-
۱۳۹۵-۰۵-۱۳ ۱۰:۳۵
تاملی بر نگاه بولتمان به تفسیر و لوازم و بایستههای آن؛
آیا تفسیر بدون پیش فرض ممکن است؟
این سوال که "آیا تفسیر بدون پیشفرض ممکن است؟" باید با "آری" پاسخ داده شود، اگر "بدون پیشفرض" به این معنا باشد: بدون آن که نتیجه تفسیر پیشاپیش مفروض گرفته شود. به این معنا تفسیر بدون پیشفرض نه تنها ممکن، بلکه لازم است. اما به یک معنای دیگر، طبعا هیچ تفسیری بدون پیشفرض نیست.
-
۱۳۹۵-۰۵-۰۳ ۰۹:۴۴
تاملی در فلسفهی ریاضیات ایمره لاکاتوش؛
انقلاب کپرنیکی در فلسفهی ریاضیات
بیشترین چیزی که از لاکاتوش یادگار گذاشته شده است، عبارت است از: تأکید بر روی دامنهی تاریخی؛ اختصاص دادن به مسئلهی رشد و توسعه و کوشش برای فهم ریاضیات نه بهعنوان یک چیز صوری که غریبه با ما است، بلکه بهعنوان چیزی که توسط ریاضیدانان به کار گرفته میشود. او ریاضیات را از اسطورهی کامل بودن به قلمرو هستیهای بشری آورد که برای رسیدن به درجهی بالاتری از کامل شدن مسئولیت دارد که این رویکرد یک انقلاب کپرنیکی در فلسفهی ریاضیات است.
-
۱۳۹۵-۰۵-۰۲ ۰۹:۱۲
چالش گفتمان رسمی آکادمیک با نگاهی به کتاب «اولیس»؛
«نظریهپردازی بچهمدرسهای»: مواجهه با آکادمی در «اولیس»
تحمیل معیار رسمی آکادمیک، باعث در کانون قرار گرفتنِ نظامِ ارزشیِ غربی میشود؛ نظامی با ارزشهایی نظیر وضوح، شفافیت و خطی بودن که اغلب نویسندگان ادبیات جهان اکیداً در برابر آن ایستادگی میکنند. افزون بر این، این معیار رسمی با تقویت گونهای از تمرینات ذهنی، پتانسیل انقلابی اندیشههایی را که در ادبیات جهان عرضه میشود، تحلیل میبرد.
-
۱۳۹۵/۰۴/۲۹
گفتوگو با جورج ليكاف در باب فلسفه جسمانی؛
ذهن غیرجسمانی نیست
ذهن غیرجسمانی نیست ــ یعنی نمیتوان آن را برحسب دستکاری نمادهای بیمعنا توصیف كرد كه مستقل از مغز و بدن یعنی مستقل از نظام حسی حركتی و عملكرد ما در جهان اند. در عوض، ذهن جسمانی است، نه به این معنای پیشپاافتاده كه قابل پیادهشدن در یك مغز است، بلكه به این معنای حیاتی كه ساختار مفهومی و سازوكار اندیشیدن در نهایت منبعث از نظام حسی حركتی مغز و بدن اند و از آن شكل میگیرند.
-
۱۳۹۵-۰۴-۲۷ ۱۲:۳۶
ترجمهای از ضیا موحد؛
تأویل استعلایی پدیدار شناختی هوسرل
هوسرل تـأکید مـیکند که تأویل استعلایی-پدیدارشناختی به هیج وجه تجربه را محدود نمیکنند.پدیدار شناسان نه از کل حـقیقت و واقـعیت تجربه شده، روی بر میگردانند و نـه از بـخشهای مـعینی از آن.آنان تنها از داوری دربـاره حـقیقت یا اعتبار آنچه تـجربه شـده است خودداری میکنند.جهان پیش از تأویل استعلایی- پدیدارشناختی با جهانی که آن را به«پدیده صرف»تبدیل میکنیم تـفاوت مـحتوایی ندارد بلکه آنچه تفاوت کرده اسـت نـسبت ما بـا هـر کـدام از این دو جهان است.
-
۱۳۹۵-۰۴-۱۴ ۰۹:۵۴
بحثی در باب اسرائیل و آزادی آکادمیک (۲)؛
لزوم کنترل پلیسی دانشگاه
دو دلیل مرتبط به هم وجود دارد که چرا حامیان اسرائیل میپندارند که انتقاد از اسرائیل آنقدر خطرناک است که دانشگاهها را باید بهصورت مداوم تحت کنترل پلیسی نگه داشت: دلیل اول این است که رابطهی ویژهی امریکا با اسرائیل شکننده و ضعیف است؛ دلیل دوم این است که برخلاف ادعاهای قدرتمندترین مدافعان اسرائیل، حمایت از این رابطه در میان مردم امریکا نه گسترده است نه عمیق.
-
۱۳۹۵-۰۴-۱۲ ۰۹:۴۲
بحثی در باب کتاب «فرایند متمدن شدن» نوربرت الیاس؛
متمدن شدن؛ فرایندی در مسیر تعادل
مسیر اصلی که در فرایند متمدن شدن پیموده میشود، تغییری است در تعادل بین محدودیت از جانب دیگران (بیرونی) و خویشتنداری؛ تحول استانداردهای اجتماعی رفتار و احساسی که به برایی خویشتنداری متعادلتر، همهجانبه، پایدار و تفکیکیافته انجامید و قلمرو بهرسمیتشناسی متقابل میان افراد را افزایش داد.
-
۱۳۹۵-۰۴-۰۸ ۱۰:۳۰
بحثی در باب اسرائیل و آزادی آکادمیک (۱)؛
لابیهای اسرائیل و دانشجویان
گفتمان و رفتار ضداسرائیلی در کلاس درس و در نشستهای گروههای علمی و دانشگاهی در دانشگاه کالیفرنیا سانتاکروز، معادل تبعیض نهادی علیه دانشجویان یهودی است که به اذیت و آزار عاطفی و فکری آنها منجر شده است و تأثیری منفی بر تجربهی آموزشی آنها بر در دانشگاه گذاشته است ... تبعیض نهادی علیه دانشجویان یهودی هیچ نشانهای دال بر کاهش نشان نداده و از برخی جهات با گذشت زمان وخیمتر نیز شده است.
-
۱۳۹۵-۰۴-۰۵ ۱۰:۴۴
ترجمهی مدخل کارل مارکس از دانشنامه راتلج؛
کارل مارکس فقط شبیه کارل مارکس است
مارکس و انگلس به دستهی متفکران مدرنیست روشنگر تعلق داشتند، این دسته از متفکران به جریان پیشرفت اجتماعی و همچنین کمالپذیری نوع بشر اعتقاد دارند، آنها بر این باورند که تمام علوم انسانی، قابلیت تغییرپذیری دارند و همچنین معتقدند که پیشرفتهای فناوری، الزامات مادی لازم جهت تحول اجتماعی را فراهم خواهد آورد؛ بهواسطهی چنین دیدگاههایی است که متفکران مذکور را میتوان در دستهبندی متفکران خوشبین جای داد.
-
۱۳۹۵/۰۴/۰۵
گفتوگوی تیموتی شنک و تامس لاکویر دربارۀ کتاب «عملکرد مرده؛ تاریخ فرهنگی جنازهها»؛
مردگان زنده؛ تاریخ فرهنگی جنازهها
مناقشات فراوانی دربارۀ مرگ و تدفین اکثر چهرههای بزرگ روشنگری در فرانسه درگرفت. جنجالیترین و بدنامترینِ این مناقشات در مرگ و خاکسپاری ولتر رخ داد. در خاکسپاری ولتر دو مسئلۀ مرتبط به هم وجود داشت: نخست اینکه آیا او در بستر احتضار، تشریفات مذهبی دم مرگ را انجام داده و از دیدگاههای خود عدول کرده یا نه؛ دوم اینکه اگر چنین کرده، آیا این کار را بهدلیل آن انجام داده که نهایتاً فهمیده است مرگ بیرون از کلیسا بهمعنی مرگ در نکبت و فلاکت است یا بهسبب ترس از اینکه جنازهاش بهشایستگی دفن نشود، دست به نوعی نیرنگ زده و آداب مزبور را به جای آورده است؟
-
۱۳۹۵-۰۳-۲۲ ۱۱:۴۳
چگونه از يک پديدارشناسی ماهوی بهره گيريم؟
پديدارشناسی عکس
اینکه هر عکسی مصنوعی فرهنگی است بدان معنی است که درون یک زمینه پدیدار میشود، حتی اگر آن زمینه ناشناخته باشد. این دقیقا معمای زمینهای غایب است که میتواند عکسی را جالب توجه کند، بهگونهای که فقدان زمینه بیش از پیش اثبات میکند که چگونه زمینه، خود یک خصیصه ماهوی عکس است. علاوه بر این، نگرانیهای کالایی شدن و آیا عکاسی اصلا هنر است یا نه، که دستکم از والتر بنیامین به این سو تاملات پیرامون عکاسی را با سوءظن احاطه کردهاند، تنها زمانی تجلی مییابد که این خصیصه تصدیق شده باشد.
-
۱۳۹۵-۰۳-۰۵ ۰۹:۲۸
بحثی در باب کلام در روزگار ما؛
رابطه ميان فلسفه و الهيات در دوران پسامدرن
امروزه محاوره ميان فلسفه و الهيات صرفا امرى نيست ميان ذهن سؤالگر فيلسوف و روح پرهيزكار عالم الهيات. هر سؤالى با انتظارهايى ناگفته، در مورد نوع جوابى كه ممكن است شايسته بنمايد، همراه است. هر جستجويى از دليل، معيارى را براى تبيين، پيش فرض دارد. انتظارها و پيشفرضهايى كه فلسفه دين را تغذيه مىكنند عميقا رنگ و بوى انديشه جديد غرب را با خود دارند.
-
۱۳۹۵-۰۲-۲۸ ۱۱:۵۰
مروری بر کتابِ « درکافهٔ اگزیستانسیالیستی»، نوشتهٔ سارا بیکول؛
داستان کافهنشینیهای اگزیستانسیالیستی
اگر از چهرههایی مانند دوبوار و یاسپرس بگذریم، بیشترِ اگزیستانسیالیستها، تفاوت چندانی با هم نداشتند. مرلوپونتیِ بورژوا که فضایل «اومانیسم پرولتاریایی» و ضرورت وحشت کمونیستی را میستود، نمونهٔ بارز بسیاری از آنها بود. او یک خوشفکرِ فرانسوی عادی در میانهٔ قرن بیستم بود. کسانی که بهعنوان شکلدهندگان تفکر اگزیستانسیالیست شناخته میشوند، بهخاطر تأکیدی که بر اصالت داشتند، به حامیان گرایشهای مد روز در آن زمان معروف بودند.
-
۱۳۹۵-۰۲-۱۲ ۰۹:۰۰
کارل پوپر؛
مدارا و مسئولیت روشنفکر
چرا فکر میکنم که ما روشنفکران میتوانیم کمک کنیم؟ به این دلیل که ما روشنفکران صدها سال است که مخوفترین آسیبها و لطمات را زدهایم؛ کشتار جمعی به نام یک ایده، یک نظریه، یک تئوری، یک دین یعنی به نام آنچه خود ساختهایم و ابداع خودمان است: ابداع روشنفکران. اگر فقط ما آدمها را روبهروی هم قرار ندهیم -روبهروسازیای که غالباً با بهترین نیتها صورت میگیرد- نتیجهی بهتری به دست میآید؛ کسی نمیتواند بگوید که ما توان چنین کاری را نداریم.
-
۱۳۹۵-۰۲-۱۱ ۰۸:۵۸
ویلیام دری؛
«تبیین چه چیز» در تاریخ
در بررسی «تبیین چه چیز» برحسب یک مفهوم نظیر «انقلاب» لازم است که «نظم و ترتیب» را در تبیین بپذیریم اما اینگونه تبیینها همیشه برحسب مفهومی تدوین نمیشوند که استفاده از آن مستلزم این است که آنچه تبیین شده، تکرار پدیدهی اجتماعی است. چون مورخان اغلب با بهکارگیری (یا با «کشوقوس دادن» ) مفاهیمی از زمینههای دیگر در مورد موضوع مطالعهی خود، توجهشان را به یک الگوی قابل فهم معطوف میدارند
-
۱۳۹۵-۰۲-۰۸ ۰۹:۳۸
نگاهی به دیالکتیک و خودمیانجیگری در نظریهی آزادی مارکس؛
فراسوی بیکرانگی کاذب سرمایه
در حالی که مفهوم عدالت مارکس در سالهای اخیر، موضوع مباحثات نظری گستردهای بوده است، مفهوم «آزادی» او بهنسبت توجه کمتری را به خود جلب کرده است. احیای علاقه به هگل بهعنوان فیلسوف آزادی، موقعیت جدیدی را برای بازبینی تفکر مارکس در باب این مفهوم مناقشهبرانگیز در اندیشهی سیاسی جدید ایجاد کرده است. این پسزمینه قابل دارای اهمیت است، چرا که نظریهی آزادی مارکس شامل بررسی انتقادی بسیاری از ایدههای کلیدی هگل است.
-
۱۳۹۵-۰۲-۰۱ ۱۵:۳۴
جمال الهی از نگاه فلسفه دين تحليلی؛
خدا زيبا است
هر چند زیباییشناسی سده بیستم در قیاس با زیبایی شناسی سدههای قبلی، سهم كمتری به زیبایی اختصاص میدهد،ولی این مفهوم كماكان موضوع بسیاری از تأملات ومكتوبات فلسفی است. بالاخره هرچه باشد، این اصطلاح هم درمیان عموم مردم و هم درمیان هنرمندان و نویسندگان متداول است. به علاوه نمیتوان گفت زیبایی را فقط به رنگها، خطها، صداها و مانندآن نسبت میدهند، زیرا مردم عموماً از زیبایی نظریات علمی و از آراستگی براهین ریاضی سخن به میان میآورند.
-
۱۳۹۵-۰۱-۲۵ ۱۰:۵۰
تاملی بر ایدئولوژی هندی؛
گاندی به روایتی دیگر
درواقع گاندی نمیتوانست بین مذاهب بدان گونه که به انان ابراز ایمان میشد، بیتفاوت باشد. از نظر شخصی، او صادقانه معتقد بود که همه مذاهب در برابر خدا برابر هستند. در سطح سیاسی، یک مذهب به ناچار بالاتر از دیگران بود. هندوئیسم ائین بومی شبه قاره و مختص آن بود. در حالی که اسلام نبود. گاندی از گجرات میامد، و دانش وی در مورد فرهنگ مسلمین شبهقاره بسیار محدود بود. او عنوان کرد، پسر وظیفهشناس با ایمان « باعث هیچ تقدمی در احترام و تکریمِ من به گاو نمیشود».
-
۱۳۹۵-۰۱-۲۵ ۰۹:۵۴
نگاهی به برخی آثار ادبی؛
کتابخانهای از هشت اثر ادبی گمشده
این فکر که برجستگی و شهرت ادبی با خود نوعی جاودانگی به همراه میآورد بسیار وسوسهکننده است، اما حقیقت تلخ این است که حتی آثار برجسته نیز در معرض نابودی، فساد یا سوزانده شدن و یا حتی فراموش شدن هستند. آثار گمشدهی بیشماری تا کنون به دست فراموشی سپرده شدهاند، اما چندصد مورد از آنها هستند که با وجود غیبتشان مشهور ماندهاند.
-
۱۳۹۵-۰۱-۲۲ ۰۸:۵۴
پاسخ به یک تردید؛
آیا شکسپیر واقعاً نویسندهی نمایشنامههایش بود؟
هیچ مدرکی یافت نشده است که ثابت کند شکسپیر نویسندهی تمام ۳۷ نمایشنامه و ۱۵۴ سونات منسوب به خود است. در غیاب چنین اسناد و مدارکی در اثبات نویسندگی شکسپیر، برخی از متفکران شکاک این پرسش را پیش کشیدند: چگونه ممکن است مردی با چنین پایگاه اجتماعی و آموزشی ضعیف دارای بصیرتی بالا و چنین درک وسیعی از مسائل حقوقی و سیاسی پیچیده و دانشی عمیق از زندگی در دربار انگلیسی باشد؟
-
۱۳۹۵/۰۱/۱۸
گفتگو با جورجیو آگامبن درباره کتاب «وضعیت استثنایی»؛
من مورخ نیستم
وضعیت استثنایی به مجموعه ای از مقالات و جستارهای تبارشناختی تعلق دارد که پس از هوموساکر نوشته شدند و مجموعه ای چهارگانه را شکل می دهد. کتاب با دو موضوع سروکار دارد. موضوع نخست، مسئله ای تاریخی است: وضعیت استثنایی یا وضعیت اضطراری تبدیل به پارادایم حکومت امروزی شده است. موضوع دوم درباره سرشتی فلسفی است که با رابطه عجیب قانون و بی قانونی، قانون و بی هنجاری سروکار دارد. وضعیت استثنایی رابطه ای پنهان اما بنیادی را میان قانون و غیاب قانون برقرار می کند.
-
۱۳۹۵-۰۱-۱۷ ۰۹:۱۶
نگاهی به فرافلسفه از منظر هانری لوفور؛
جاهطلبی لوفور در مقابل هگل و مارکس
فرافلسفه یکی از جاهطلبانهترین کارهای لوفور است؛ شاخصترین درگیریاش با هگل و مارکس، با نیچه و هایدگر، با پوئتیکس و پولمیکس با خود و جهانی که میشناخت، جهانی که خواهان تغییرش بود. فوئرباخ نیز در فرافلسفه نقش برجستهای دارد، شخصی که مارکس خیلی خوب نقدش کرد، مردی که مارکس ایدههای بسیاری از او برگرفت؛ و لوفور نیز به همان ترتیب، خواهان دگرگونکردنِ این جهان، همراه با فلسفهی فکورانه[۹]ی انتزاعی بود، او میدانست که مسئله، دگرگونکردنِ اینها است.
-
۱۳۹۵-۰۱-۱۴ ۰۸:۳۵
نگاهی به مفهوم زمان در نظریات انیشتین و برگسون؛
آیا انیشتین در اشتباه بود؟
داستان در سال ۱۹۲۲ آغاز شد، زمانی که برگسون و انیشتین در یک بحث برنامهریزینشده اما سرنوشتساز با هم ملاقات کردند. انیشتین برای ارائهی یک سخنرانی دربارهی نظریهی نسبیت به پاریس دعوت شده بود. زمان در نظریهی انیشتین نقشی محوری داشت، گرچه نقطهی مرکزی فلسفهی برگسون نیز زمان بود، نظرات متناقض آنها دربارهی معنای زمان دانشمندان را در مسیر اختلاف قرار داد.
-
۱۳۹۴-۱۲-۲۴ ۰۹:۰۰
نگاهی به آراء بوئتیوس، فیلسوف واسطه(۱)؛
بوئتیوس مردی فراتر از قرونوسطی
باید در نظر داشت که تفاسیر منطقی بوئتیوس صرفاً برگرفته از متون یونانی نبود بلکه در این زمینه میتوان وی را دارای نوعی استقلال فکری دانست، از همین روی است که بوئتیوس، فرفریوس را بهعنوان یکی از چهرههای شاخص علم منطق برمیگزیند، چراکه فرفریوس دو قرن پیش از وی اقدام به تلفیق آرای منطقی ارسطو با اندیشههای فلوطین کرده بود.
-
۱۳۹۴-۱۲-۱۱ ۰۸:۴۱
نگاهی به اندیشه سیاسی أرکون و الرفاعی؛
چشماندازیی در انسانگرایی عربی
أرکون از هیچ کوششی جهت نقد جنبشهای آزادیخواه عربی دریغ ننمود، بااینوجود که این کار وی باعث شده بود که برچسب خیانت و مزدور استعمار به وی اطلاق شود؛ دیدگاه وی دیدگاهی خردمندانه و آیندهنگر بود، نگاه وی معطوف به آینده، یعنی پس از استقلال بود، به همین جهت نگاه خود را عمیقتر از بیرون راندن سربازان استعمارگر از کشور کرد.
-
۱۳۹۴-۱۲-۰۵ ۰۹:۴۵
علوم انسانی چه نقشی در آینده خواهد داشت؟
آیندهی ناممکن بدون علوم انسانی: دیدگاههای ادبی
در آینده، نقش علوم انسانی و دانش انسان در هر زمینهی تحقیقاتی و تفسیر و کاربرد نتایج آن برای بشر، بستگی به ظرفیت همهی علوم برای گشودن در بر روی پژوهشهای میانرشتهای، که نمیتوان آنها را تنها از درون یکایک آن رشتهها تصور کرد (صرفنظر از انتخاب عنوان درون-رشتهای، چند-رشتهای یا میان-رشتهای برای آنها)، خواهد داشت.
-
۱۳۹۴-۱۱-۲۸ ۰۹:۱۸
یورگن هابرماس (۲)؛
دمکراتیزه کردن دانشگاه
مادامیکه نخواهیم عامدانه روی حصول عقلانیت درنگ کنیم، نیازی به پذیرش وجود موضعی مخالف بین دانشگاهی با هدف تخصصی کردن مشاغل و دانشگاهی با هدف سیاسی کردن امور بیرونی و پدیدههای خارجی نیست؛ به همین دلیل نباید از وجود دانشگاه غیرسیاسیشده یا بیتفاوت نسبت به مسائل سیاسی خوشحال باشیم، سیاستهای روز باید بهعنوان بخشی از جامعهی درونی دانشگاه به شمار آیند.
-
۱۳۹۴-۱۱-۲۶ ۰۹:۰۶
کارل پوپر/ پیشبینی و پیشگویی در علوم اجتماعی(۲)؛
جایگاه نظریه توطئه در پیشگوییهای علوم اجتماعی
توطئهها به ندرت موفق هستند، نتایج حاصله معمولاً به شدت متفاوت از نتایج مورد نظر است. چرا نتایج حاصلهی توطئهها معمولاً به شدت متفاوت از نتایج مورد نظر هستند؟ چون این چیزی است که معمولاً در زندگی اجتماعی رخ میدهد، چه برحسب توطئهها باشد و چه نباشد. این تذکر فرصتی را به ما میدهد که وظیفهی اصلی علوم اجتماعی تئوریکی را تعیین کنیم. باید واکنشهای اجتماعی غیرعمدی کنشهای عمدی انسانها را دنبال کرد.
-
۱۳۹۴-۱۱-۲۵ ۰۹:۰۴
یورگن هابرماس (۱)؛
رسالت دانشگاه در جامعهی مدرن
گسترش دانش در دانشگاهها بر کنش تفاهمی و ترابطی نیز تأثیر میگذارد، معذلک نکتهی درخور تأمل این است که هرگاه یک دانشگاه بر اساس استدلالهای منطقی یا مطابق با اصول عقلانیت بهمثابه یک کارخانه سازماندهی شود، در آن صورت بدون آنکه خود واقف باشد به طور غیرمستقیم بر روند «درک خود» فرهنگی و هنجارهای عوامل اجتماعی تأثیر خواهد گذارد.
-
۱۳۹۴-۱۱-۲۴ ۰۸:۳۲
نگاهی به سمینار سال ۲۰۱۰ بین آلن بدیو و اسلاوی ژیژک؛
آیا لکان پادفیلسوف است!؟
این بدیو است که دیدگاههای دوست خود را به چالش میکشد؛ به نظر او ژیژک پادفلسفه را با فلسفهی انتقادی یا نقد خلط کرده! و اینها دیدگاههای یکسانی نیستند. سؤال موضع پادفلسفی محدودههای تفکر عقلانی آنطور که کانت میگفت، نیست، بلکه چیز رادیکالتری است که تجربه را بالاتر از تفکر عقلانی مینشاند.