژۀ مجسم به اشیا یا ابژه‌ها نیست؛ کالاهای اجتماعی برای تأمین نیازهای از پیش موجود مصرف نمی‌شوند، بلکه برای دلالت بر تمایزات اجتماعی مصرف می‌شوند.
-
۱۳۹۶-۱۱-۱۰ ۱۳:۲۲
درآمدی بر برخی مسائل مکانیک کوانتوم؛
آیا مکانیک کوانتوم نظریۀ کاملی است؟
اما اگر مکانیک کوانتوم را نظریهای کامل ندانیم، به دستهای از نظریه‌ها میرسیم که نظریههای متغیرهای نهان خوانده می‌شوند. اگر مکانیک کوانتوم را ناقص در نظر بگیریم، می‌توانیم بگوییم سیستم قبل از اندازه‌گیری هم در آن حالت بوده است، ولی چون توصیف مکانیک کوانتوم ناقص بوده، به همین دلیل نتوانسته است حالت متعین ذره را برای ما مشخص کند و صرفاً یک برهم‌نهی از حالات ممکن را برای ما مشخص کرده است.
-
۱۳۹۶-۱۱-۰۸ ۱۲:۳۹
نقدی بر ترجمه داریوش آشوری از کتاب شهریار ماکیاولی؛
شهریارِ آشوری
به نظر می‌رسد که در متن «شهریار ماکیاوللی» دقیقۀ معرفتی بسیار حائز اهمیتی وجود داشته است که در ترجمۀ آشوری «فوت» شده است، چنان‌که با دقت در آن می‌توان گفت که برگردان فارسی نه کتابی از ماکیاوللی بلکه برساخته‌ای از مترجم ایرانی است؛ از همین رو حتی می‌توان نسخۀ پارسی‌شدۀ اثر شهیر ماکیاوللی را -با عنایت به آن دقیقۀ معرفتی ازدست‌رفته- «شهریار آشوری» نامید.
-
۱۳۹۶-۱۱-۰۷ ۱۵:۱۵
یرواند آبراهامیان؛
میراث چپ در تاریخ‌نویسی معاصر
جنبش‌های چریکی معاصری که در ایران ظهور کردند، تاحدی به تاریخ مدرن توجه داشتند، اما متون اصلی آنان (نظیر اثر مسعود احمدزاده تحت عنوان «مبارزۀ مسلحانه: هم استراتژی هم تاکتیک» و کتاب «تاریخ سی‌سالۀ ایران» نوشتۀ بیژن جزنی و همچنین یادداشت‌های مصطفی شعاعیان) کمتر بر منابع اصلی و بیشتر بر منابع دست‌دوم، شایعات، منابع مستعمل و گرایش‌های سیاسی نویسندگان آن‌ها متکی بود. آنان در بحث‌وجدل، یدی طولانی داشتند، اما اطلاعات تاریخی‌شان اندک بود.
-
۱۳۹۶-۱۱-۰۴ ۱۰:۲۲
تجدید نظری در مفهوم زندگی مطلوب، فارغ از فرهنگ مصرفی؛
جنبش ساده‌گرایی خودخواسته
ساده‌زیستی لزوما سبک زندگی ملال‌آوری نیست و پیروان آن به تجدیدنظر در ایدئال‌های فرهنگ مصرفی به‌منزلۀ محرومیت یا چشم‌پوشی از نیازهای خود نمی‌نگرند، بلکه آن را همچون مسیری پیوسته می‌دانند که به آزادی و ثروتی اصیل رهنمون می‌شود. همان‌گونه که لائوتسه زمانی گفته است: «غنی آنان‌اند که می‌دانند آنچه دارند کفایت می‌کند.»
-
۱۳۹۶-۱۱-۰۳ ۱۴:۰۲
بررسی نسبت دانش و قدرت و اخلاق با تکیه به مواجهه جواد طباطبایی و مراد فرهادپور؛
نبرد بر سر کرسی‌های ماشین سوژه‌منقادسازی
کافی است در حیاط آکادمی‌های موازی در فاصلۀ میان کلاس‌ها گوش تیز کنیم تا دریابیم نه‌فقط در رابطۀ استادـ‌شاگرد بلکه در رابطۀ شاگردـ‌شاگرد هم نسبتی از نابرابری هست میان آن که بیشتر می‌داند و آن که کمتر می‌داند و این نسبت صرفاً گفتمانی نیست بلکه در سطح امور غیرگفتمانی اعم از ژست‌های بدن و دوری و نزدیکی به استاد و غیره نیز محسوس است.
-
۱۳۹۶-۱۱-۰۳ ۱۰:۱۶
بهزاد جامه بزرگ/ نقدی بر کتاب تاریخ اندیشۀ جدید ایرانی؛
کشکولِ تاریخی تجدد ایرانی
نخستین مسئله‌ای که در کتاب حاضر محل اشکال به نظر می‌رسد، این است که کتاب در یک دوگانه سرگردان است؛ دوگانۀ تأمین مواد خام مورد نیاز تاریخ‌نگاری اندیشه (اعم از متن رسائل، سفرنامه‌ها و...) و ادعای اثری مستقل در چارچوب تاریخ‌نگاری اندیشه که در هر دو این موارد، خالی از اشکال نیست.
-
۱۳۹۶-۱۱-۰۲ ۱۱:۵۶
توضیحی در خصوص وضعیت سیاسی ما ایرانیان؛
"خود از برون نگری" ایرانی!
اگر "خود از برون‌نگری"گرفتار زیاده‌روی و افراط شود انسان را از درون تهی می‌سازد. اصالت آدمی به این است که برایندی صرف از محیط و نگاه‌ها و راه‌های رفته دیگران نباشد. اگر ما خود را نبینیم و نتوانیم واقعیت خویش را کشف کنیم بعید است دیگران بتوانند آنرا آشکار سازند.حکایت جوامع هم کم و بیش چنین است.
-
۱۳۹۶-۱۰-۳۰ ۱۰:۴۴
پیوندهای جامعه‌شناسی و فلسفه؛ مارکس در آثار کارل لوویت؛
عواقب ناآگاهی فلسفی-الهیاتی برای نظریه‌پردازان اجتماعی
آنچه لوویت را نسبت‌به مقاصد مارکسیسم مشکوک کرده، این است که مارکس با فهم غلط نسبت‌به فلسفۀ هگل و جهلی تقریباً کامل در مقابل فلسفۀ تاریخ پیش از خود و تاریخ‌نویسی رفرمیستی و سکولار موجود درون سنت مسیحی، بلوایی به‌پا می‌کند که در آن هرچیز به ضد خود بدل می‌شود و علاوه بر این، غلیان احساسات فراواقع‌گرایانۀ مسیانیستی در میان مردم بار دیگر به‌حد اعلای خود می‌رسد.
-
۱۳۹۶-۱۰-۲۷ ۱۱:۰۲
نگاهی به مقاله « تالیف: صداهای پنهان دانشجویان تحصیلات تکمیلی...»؛
سوءاستفادۀ استادان راهنما از اقتدارِ دانشگاهی
ما با نوعی «بی‌عدالتیِ ساختاری» روبروایم که در آن به جای استحقاق افراد، روابط قدرت تعیین‌کننده مناسبات بین استاد و دانشجوست. کافی‌ست اعضای هیئت علمی به مرتبه‌ای برسند اعتبار کارهای دانشجویان به آنان نیز می‌رسد، حتا اگر برای آن رنجی نبرده باشند. ساختارهای دانشگاهی، رویه‌ها و قواعد، به این بی‌عدالتی دامن می‌زنند.
-
۱۳۹۶-۱۰-۲۶ ۱۰:۲۰
گزارشی از گفت‌وگوی علی میرسپاسی با حسین بشیریه؛
تئوری‌پردازی در انزوا
من اصلاً اطلاع نداشتم که اسکس مرکز مارکسیسم است، ولی وقتی رفتم، دیدم آقایانی چون ارنستو لاکلائو در آنجا بودند. در آن زمان که من رفته بودم یک منازعۀ فکری بین دو نحله وجود داشت، یکی مارکسیست‌های غربی یا اروپایی بودند که عقاید آلتوسر و گرامشی را تدریس می‌کردند؛ اما یک جریان آمریکایی رفتارگرایی هم پیدا شده بود که در ارقام و اعداد و به روش پوزیتیویستی بحث می‌کردند. این‌ها در دپارتمان ما در رقابت بودند؛ در نتیجه من مجبور شدم هم درس‌های لاکلائو را بگیرم و هم درس‌های گروه پوزیتیویستی را.
-
۱۳۹۶-۱۰-۲۶ ۰۹:۰۴
بهزاد جامه‌بزرگ؛
مصائبِ در ترجمه، مصائبِ از ترجمه
از آثار اندیشمندان بزرگ غرب چند کتاب و رساله تا کنون ترجمه شده است؟ از بیش از صد رساله‌ی فلسفی کانت چند رساله به زبان فارسی ترجمه شده است؟ از حدود 35 جلد آثار ماکس وبر چند مجلد آن امروز برای مخاطب فارسی‌زبان در دسترس است؟ جامعه‌ی آکادمیک پست‌مدرن‌زده‌ی امروز ایران با چند درصد از آثار بزرگان این نحله آشنایی (و نه تسلط) دارند؟
-
۱۳۹۶/۱۰/۲۵
گفتگو با یاشار جیرانی درباره تجربه ترجمه اندیشه‌های لئو اشتراوس؛
در ستایش دفاع پارتیزانی از فلسفه سیاسی
اشتراوس بالاتر از همه پارتیزان و مدافع این تصویر از شیوه‌ی زندگی فلسفی است؛ تصویری که بنا به تعریف با مفهوم سعادت فردی و در نهایت با «معنا» گره می‌خورد: در این معنا فلسفه (دقیقاً از آن‌جایی که نه یک رشته بلکه یک شیوه‌ی زندگی است) والاترین امکان سعادت انسانی است که بالاتر از انواع نازل‌تر سعادت اخلاقی-سیاسی قرار می‌گیرد. به نظرم این دفاع اشتراوس از شیوه‌ی زندگی فلسفی، یا احیای چنین دفاعی توسط او در قرن بیستم، جذاب‌ترین و رادیکال‌ترین عنصر اندیشه‌ی اوست.
-
۱۳۹۶-۱۰-۲۵ ۱۰:۳۳
به بهانه ترجمه‌های جدید از آثار لئو اشتراوس در ایران؛
راست‌های سرسخت و داستان سه یار دبستانی
پری اندرسون در یکی از آثار خود، از چهار اندیشمند قرن بیستم با عنوان «راست‌های سرسخت» یاد کرده است. او در این نامگذاری، به وجوه مشترک میان لئو اشتراوس، کارل اشمیت، مایکل اوکشات و فردریش آگوست فون هایک توجه نشان داده است. فارغ از صحت این دسته‌بندی و نسبت میان لیبرالیسم و محافظه‌کاری، چند سالی است که سه تن از دانش‌آموختگان علم سیاست در ایران به طور جدی به ترجمه آثار این راست‌های سرسخت روی آورده‌اند.