به گزارش «فرهنگ امروز» به نقل از مهر؛ حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر بهرام دلیر، مدرس خارج فقه و عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در مورد اینکه آیت الله جوادی آملی در دیدار با رئیس سازمان تبلیغات تاکید کرد دو عنصری که حوزه و دانشگاه مسئول آن هستند تعلیم و تعلیل است، حوزه و دانشگاه چقدر در این امر موفق بوده اند؟ گفت: این دو موضوع که حضرت جوادی آملی به حق هم تأکید فرمودند یکی بحث ها و روشهای تعلیلی است و دیگری بحث ها و روشهای تعلیمی است. در بحث های تعلیمی، کاری که حوزه می تواند انجام دهد متون حوزوی را چه در فقه، چه در اصول، چه در فلسفه و عرفان و چه در سایر حوزه های علوم جدید جاری و ساری کند. 

وی افزود: این مسئله هم به صرف ادعا نیست حوزه خیلی دقیق و موشکافانه بحث های فقهی و اصولی و فلسفی را دنبال می کند. اما در بحث اینکه اینها را سوق دهد در جامعه، آسیب هایی در حوزه وجود دارد. آنچه مسلم بوده این است که اینها نباید در بحث های حوزه بمانند، بلکه باید در بحث های جاری و ساری جامعه وارد شوند. اما این جعبه سیاه رسانه گاهاً کسانی را چهره می کند که متأسفانه از عمق حوزوی برخوردار نیستند. اگر رویکرد علت یابی در پدیده های سیاسی و اجتماعی دنبال شود و به جای معلول ها در بحث مفاسد سیاسی و اقتصادی به بحث علت ها بپردازند ریشه بسیاری از مفاسد سیاسی و اقتصادی خشکانده می شود.

دلیر در ادامه سخنانش اظهار داشت: اما متأسفانه می بینیم که تماماً به بحث های معلول ها یا چیزهای غیر مهم پرداخته می شود و چیزهای مهم به فراموشی سپرده می شود. اما در حوزه تربیت، بحث ها اعم از گزاره های اخلاقی، عرفانی و رویکردهای شریعت محورانه و دین محورانه است. به این بیان در بحث های تربیت واقعیت امر این است که عواملی دست به دست هم داده که بحث تربیت را در جامعه جاری و ساری نکرده است. به خصوص در این اواخر با بحرانهای اخلاقی سخت مواجه بودیم. این بحرانهای اخلاقی هم بیشتر در بین مردم نبوده حتی بعضاً از صاحبان قدرت آنهایی که بایستی تربیت را در جامعه ارائه دهند در آنجاها بحران های اخلاقی را شاهد بوده ایم.  

وی تصریح کرد: اگر تربیت مدنظر نبی مکرم اسلام و تربیت مطلوب در قاموس اسلام در جامعه درست و حسابی جاری و ساری شود خیلی از بحرانهای سیاسی و اجتماعی در جامعه را شاهد نخواهیم بود. چه درانتخابات، چه در غیر انتخابات و چه در رقابت های سیاسی، گروه ها و احزاب، پیش از آنکه صاحب و طرفدار حزبی باشند در واقع طرفدار اخلاق نبوی باشند و اخلاق نبوی را در خود جاری و ساری کرده باشند. در این مسیر هم، هم دانشگاه، هم حوزه و هم عوامل دیگر مثل رسانه ها و صاحبان قدرت کوتاهی کرده اند. یعنی قبل از اینکه منافع حزبی و گروهی را ببینیم  بایستی نگذاریم گزاره های اخلاقی در جامعه ترک بردارند. ترک برداشتن گزاره های اخلاقی در جامعه موجب غرق شدن یک ملت می شود. لذا پیغمبر اسلام کارهای زیادی با شریعت خویش انجام داد. چه در حوزه باورها، چه در حوزه باید ها و نبایدها و چه در سایر حوزه ها، اما فلسفه رسالت و بعثت خودش را در یک جمله فرمود که من مبعوث نشدم مگر اینکه مکارم اخلاقی را به سامان و انجام برسانم.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی یادآورشد: به گمانم اگر باید و نبایدهای اخلاقی و تعلیل در حوزه نظریه پردازی و ریشه یابی و تحلیل های سیاسی و در حوزه جرمشناسانه و جرم یابانه درست در جامعه جاری و ساری شود خیلی از مسائل که به بن بست نمی رسد هیچ، بلکه می شود گفت با این رویگرد خیلی از گره های اجتماعی هم گشوده می شود.

وی در مورد اینکه آیت الله جوادی آملی فرمودند تبلیغ به جای تعلیل نشسته است و در جامعه ما تعلیل ندارم، افزود: در بحث های تعلیل یکبار بحث های فاعلی است یک بار بحث های قابلی. جامعه ای که با بحث های ژورنالیستی و احساساتی شکل بگیرد رویکرد تعلیلی در آن جامعه امکان ندارد جاری شود. برای اینکه تعلیل را می خواهید در توده مردم جاری کنید و آنجا در قابلیتی که بایستی باشد و این رویکرد تعلیلی در آن جاری شود این قابلیت در آن طرف نیست و الا خود بحث های تعلیلی از ناحیه نظر و بحث های فلسفی و رویکردهای تعلیلی تبیینی هیچ مشکلی ندارد. زیرا بحث های تعلیلی آمده که در جامعه جاری و ساری شود.  

حجت الاسلام دلیر عنوان کرد: اما جامعه گاهاً به خاطر تبلیغات ژورنالیستی و سرشار از احساسات و گاهاً به جای دانشمند پروری و نخبه گرایی، در مداحی گرایی و مداحی پروری و مداحی محوری قرار گرفته است. به جای اینکه یک مفسر بزرگ جلسات تفسیر را اداره کند این جلسات را به دست یک مداح سپرده ایم البته همه آنها نیت خیر دارند و می خواهند که خدمت کنند اما در بحث های شریعت، غیر متخصصانه نمی شود خدمت کرد. ما اگر این احساسات محوری و غیر علم پروری و غیر علم محوری را بیاییم دانش محور و دانشمند محورش کنیم اصلاً نخبه گرایی را به جد دنبال کنیم تعلیل هم در جامعه امکان می یابد. اما مادامی احساس محوری و مداح محوری است و برای عالمان و دانشمندان چندان جایگاهی در جامعه قائل نشویم به حق حضرت آیت الله جوادی آملی گفتند که به جای تعلیل در جامعه تبلیغ می نشیند. از تبلیغات اشی و مشی و چی توز گرفته تا سایر کالاهای دیگر، آن چیزی که خردمندی و عقلانیت را در جامعه نهادینه و ریشه ای می کند رویکردهای تعلیلی است و نه تبلیغی. قابلیت جامعه را باید بالا ببریم اگر تمام رسانه ها و اندیشمندان و خطبای نماز جمعه ها و عوامل دیگر دست در دست هم بدهند می توان بحث های تعلیلی را در جامعه جاری کرد. اما مادامی که به جای عقلانیت، احساسات حاکم باشد به جای بحث های شریعت محورانه و خرد محورانه بحث های تبلیغی حاکم باشد رویکرد تعلیلی از فقر و رنجی که می برد در جامعه هم جاری و ساری نخواهد شد.

وی در مورد اینکه وجود عقلانیت برای جامعه چقدر مهم است و اگر جامعه ای فاقد آن باشد چه اثراتی خواهد داشت تأکید کرد: اگر جامعه به عقلانیت برسد و عقلانیت در جامعه حاکم شود خیلی از آمارهای گاهاً دروغین را جامعه باور نمی کند. به سادگی زیر بار تبلیغات و بحث های ژورنالیستی نمی رود. جامعه عقلانی گزاره های سیاسی و اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی را که می شنود برای خود تجزیه و تحلیل می کند به عبارت دیگر سره را از ناسره کاملاً تشخیص می دهد. آن خردمندی های یک ملت وقتی حاکم شد آن ملت را به سادگی از اهداف و مسیر خودش نمی شود منحرف کرد.

وی افزود: چرا انقلاب ها اولش اوج می گیرد بعد رفته رفته با بن بست ها و تحریف ها روبرو می شوند زیرا آن احساسات اولیه انقلابی هنوز هم ادامه دارد بعضاً آن احساسات می آیند آن خردمندی را به کنج جامعه می نشانند به جای اینها اگر بحث های عقلانیت در جامعه جا بیفتد رسانه های بیگانه نمی تواند در ملت کارساز شوند.همچنین تبلیغات سوء دشمنان و نه بحث اینکه  صاحبان قدرت بخواهند از قدرت سوء استفاده کنند هیچکدام کارساز نمی شوند. اگر جامعه به عقلانیت برسد کلاً اختلاس ها در جامعه رخت بر می بندد. اختلاس های کلان مثل یک سریالی هستند که یکی تمام نشده دیگری سر بیرون می آورد اینها همه اش به خاطر این است که خردمندی در جامعه نیست.

دلیر یادآورشد: اگر خردمندی در جامعه باشد ما رسانه ها را آزاد می گذاریم که به راحتی به صاحبان قدرت دست پیدا کنند و از مفاسد اقتصادی و سیاسی و اخلاقی پرده بردارند. عدم آزادی مطبوعات و خبرنگاران موجب مصونیت بسیاری از صاحبان ثروت و قدرت شده است و الا این اختلاس ها چیزی که در جامعه مشاهده می شود اینها خبرهایش در جامعه یک مدت اوج می گیرد و دیگر دنبال نمی شود. والا جامعه خردمند این مسائل را مطالبه می کند چی شد به کجا انجامید و برایش دغدغه می شود و تمام مسائلی که در یک کشور می گذرد جامعه عقلانی بی تفاوت از آن نمی گذرد. جامعه عقلانی آنها را دنبال می کند زیرا درد یکی درد همه است و قشری گرایی و حزبی و گروه گرایی رخت بر می بندد و به جای آن یک ملت واحده دغدغه همگان می شود.