به گزارش «فرهنگ امروز» به نقل از ایکنا؛ حجت‌الاسلام والمسلمین ابراهیم یعقوبیان، پژوهشگر دینی و مدرس حوزه علمیه به بیان نکاتی در باب فرهنگ و تمدن اسلامی پرداخت.
یعقوبیان با اشاره به توجه شرع مقدس اسلام به علم، گفت: پایه توسعه فرهنگی و اخلاقی و ابزاری، علم است و اگر ما باید گزینشی از غرب داشته باشیم، این گزینش باید در عرصه تمدن و جنبه‌های ابزاری باشد و نه در عرصه فرهنگ.
یعقوبیان با بیان این‌که فرهنگ اسلامی بر همه فرهنگ‌ها غالب و مهیمن و قاهر است، اظهار کرد: فرهنگ عمیق اسلام همان چیزی است که ما باید برای سعادت دنیا و ابدیت‌مان به آن رجوع کنیم. در این جا منظور ما از فرهنگ، فرهنگ به معنای عام آن است که همان دین است. همچنان که تنها دینی که نزد خدا وجود دارد، اسلام است و تنها فرهنگ هم دین اسلام است.
وی البته رجوع به غرب در حوزه ابزارسازی را موجه دانست و بیان کرد: در حوزه ابزار، می‌توانیم به غرب رجوع کنیم و از ابزاری که در غرب هست، برای آبادانی دنیای‌مان گزینش کنیم. چرایی آن هم بر می‌گردد به این که خدا ما را به آبادانی دنیا مأمور کرده است. در سوره هود، خداوند فرموده است که انسان را از زمین آفریده و به او مأموریت داده است که زمین را آباد کند. پس آبادانی زمین مأموریت بشر است و چیزی است که خدا از ما خواسته است.
این محقق و پژوهشگر با اشاره به دخیل بودن عوامل متنوع در توسعه، گفت: علم یک عامل مهم در توسعه و توسعه ابزاری بشر است. علم و مشتقات آن ۷۸۱ بار در قرآن تکرار شده است و عقل و مشتقات آن ۴۹ بار، عقل، علم، بصیرت، رأی، نظر، تفقه، فکر و مشتقات آن ها در مجموع در قرآن در بیش از ۱۴۹۸ آیه به کار رفته است. شما اگر این را در نظر بگیرید که قرآن ۶۲۳۶ آیه دارد، تقریباً قریب به یک چهارم و ۲۵ درصد آیات قرآن به این موارد اشاره دارد. همچنین در روایات نیز فقط نزدیک به ۴ هزار روایت درباره علم جمع شده است.
وی افزود: آقای طنطاوی، مفسر معروف مصری در کتاب معروف «جواهر» می‌گوید ۷۵۰ آیه قرآن به علوم طبیعی اشاره دارد.
یعقوبیان در ادامه با اشاره به برخی موارد که نشان‌دهنده جایگاه علم در اسلام است، عنوان کرد: در جنگ بدر که اولین جنگ مسلمانان بود، پس از پیروزی جبهه اسلام پیامبر مقرر کرد که هر اسیری که به ۱۰ مسلمان خواندن و نوشتن بیاموزد، آزاد می‌شود. حتی این جریان در میان خلفای جور هم ادامه پیدا کرد تا جایی که هارون الرشید در کنار هر مسجد مدرسه‌ای ساخته بود. همچنین شرط صلح مأمون نیز برای صلح با امپراطور روم که بر وی غلبه کرده بود، این بود که از کتب یونانی، از هر کدام یک نسخه برای مأمون بفرستد که گفته شده که بالغ بر ۱۰۰ بار شتر کتاب شد.
وی افزود: مأمون همچنین در سال ۲۱۵ بیت الحکمة را با ۱۰۰ رصدخانه تأسیس کرد. ۲۰۰ هزار دینار خرج این بیت الحکمة کرد و حجاج بن مطر و ابن بطریق را به کشورهای مختلف اعزام کرد تا کتب علمی، فلسفی، ریاضی، طبی و ادبی و ... را به زبان‌های یونانی، سریانی، کلدانی، هندی، فارسی، پهلوی، لاتینی و ... را جمع آوری کرد و مترجمانی که نام آن ها در کتب آمده است، به ترجمه این آثار مشغول بودند و می‌گویند که فقط بختیشوی طبیب در سال، ۴۹۰ هزار درهم مقرری می گرفت یا رئیس مسیحی دارالترجمه در بیت الحکمة معادل وزن هر کتابی که ترجمه می کرده، طلا دریافت می‌کرده است.
یعقوبیان اضافه کرد: همان مسلمانانی که با همان اسلام ناقص دنیا را گرفته بودند، در اندلس ۷۰ کتابخانه عمومی به وجود آوردند. ۶۰۰ هزار جلد کتاب در کتابخانه ای در قرطبه وجود داشته است که فقط ۴۴ جلد فهرست آن بوده است. در بیت‌الحکمه بغداد ۴ میلیون و در قاهره یک میلیون جلد کتاب بوده است. سیدمرتضی در خانه خود ۸۰ هزار جلد کتاب داشته است.
این مدرس حوزه علمیه ادامه داد: جابر بن حیان که خود غربی‌ها می‌گویند که پدر علم شیمی است، شاگرد امام صادق(ع) بوده است. آن زمانی که شاید در اروپا چنین جریاناتی نبود، در عصر امام رضا(ع) ۱۲ هزار قلمدان بیرون می‌آید که یک روایت را از امام رضا(ع) یادداشت کند. بنابراین وضع علم و توجهی که به علوم مختلف در جهان اسلام داشتند، این گونه بود. در آیات و روایات هم که این همه به مسئله علم توجه وجود دارد. بنابراین اسلام به شدت بر علم‌آموزی تأکید می‌کند.
وی با اشاره به پیشنهاد جرج سارتون که یکی از بزرگان تاریخ است، برای نامگذاری هفت قرن به نام دانشمندان اسلامی، عنوان کرد: ایشان هفت قرن را به نام‌های عصر جابر بن حیان، عصر خوارزمی، عصر رازی، عصر مسعودی، ابوالفاء بوزجانی، عصر بیرونی و عصر خیام و به نام عصر دانشمندان اسلامی نامگذاری می‌کند. این به این معناست که هفت قرن مسلمانان رهبر جهان فکر و علم بوده‌اند و این‌ها همه نشان از جایگاه علم در عالم اسلام دارد.
نظر شما