-
۱۳۹۷-۰۵-۰۶ ۱۰:۱۴
به یاد عباس کیارستمی، مروری بر فیلم «۷۶ دقیقه و ۱۵ ثانیه»؛
همه فیلم ببینیم؛ ۷۶ دقیقه و ۱۵ ثانیه
به نظر می‌رسد این فیلم، فیلمی است برای روز مبادا، فیلمی که از همان لحظۀ اول انتظار را در جان و روح مخاطب می‌اندازد تا لحظه‌ای که او آن را ۷۶ دقیقه و ۱۵ ثانیه دیده است ولی باز منتظر است. شاید که سیف‌الله صمدیان از راش‌های دیگر چند تا دیگر فیلم دربارۀ کیارستمی و از کیارستمی و برای کیارستمی بسازد.
-
۱۳۹۷-۰۵-۰۳ ۱۱:۵۵
نقدی روانکاوانه بر مسئله جهانی‌شدن (۲)؛
شرق شناسی مدرن و تهاجم فرهنگی
تهاجم فرهنگی در درازمدت و به‌طور غیرمحسوس اتفاق می‌افتد و زمانی آن را می‌فهمیم که دیگر دیر شده است. نزدیک به ۴۰ سال انقلاب، ۸ سال جنگ و چندین دهه تحریم و نبودن سوپاپ‌های اطمینان باعث می‌شود که مملکتی در مرز ترکیدن باشد و چه بهتر که این ترکیدن کانالیزه شود و انرژی حاصل از آن در مصرف‌گرایی تخلیه شود؛ و اینجاست که ساخت و ترویج آرام‌آرام این نوع از برنامه‌ها و نشان دادن سبک زندگی متفاوت کمک شایانی به سوق دادن فرهنگ یا ملتی به‌سوی دل‌خواه می‌کند.
-
۱۳۹۷-۰۵-۰۲ ۱۱:۰۷
نگاهی به کتاب مواجهه با داروین؛
تاریخ رویارویی با داروین
بسیاری از علمای مسیحی غربی که معنای تحت‌اللفظی متون مقدس را تنها روایت پذیرفتنی دربارۀ فرایند شکل‌گیری گونه‌های زنده می‌پنداشتند، نظریۀ داروین را از بستر علمی خود جدا و آن را صرفاً نظریه‌ای خداناباورانه می‌دیدند. پیوند ماده‌گرایی با نظریۀ داروین این برداشت را قوت بخشید و این نظریه نه به‌عنوان نظریه‌ای علمی که در جست‌وجوی تبیین طبیعی پدیده‌های زیستی است، بلکه به‌عنوان نوعی ایدئولوژی مادی ضددین شهرت یافت؛ بدین‌ترتیب، علمای مسیحی با ماده‌گرایان هم‌صدا شدند که نظریۀ داروین به ماده‌گرایی و ماده‌گرایی به بی‌دینی منتهی می‌شود.
-
۱۳۹۷-۰۵-۰۱ ۱۴:۴۴
نقدی روانکاوانه بر مسئله جهانی‌شدن (۱)؛
روح استعمارگری فرهنگی در قالب جسم ایرانی
در دوران پسااستعماری دیگر نمی‌توان انتظار داشت که دولت‌ها به کشورهای پرقدرت لشکرکشی کنند و آنجا را غصب کرده و مردمش را به بردگی بگیرند و فرهنگ خود را در آنجا مستقر کنند، بلکه این بار خودی‌ها در قالب آواتارها (اشاره به فیلم جیمز کامرون) استعمار را از طریق رسانه‌ها به درون مرزوبوم‌های کشورهای خودشان و این بار تحت لوای «جهانی‌شدن» یا «دهکدۀ جهانی» می‌برند.
-
۱۳۹۷-۰۴-۳۰ ۱۱:۱۷
پاسخ‌های استیون هیکس به پرسش‌های «فرهنگ امروز»؛
هراس از هگل
هگل سم است. انسان‌شناسی‌اش خام‌دستانه و هولناک است. هراس‌آورتر از آن، فلسفه‌اش است. در نظر بیاورید که آرای او بخشی از جهان فلسفی آلمانی در قرن نوزدهم است که برجستگانش کانت، هگل، مارکس و نیچه هستند. آری! همۀ این فلاسفه بخشی از جهان مدرن هستند، اما با هم یک سنت ضدروشنگری را می‌سازند که به علم و فناوری بدگمان است، فردیت‌ستیز است (حتی نیچه) و ضدلیبرال.
-
۱۳۹۷-۰۴-۲۷ ۱۰:۰۴
محدودیت‌های علوم انسانی دیجیتال (۲)؛
مسئولیت‌پذیری روشنفکرانه در مقابله با سونامی دیجیتال
بنابراین درحال‌حاضر بهترین کاری که علوم انسانی می‌تواند انجام دهد، این است که سونامی دیجیتال را نپذیرد، بلکه آن را نقد کرده و در برابر آن ایستادگی کند. این لادیسم نیست. این مسئولیت‌پذیری روشنفکرانه است.
-
۱۳۹۷-۰۴-۲۶ ۱۰:۰۲
نوئل کرول/ ترجمه انشاء الله رحمتی؛
حقیقت در هنر
استدلال‌های زیبایی‌شناسانه علیه مدعیات هنری درخصوص معرفت، قاطع‌تر از استدلال‌های معرفتی نیستند. استدلال وجه مشترک، به درستی ملاحظه می‌کند که اینگونه نیست که همه آثار هنری به قسمی باشند که ارزیابی آنها برحسب معرفتی که منتقل می‌سازند، مقتضی [و دارای موضوعیت] باشد. همه آنها، ابزارهایی برای انتقال معرفت نیستند. ماهیت همه آنها این نیست. بنابراین، اگر ارزیابی زیبایی‌شناسانه با هویت یک اثر هماهنگ شود، در آن صورت معرفت چیزی نیست که باید برای مثال در ارزیابی بسیاری از کوارتت‌های زهی به کار بست.
-
۱۳۹۷-۰۴-۲۵ ۱۱:۵۷
تاملاتی پیرامون وظیفه روان کاوی؛
درماندگی و اخلاق
چیزی که انسان حس می کند، شکست و ناتوانی است. حس این که هیچ ارزشی ندارد، حس هیچی بودن، حتی حس خجالت، حس این که نمی داند مسیر کجاست، جهت زدودگی، و به خصوص ترس. آیا ترس علامت درماندگی نیست؟ می توانیم بگوییم ترس قدمی بیرونی تر است، یعنی وقتی انسان دارد از درماندگی خارج می شود.
-
۱۳۹۷-۰۴-۲۴ ۱۱:۲۰
محدودیت‌های علوم انسانی دیجیتال (۱)؛
طبقه‌ای به نام علوم انسانی دیجیتال
منصفانه نیست که بیانیه‌های ضد علوم انسانی این رشته را به تمام حوزۀ علوم انسانی دیجیتال تعمیم دهیم، زیرا این رشته فاقد یک جوهر مشترک است. علوم انسانی دیجیتال یک گونه نیست، بلکه در بهترین حالت یک طبقه است. این رشته دربرگیرندۀ طیف وسیعی از فعالیت‌هاست که ارتباط ناچیزی با یکدیگر دارند.
-
۱۳۹۷/۰۴/۲۳
گفت‌وگو با حسن ذوالفقاری در مورد جایگاه مکاتب ادبی در ایران؛
آفتی به نام لذت متن‌خوانی
در ادبیات فارسی هیچ‌گاه شکوفایی یا افول مکتب‌های ادبی به آن مفهومی که در ادبیات غرب پیش آمد، نبوده است. بخش عمدۀ ادبیات نوین ایران برگرفته از ادبیات رئالیستی روسیه است؛ ازاین‌رو، بیشتر آثاری که نویسندگان پیشرو ایران پدید آورند جنبۀ رئالیستی دارند، مانند «شوهر آهو خانم» نوشتۀ علیمحمد افغانی.
-
۱۳۹۷-۰۴-۲۰ ۱۰:۳۹
تحلیل روانشناختی «سه قطره خون» صادق هدایت/ محمد صنعتی؛
آرزوی کام نایافته
آیا «سه قطره خون» روایت یک جنایت است؟ یا گزارش یک گناه؟ یا تصویر مکافات؟ یا که سوگنامه آرزوی کام نایافته در تنهایی و بی‌اعتمادی؟ یا داستان یک «دام» است. قصه‌ی صیاد و طعمه و صید، که نمی‌دانی کدام صیاد است؟ کدام طعمه، کدام صید؟ دامی است که صید و طعمه و صیاد را یک‌جا در خود فروبلعیده است. از آنجا که هر سه یکی است، سه‌گانه‌ی واحدی است. تثلیثی است به دام افتاده! واین دام کدام است؟
-
۱۳۹۷-۰۴-۱۹ ۱۰:۳۱
ترجمۀ فصل نخست کتاب «فلسفۀ گوتلوب فرگه» نوشتۀ ریچارد مندلسون؛
فیلسوف اعداد
فرگه با تدوین مفهوم برهان و نتیجۀ منطقی و ترتیب در یک زنجیره در مفهوم‌نگاری، تحقیق خود را در بحث‌های مفهوم عدد ترتیبی پیگیری و استراتژی فلسفی خودش را در ۱۸۸۴ در Grundlagen منتشر کرد. او برخلاف مفهوم‌نگاری‌اش، در Grundlagen تقریباً از نمادهای صوری اجتناب کرده است و مستقیماً با نظرات اصلی رایج دربارۀ ریاضیات مشغول شده است. بحث او علیه تجربه‌گرایان معاصر و نظریه‌های طبیعت‌گرایان دربارۀ مفهوم عدد، کوبنده است.
-
۱۳۹۷-۰۴-۱۷ ۱۰:۵۲
حلقۀ مفقودۀ پیشۀ سیاستگری در ایران امروز؛
غفلت از غایات
اگرچه مدعای اصلی بشیریه در جامعۀ ایرانی نسبتاً جدید و کمتر مورد بحث و تفسیر واقع شده است، اما هم در فضای آکادمیک داخلی و هم در فضای آکادمیک جهانی نمونه‌هایی دیگر از چنین مدعایی در طی دهههای اخیر مطرح شده است. برای نمونه، «عباس منوچهری» ازجمله محققینی است که در سال‌های اخیر تحقیقات مبسوطی در خصوص ضرورت بازگشت به «تفکر هنجاری» (normative thought) انجام داده است.
-
۱۳۹۷-۰۴-۱۶ ۱۱:۳۴
سیاوش جمادی از مقام و رهیافت میرشمس‌الدین ادیب سلطانی در ترجمه می‌گوید (۲)؛
سخن گفتن کانت به فارسی
زبان فارسی در ترجمۀ «سنجش خرد ناب»، زبان کانت است که به فارسی سخن گفته است. در این ترجمه، رکود، سترونی و فروبستگی زبان فارسیِ تاکنونی به‌همت یک ایرانی شکسته شده است. او را اگر کاخ بلند ترجمه نامیم، گزاف نگفته‌ایم. دشوارفهمی این ترجمه ازآن‌روست که هم در فرم و هم در درون‌مایه، هم‌اندیشی با کانت را برمی‌انگیزد.
-
۱۳۹۷-۰۴-۱۳ ۰۹:۴۳
تبیینی از نگرش فرهنگستان علوم اسلامی قم در باب جامعه و تمدن اسلامی؛
تکامل اندیشۀ دینی در مواجهه با مدرنیته
موضع این جریان در قبال آسیب‌شناسی و ارائۀ راهکار آن است که مشکلات کنونی جامعۀ ایران بعد از انقلاب به‌عنوان داعیه‌دار تأسیس و بنای یک جامعۀ دینی عمدتاً زاییدۀ ناهمخوانی فرهنگ اسلامی و فرهنگ مدرنیته از یک‌سو، تعارض میان سنت‌های اجتماعی جوامع اسلامی با الگوهای توسعۀ غربی از سوی دیگر است؛ ازاین‌رو تنها راه برون‌رفت از این معضلات، حرکت به‌سوی ایجاد جامعه‌ای نوین است که توسعه و تحولات اجتماعی را در راستای تحقق همه‌جانبۀ ارزش‌های اسلامی هدایت کند.
-
۱۳۹۷-۰۴-۱۲ ۰۹:۵۸
سیاوش جمادی از مقام و رهیافت میرشمس‌الدین ادیب سلطانی در ترجمه می‌گوید (۱)؛
ترجمه همچون کار هنری
گاه پیش آمده است که برای یافتن معادلی درخور برای یک ترم هگلی با وی گفت‌وگویی داشته‌ام. گفت‌وگو به نتیجۀ خرسندکننده‌ای نرسیده است و چند روز بعد ادیب سلطانی با یک تماس تلفنی کوتاه مرا در شادمانی خویش انباز کرده است. شادمانی از یافتن معادلی که دقیقاً همان است که باید باشد. شادمانی هنرمندی که از آنچه آفریده است، به درجه‌ای از خرسندی رسیده است. چنین نسبتی با زبان، نسبتی آفرینشگر و هنرمندانه است.
-
۱۳۹۷-۰۴-۱۱ ۱۴:۲۵
نسبت نفس و بدن در مکاتبات دکارت؛
مکاتبات فیلسوفانه با شاهزاده خانم
من با آگاهی از اینکه شما بهترین طبیب نفس من هستید کاملاً داوطلبانه سستی افکار این نفس را نزد شما عیان میکنم، امیدوارم شما نیز با عنایت به سوگندنامۀ بقراط بیماری من را بدون افشای آن مداوا کنید، این استدعای من از شما است؛ نیز اینکه دوست شفیق و فرمان‌بری را که همیشه موجب تصدع خاطر شما است، تاب آورید.
-
۱۳۹۷-۰۴-۱۰ ۱۰:۴۴
مبانی نظری خوشنویسی در تمدن اسلامی/ حسن بلخاری؛
ارتباط معنادار قدر و عدل
از دید اخوان مبتنی بر افضلیت و زیبایی شکل دایره، که بنیادی‌ترین شکل در صورت‌بخشی عالم است، خوشنویسی با همان مفاهیم زیبایی‌شناسانه عالم شکل و نقش می‌گیرد؛ زیرا از دید اخوان تمامی حروف، ترکیب یافته از همان خط مستقیم (قطر دایره) و مقوس (محیط دایره)اند.
-
۱۳۹۷/۰۴/۰۹
گفتگو با دکتر موسی اکرمی درباره فوتبال؛
به فوتبالیست‌ها نمی‌شود دخیل بست
اگر محمدعلی کلی و تختی توانستند به سلبریتی های خوبی تبدیل شوند اولاً به جریان های نسبتاً سالم سیاسی گره خوردند، ثانیاً تا حد زیادی در پیوند با همان جریان ها خودسازی سیاسی-فرهنگی-روحی کردند، ثالثاً حاضر شدند برای چنین سلبریتی شدنی هزینۀ زیادی بپردازند. محمد علی کلی در همان نظام سیاسی نیمچه دموکراتیک آمریکا هزینۀ زیادی داد. تختی در نظام غیردموکراتیک ایران جانش را هزینه کرد. قلیچ خانی برای حرکت کوچک سیاسی آبرویش را هزینه کرد.
-
۱۳۹۷-۰۴-۰۹ ۱۰:۰۲
نقدی بر نظارت بر محتوا و درازه‌بانی خبر در فیسبوک؛
تجارت سودآور «اخبار جعلی» در فیسبوک
اشراف گستردۀ این رسانه بر ذائقۀ مخاطبان می‌تواند به تجارتی سودآور و دامن زدن به اخبار جعلی و مخشوش برسد. این رسانه نیازمند مدیریت الگوریتمی در حوزۀ خبر، نظارت بر محتوا و تجدیدنظر در سردبیری و درازه‌بانی خبر است. البته قبل از این باید به این نتیجه برسد که اولویت اول تجاری‌سازی اطلاعات و توسعۀ جامعۀ مصرفی است و یا هدف، توسعۀ دموکراسی و تشویق تفکر انتقادی است؟
-
۱۳۹۷-۰۴-۰۵ ۱۲:۳۲
تقیه چه خطراتی را برای حکومت‌مندی مدرن فراهم می‌آورد؟
زمامداری تقیّه‌گستر یا حکومت‌مندی لیبرال؟
در جامعه‌ی لیبرال استتارشدن و پنهان‌ماندن، در تاریکی‌ماندن یا در معنای فقهی آن تقیّه‌کردن همچون سمی مهلک و پُرخطر عمل می‌کند: لیبرالیسم تقیّه را در معنای اختفای عقیده نمی‌پسندد چراکه ممکن است همچون زلزله‌ای از زیر پوست شهر بیرون آید و هر حکومتی را با خطری جدی مواجه کند. تقیّه امکان دیدن و پاییدن را می‌گیرد و حکومت‌کردن را به مقوله‌ای بسیار پرهزینه و خطرناک بدل می‌کند که هر آن باید نگران ناشناخته‌ها باشد: نگران امر غیرقابل پیش‌بینی.
-
۱۳۹۷-۰۴-۰۵ ۱۲:۲۹
گزارشی از نشست نقد و بررسی کتاب «هارمونیا» با حضور عبدالکریم رشیدیان، محمد ایلخانی و محمدرضا بهشتی؛
هارمونی؛ از ریاضیات و موسیقی تا فلسفه
افلاطون یک موضع ثابت نسبت به هنرمندان ندارد. او در زندگی خود سه بار نظرش را درباره هنر عوض کرده و ظاهرا سه سفر سیسیل در اندیشه افلاطون تأثیر می‌گذارد. اول که هنرمندان را از مدینه می‌خواهد بیرون کند، سپس در جمهوری به‌صورت مشروط هنرمندان را می‌پذیرد به شرط اینکه شاعران شعر راست بسرایند. طبق موضع سوم که در نوامیس است هنرمندان اصلا لازم‌اند به این معنا که همه آدم‌ها از طریق لوگوس و دیالوگ نمی‌توانند به سمت الثیا (کشف حجاب حقیقت) راه یابند و ما به هنر نیاز داریم.
-
۱۳۹۷-۰۴-۰۴ ۱۴:۰۹
به بهانه تب و تاب جام جهانی فوتبال؛
فرهنگ در عصرِ فوتبال
صدر، همراهِ همیشۀ فوتبال از دوران امجدیه‌نشینی تا روزگاری است که مدیا در آن حرف اصلی را می‌زند و جالب اینکه این گذر و گذار تاریخی، با وجودِ سویۀ آشکارِ نوستالژیکِ نگاه و لحن و روایت‌اش، ذره‌ای از لذت فوتبال را برای او کم نکرده است. این طرفدارِ مرگ‌اندیش و این دلسوز و هم‌دلِ شکست‌خورده‌ها و ازپاافتادگانِ فوتبال و جامعه، نمونۀ عینیِ کاملی از مسئلۀ «پیوندِ نظریه با عرصۀ امر روزمره» است که به‌عنوانِ نوعی رویکرد و استراتژیِ اصلی در مطالعات فرهنگی پذیرفته شده است؛ آن‌چنان که تمام مراحلِ زندگی‌اش به‌نوعی با فوتبال و وقایعِ فوتبالی، نشانه‌گذاری شده است و او این‌همه را در بافتی ریزنقش و پُرتاروپود برای ما روایت می‌کند، در گذری جامعه‌شناختی و تاریخی.
-
۱۳۹۷-۰۴-۰۲ ۱۰:۱۰
تحلیل ۴ برنامه واقعیت‌نمای تلویزیون؛
نگاهی ارتباطی به برنامه‌های واقعیت‌نمای صداوسیما
برنامه‌های واقعیت‌نما اگرچه با رویکردهای برشی از زندگی، نظارتی فوکو و کارناوالی باختین قابل تحلیل است، اما بیشتر این برنامه‌ها در گام اول سعی دارند به‌عنوان برشی هیجان‌انگیز از زندگی واقعی به تصویر کشیده شوند. ما در زندگی روزمره با گره‌ها، معماها، ماجراها، وسوسه‌ها و خلاقیت‌های فردی روبه‌رو هستیم که در این ژانر به نمایش گذاشته می‌شود.
-
۱۳۹۷-۰۳-۳۰ ۱۱:۰۱
نگاهی به مواجهه جلال آل احمد با غرب؛
جلال آل‌احمد: محافظه‌کار سیال‌ناپذیر
آل احمد برای برجسته کردن دیدگاه خود نسبت به «سنت» در ایران به روشی روی می‌آورد که راز ایدۀ او برای تقابلگری با غرب را برملا می‌کند، چنان‌که او با تکیه بر این روش، ناگزیر است ضربه‌ای بیدارکننده بر عناصر این «سنت» بزند. روش او بسیار گستاخانه بود، اما کارآمد از آب درآمد؛ چراکه او با روش تحقیرآمیز، با نیت برانگیختن متولیان این سنت، به اهل‌شریعت شانه‌ای می‌زند تا آنها را متوجه پیام خود کند.
-
۱۳۹۷-۰۳-۲۹ ۱۰:۴۷
نگاهی به اندیشه سیاسی پوپر؛
کارل پوپر: لیبرترین، محافظه‌کار یا سوسیال‌دموکرات؟
نظریۀ دموکراسی پوپر نیز تا جایی که فقط به یک نقش محدود برای شهروند معمولی در حکمرانی نیاز دارد، به شکل مستدلی شامل عناصر محافظه‌کاری است. در دموکراسی پوپر نخستین نقش جمهور مردم این است که دربارۀ موفقیت یا ناکامی سیاست‌های حکومت نظر دهند. سیاست عمومی از نگاه پوپر، از خلال ژرف‌نگری عمومی و جامعی که مدافعان دموکراسی رادیکال یا مشارکتی تصور می‌کنند ساخته نشده است، بلکه حتی شهروندان معمولی نیز سیاست عمومی را محقق کرده‌اند.
-
۱۳۹۷-۰۳-۲۸ ۱۰:۳۱
مروری بر اندیشۀ مارکس و برآوردی از آیندۀ مارکسیسم؛
ما تازه در نیمه راهیم
مسلماً مارکسیسم ارتودوکس دیگر امکان تداوم ندارد. تمامیت مردم اعم از کشاورزان، کارمندان، بازاریان، کارمندان، پیشه‌وران، صنعت‌کاران، کارگران، دانشگاهیان و دانشمندان و ... امروزه به جای کارگران نشسته‌اند و اگر قرار است حقی از ساختار قدرت که حول ایدئولوژی و پول در هم پیچیده، استیفا شود، این حق مربوط به همۀ مردم یعنی ۹۹ درصد جمعیت فعلی جهان است.
-
۱۳۹۷-۰۳-۲۷ ۱۰:۴۰
امیل دورکیم؛
خودکشی و همبستگی اجتماعی
دور کیم معتقد بود که منبع همیشه حاضر اشتیاق و تعصب افراطی ، خواهش های افسار گسیخته است. زمانی که مردم بدون ساختن اهداف دست یافتنی و تدابیر و چاره های روشن و صریح ، زندگی می کنند ، وقتی که فقط ” رویا های آسمانی ” روی سر آن ها قرار دارد آن ها در معرض پریشانی ها و آشفتگی های عاطفی قرار می گیرند .
-
۱۳۹۷-۰۳-۲۳ ۱۳:۲۳
جایگاه ویراستار در خلق آثار از نگاه علی صلح‌جو؛
ویرایش ساختاری، حلقۀ مفقود رمان جوان ایران
ویراستار که در کسوت ارزشیاب ظاهر می‌شود از ساخت و محتوای اثر چیزی نمی‌داند و از سیر تکوین آن آگاه نیست و همین موضوع سبب می‌شود که گاه نتواند قاطع و درست نظر دهد. ویراستاری که از ابتدا کنار نویسنده است و پابه‌پای او پیش می‌آید، چه‌بسا مدت زیادی در بحث‌وجدل بر سر اثر بگذراند بدون اینکه اصلاً ناشر در جریان کار باشد.
-
۱۳۹۷-۰۳-۲۲ ۱۰:۰۵
محمدرضا شفیعی کدکنی؛
پیشینه تئاتر ایران در ادبیات فارسی
در آثار عطار هم “خیال بازی” و “خیال خانه” بسیار به کار رفته و از آن ها می توان دریافت که “خیال بازی” نوعی نمایش سایه ها یا “خیالُ الظِّل” بوده است و “خیال خانه” جایی برای خیال بازی. آن چه از مقامات بوسعید نقل کردیم، کاربُردِ کلمه را به اواخرِ سده ی چهارم و اوایل سده ی پنجم می رساند و دیگر این که جزییاتِ کارِ اصحابِ “خیال بازی” را با دقایقِ کارِ ایشان روشن می کند به گونه ای که در هیچ سند دیگر دیده نشده است.