به گزارش «فرهنگ امروز» به نقل از ایکنا؛ مسعود انصاری، قرآن پژوه و مترجم قرآن، در خصوص رابطه علم و دین گفت: علم و دین هر کدام باید در محدوده خود مورد بررسی قرار بگیرد. در مورد علم دینی با دو قضیه مواجهیم؛ یکی این‌که مبانی بیان شده در علم در دین هم هست. به عنوان مثال وقتی به قرآن کریم مراجعه می‌کنیم، می‌بینیم که علم و مشتقات آن بیش از ۸۰۰ بار در قرآن آمده‌است.

این پژوهشگر و محقق تاریخ و فلسفه ادامه داد: در احادیث و روایات و دیگر متون دینی، به همین اندازه و بیش‌تر از علم صحبت شده است. بستر دیگری که ممکن است وصف دینی به علم بدهد، زمینه‌ای است که در فرهنگ اسلامی و علمی وجود داشته‌است. همان‌طوری که علم شرقی ویژگی‌های خاص خود را دارد، علم دینی، مخصوصاً علمی که در بستر فرهنگ دین اسلام شکل گرفته، ویژگی‌های خاص خود را دارد و ما می‌بینیم که متونی با همین رویکرد تألیف شده‌است.

وی افزود: همه این مسائل می‌تواند به علم ویژگی خاصی را ببخشد که بشود آن را به علم دینی تعبیر کرد. البته این شاخص‌سازی‌ها و مسائل در ارتباط با علم تجربی است ولی علوم به شکل عام و علوم دینی به شکل خاص، در حیطه خاص خود تعریف می‌شود.

مبانی در علم دینی و علم تجربی

انصاری تصریح کرد: مبانی و روش در پژوهش علمی با مبانی و روش در دین فرق دارد. وقتی مبانی و روش متفاوت باشد، قطعا نتایج هم متفاوت خواهد بود و هر کدام از این‌ها اقتضائات خاص خود را خواهد داشت. وقتی مرزها مشخص باشد ما از دین توقع علم تجربی به مفهوم امروزی را نداریم و از علم، چشم‌‌داشت خاص خود را خواهیم داشت؛ بنابراین بین این علم و دین هیچ‌گاه تعارض به وجود نخواهد آمد.

وی با اشاره به این‌که این نحوه رویارویی با علم که ذکر آن رفت، مربوط به علم تجربی است، خاطرنشان کرد: ما نمی‌توانیم توقع کنیم که علم و دین در هیچ حدی با هم تعارض نداشته باشند، اما در حدود معین و تعریف شده‌ آن‌ها، این دو تصور تعارض به هیچ‌ وجه ممکن نیست. اگر دانش را به معنای عام در نظر بگیریم، دامنه علم دینی بسیار گسترده می‌شود.

نظریه معرفت شناسی قرآنی

وی بیان کرد: با در نظر گرفتن معنای عام دانش، تمام دانش‌ها و علوم در گستره علم دینی قرار می‌گیرد و به تعبیری ما علمی غیر از علم دینی نخواهیم داشت. جنبه معرفت‌ شناسانه نظریه معرفت به ویژه در قرآن کریم، بسیار بسیار مهم است و نوع نگاه کلی‌ای که قرآن به علم دارد بسیرا اهمیت دارد و باید به آن پرداخت. 

این مترجم و محقق فلسفه و تاریخ با بیان این‌که در کتاب «سرّالبیان» درباره این‌که بیشتر باید به تئوری و نظریه نگاه قرآن به علم پرداخت و آن را باید پروارتر کرد، در پایان گفت: این‌که در قرآن تا به این اندازه به علم توجه می‌‌شود تصادفی نیست. این از لحاظ معرفت شناسی و نظریه معرفت بسیار اهمیت دارد.