تاملی بر ویژگی‌ها و کارآمدی‌های دانشگاه کارآفرین؛

دانشگاه کارآفرین، بخشی از راه‌حل مسائل اجتماعی-اقتصادی

یکی از دلایل مهم غلبه‌ی رویکرد فنی-اقتصادی بر کلیت کارآفرینی دانشگاهی، کیفیت و ارزش نسبتاً بالای آموزش‌های فنی-مهندسی در دانشگاه‌های غربی به‌ویژه نظام آموزش عالی ایالات متحده امریکاست. به سبب ناکارآمدی نسبی سایر رشته‌های علمی، رویکرد فنی-اقتصادی، تفکر حاکم بر دانشگاه کارآفرین شده و عموم دانشگاه‌های دنیا ازجمله ایران نیز این رویکرد را ترویج و عملیاتی می‌کنند.

پارادایم‌های ازدست‌رفته؛

چرا علم با بحران مشروعیت و بی‌اعتمادی روبرو است؟

به طور قطع، وجودِ قوانین و فرایندهای بنیادین حاکم بر جهان طبیعت، مستقل از پارادایم‌های انسانی است: زمین، بدون توجه به اینکه آیا مردم دیدگاه بطلمیوسی را قبول دارند یا دیدگاه کپرنیکی را می‌پذیرند، به دور خورشید می‌چرخید. همچنان که بی اف اسکینر می‌گوید: «هیچ نظریه‌ای نمی‌تواند آن چیزی را که راجع به آن نظر می‌دهد عوض کند».

نگاهی به کتاب «روش علم» محمد طبیبیان؛

بازخوانی اسلوب‌های اندیشه‌ی علمی از عصر روشنگری تا کنون

وقتی این کتاب را برای مطالعه به دست گرفتم، انتظار داشتم که نویسنده ضمن بررسی روش علم، تعریف جامع و مانعی از علم ارائه دهد.اما متأسفانه نگاه نویسنده در این بررسی اولاً، در مجموع وصفی تاریخی به روش‌های گوناگون علم از ارسطو و بعد از عصر روشنگری گرفته تا پوپر، لاکاتوش و ... است. ثانیاً، جایی هم که می‌رسد تا تعریفی از علم ارائه دهد، تعریف علم را به امان خدا می‌سپارد و به «حیطه‌ی فعالیت علمی» می‌پردازد.

نقدی بر روایت‌گراییِ وایت و انکراسمیت (۱)؛

شش تز در باب فلسفه‌ی روایت‌گرای تاریخ

هیچ جایی برای شکاکیت تاریخی وجود ندارد. ما می‌توانیم عقلانیت را در این ببینیم که چرا مورخان در هر مرحله از مناظره‌ی تاریخی، یک دیدگاه را در باب گذشته بر دیگر دیدگاه‌ها ترجیح می‌دهند. شکاکیت فقط هنگامی نتیجه می‌شود که فرد از عقلانیتِ موجود در مناظره‌ی تاریخی خرسند نشده و نیاز به بنیان‌های مطلق احساس شود. اما در عمل این احساس نیاز هرگز به چیزی فراتر از این توصیه به مورخان که کارشان را دقیق و آگاهانه انجام دهند، منجر نخواهد شد.

علیرضا منصوری/تاملی بر ارتباط فلسفه و فیزیک؛

اهمیت زمینه‌های فلسفی در پیشرفت فیزیک

علیرغم کاهش سلطه و نفوذ پوزیتیویسمْ سنت تجربه‌گرایی هنوز تا حدّ زیادی هویت خود را با ضدیت با متافیزیک گره زده است؛ خصوصاً نگرش منفی‌ آن‌ها به متافیزیک و صدق نظریه‌ها الهام‌بخش جریانی است که نظریه‌ها را به‌جای موجودات زبانی معادل دسته‌ای از مدل‌های سمانتیکی می‌داند. در واقع یکی از دلایل کنار گذاشتن صدق به‌عنوان هدف علم همین است که تصور می‌شود صدق بار متافیزیکی اضافی و غیر ضروری برای نظریه‌ها ایجاد می‌کند.

ارزیابی نقادانه علی پایا از جایگاه معرفت‌شناسانه فقه(۱)؛

فقیه به‌منزله‌ی یک مهندس

هرچند دانشوران مسلمان نظیر فارابی و غزالی در طبقه‌بندی‌هایشان از علوم، فقه را در مقوله‌ی علوم کاربردی قرار داده‌اند، مع‌هذا به نظر می‌رسد اهمیت این امر از یک منظر معرفت‌شناسانه‌ی مرتبه‌دوم چنان‌که باید مورد توجه فقها و یا دانشوران مسلمان (و حتی غیرمسلمان) قرار نگرفته است. به نظر می‌رسد نتیجه‌ی این امر بروز نوعی ابهام در خصوص جایگاه فقه از منظر معرفت‌شناسانه در خصوص میان فقیهان و احیاناً دیگر دانشوران مسلمان بوده است.

جی. سی. لستر؛

خردگرایی انتقادی

خردگرایی انتقادی به زبانی ساده و سرراست، نظرگاهی است که می‌گوید همه‌ی آن‌چه ادعا می‌شود دانش است، در غایت خود جز نظریه‌ای جایزالخطا نیست: حدس‌هایی صرف که می‌توانیم آزمایش‌شان کنیم اما هرگز با پشت‌ سر گذاشتن این آزمایش‌ها، به امری محتمل‌تر از حدس صرف بدل نخواهند شد. هرگز هیچ حقیقتی تا هیچ درجه‌ای وضع نشده است. چیزی که از پی می‌آید تنها یک طرح کلی است از شرحی بر این نظرگاه ضدشهودی.

گفتاری از نعمت‌الله فاضلی؛

صوری بودن نهاد آموزش عالی و بحران این نهاد

صوری شدن نهاد علم و آموزش عالی در ایران معاصر یکی از مهم‌ترین مسائل ما است. صوری و بوروکراتیک شدن دانشگاه و نهاد علم در ایران معاصر شاید به این واقعیت برگردد که ما از همان ابتدای شکل دادن به نهاد آموزش عالی جدید در ایران، یعنی از زمان تأسیس دارالفنون و پس از آن تأسیس دانشگاه تهران، دانشگاه را بیش از هر چیز به‌عنوان نهادی برای توطئه‌ی دولت مدرن گسترش داده‌ایم، نه شکل دادن دولت-ملت مدرن.

داوری‌اردکانی در سمینار علوم ریاضی و چالش‌ها؛

علم جدید و جهان ریاضی

با طرح ریاضی است که تکنولوژی جدید پدید می آید و جهان مسخّر می شود و مگر تکنولوژی کنونی صورتی از تحقق ریاضیات نیست. اصلاً کوشش برای یکی کردن منطق و ریاضی اثبات این قضیه بود که ریاضیات علمی در کنار علوم دیگر و مثلاً بالاتر از آنها نیست بلکه صورت همه علوم است.

اخلاق، علم و ایدئولوژی از منظر مارکس

پرسش اصلی درباره رابطه افکار مارکس با نسبی گرایی این است که چه مفاهیمی از اخلاق یا علم وجود دارند که مارکس آنها را ایدئولوژیک نمی داند؟

رضا داوری اردکانی /بخش اول؛

ما و مواجهه با علم جدید

علم و تكنولوژی چنان اهمیت دارد كه هیچ قومی نمی‌تواند از آن صرف‌نظر كند. علم و تکنولوژی استوانه‌ی عالم غربی و عالم توسعه‌یافته است. توسعه با علم صورت گرفته است و هر قومی كه فكر توسعه باشند ناگزیر باید علم داشته باشد. کم‌وبیش در این ۲۰، ۳۰ سال اخیر این توجه پیدا شده است كه چه نیازی به علم داریم؟ چرا باید به سمت علم برویم؟ چگونه باید در راه علم برویم و چه مشکل‌ها و موانعی در راه علم ما وجود دارد؟