شیفتگی در برابرغرب/ نقدی به داریوش شایگان؛ نگاهی به معنای بازگشت به ناکجاآباد

راهی که شایگان در به در به دنبال آن است و آن را تنها راه پنهان کردن این غیبت تاریخی می‌داند، همانا نقشی است مضاعف!

شاهد زنده روشنفکری ایرانی هستم/ هویت چهل‌تکه ایرانی در گفت‌وگو با داریوش شایگان

فردید ملغمه عجیبی بود. البته من او را خیلی نمی‌شناختم، هیچ‌وقت هم نفهمیدم چه می‌گوید. گاهی چند جرقه‌ای در حرف‌هایش آشکار می‌شد. آنچه در سخنان فردید موجب شگفتی من می‌شد، ناآگاهی کلی او نسبت به گسست‌های تاریخی بین تمدن‌ها بود، انگار می‌خواست با نگاه شعبده‌بازانه‌اش از فراز قرون آسمان را به ریسمان گره بزند.

روشنفکری ذهنی، بدویت عینی/ نقدی بر فیلم «نگار» به کارگردانی رامبد جوان

فیلم‌نامه دارای حفره‌های زیادی است و کارگردان سعی دارد با تقطیع پلان‌ها و کارگردانی پرتحرکش –که اصلا هم بد نیست- حفره‌های فیلم‌نامه پوشانده شود.

مهرجویی: موافق واژه روشنفکری نیستم/ هیچگاه روشنفکر نداشته‌ایم

داریوش مهرجویی در مراسم رونمایی از کتاب «دو خاطره» گفت: با استفاده از واژه روشنفکر موافق نیستم؛ به منورالفکرها می‌گویم خردورز. ضمن اینکه ما هیچگاه روشنفکر نداشته‌ایم.

بررسی وضعیت روشنفکری دینی ایران در مقایسه با آسیا

میزگرد «وضعیت روشنفکری دینی در ایران در مقایسه با آسیا» با حضور فرید العطاس و دکتر سید جواد میری در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار می‌شود.

حاتم قادری: روشنفکران فکر می‌کنند تایید شده تاریخند

شهروند پویا نه حاضر است تبدیل به چریک شود و نه مثل جوانان امروزی فکر می‌کند یک عمر بیشتر ندارد و تنها دغدغه‌اش این است که آن را چطور بگذراند. امروز کمتر جوانی در پی چریک اجتماعی یا چریک شهروندی شدن است و به همین دلیل من معتقدم ما نیازمند جوامع کوچکی در دل جامعه بزرگ هستیم که پرسش‌های بنیادین در آنها قابل طرح باشد. این جوامع کوچک نیازمند روشنفکرانی هستند که رنج تعلیق‌های پاسخ‌ها را تحمل کنند و دنبال پاسخ سریع نباشند.

سه حلقه‌ بررسی اندیشه‌های هابرماس در ایران از دیدگاه قانعی‌راد

محمد امین قانعی‌راد در نشست نقد و بررسی کتابش با عنوان«هابرماس و روشنفکران ایرانی»، از تلاشش برای بررسی سه حلقه‌ای که در ایران از اندیشه‌های هابرماس استفاده‌کرده‌اند، سخن گفت؛ حلقه اندیشمندان مرکز تحقیقات استراتژیک، حلقه ارغنون و حلقه اندیشمندان مقیم خارج از کشور.

تورج اتابکی؛

نگاهی به تاریخ‌نگاری چپ‌گرا: از کهن تا نو

مورخ چپ نواندیشِ حیات اجتماعی کارگران و تهیدستان (labouring poosr)، در کنار تأکید بر تحلیل طبقاتی و روابط اقتصادی، فقط راوی مبارزات کارگری، آن هم تنها در اشکال تند آن نیست. نمی‌خواهد روایتش تنها تاریخ اتحادیه‌ها و سازمان‌های کارگری را به دست دهد. در این گرایش نو، مورخ، زندگی روزمره کارگران را، آن‌گاه که حتی نشانی از «مبارزه» هم نیست، روایت می‌کند.

نشخوارهای فرهنگی/ نگاهی انتقادی به نقد و نظرهایی که در جریان روشنفکری امروز ما مطرح است

«نشخوار فرهنگی» مفهومی است که برای نخستین بار عابد الجابری، روشنفکر عرب اهل کشور مغرب به کار برد. او در نقد تاریخ اندیشه عرب مدعی بود که اعراب بعد از «عصر تدوین» (در زمان خلافت عباسیان) چیز جدیدی به اندیشه خود نیفزوده‌اند و تنها به نشخوار میراث اندیشه پیشینیان‌شان بسنده کرده‌اند؛ «نوشخوار فرهنگی، پدیده‌ای که چاشنی آن تالیفات فراوانی است که هر یک تکرار دیگری است؛ تالیفاتی که مملو از فرهنگ ایستایی است.»

جریان روشنفکری به بهانه مبارزه با استبداد به استعمار متوسل می شود

موسی حقانی گفت: جریان دینی تقابل با استعمار را در اولویت می داند ولی جریان روشنفکری شعار تقابل با استبداد می دهد و در آن هم صداقت ندارد و به بهانه مبارزه با استبداد به استعمار متوسل می شود.

ضعف و قوت های جامعه شناسی ایران/ روشنفکری، مزاحم علم است

تقی آزاد ارمکی، استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران ضمن برشمردن جریان های موجود در جامعه شناسی ایرانی و بیان نقاط ضعف و قوت جامعه شناسی در ایران توهمات روشنفکری را مزاحم دانش جامعه شناسی دانست.

جریان‌های روشنفکری ایران در «واسازی متون جلال آل‌احمد» به روایت مجتبی گلستانی

«واسازی متون جلال آل‌احمد» یکی از تازه‌های نشر نیلوفر است که نظرات انتقادی مجتبی گلستانی را درباره افکار و آثار آن نویسنده فقید و جایگاهی که در جریان‌های روشنفکری ایران بازی کرده است، دربردارد.

خود را با معیارهای سینمای روشنفکری تطبیق نمی‌دهیم/ پذیرش نقدها

سید رسول منفرد دبیر اجرایی جشنواره فیلم «عمار» ضمن تشریح رویکردهای این رویداد سینمایی در هفتمین سال برپایی تاکید کرد پذیرای نظرات، نقدها و مشورت‌های دیگران هستند.

تاثیر «جامعه‌شناسی و دینامیسم اجتماع» بر جریان‌های روشنفکری/ یادداشت اسدالله نقدی به مناسبت درگذشت دکتر علی‌اکبر ترابی

اسدالله نقدی به مناسبت درگذشت دکتر علی‌اکبر ترابی در سایت انجمن جامعه‌شناسی ایران یادداشتی نوشته است. به گفته وی کتاب «جامعه‌شناسی و دینامیسم اجتماع» ترابی را به عرصه‌های بیرون دانشگاه در حوزه اجتماعی معرفی می‌کند و جریان‌های روشنفکری و حتی سیاسی از این اثر، تاثیر بسیاری گرفتند.

تقدس زدایی خواست روشنفکران است/ممیزی تنها هزینه داشته است

احمد شاکری و مهدی یزدانی خرم با شرکت در نشست بررسی ممیزی در ادبیات داستانی درباره این موضوع با هم به مناظره پرداختند.

قانع‌بصیری: کتاب «غربزدگی» تکنولوژی و توسعه را از ادبیات روشنفکری ایران خارج کرد/ پیامد اثر آل‌آحمد قهرمان شدن لمپن‌ها بود

محسن قانع‌بصیری مولف «غربزدگی بسته‌بندی نوستالژیک تاریخی» می‌گوید: کتاب «غربزدگی» آل‌احمد تکنولوژی و توسعه را از ادبیات روشنفکری ایران خارج و زبان را از یک عنصر ارتباطی به یک نیروی پوشاننده تبدیل کرد. از سوی دیگر در نتیجه بازگشت به گذشته و سنت‌ها که در غربزدگی مطرح می‌شود، لمپن از ضدقهرمان به قهرمان تبدیل شد و جاهل بودن ارزش پیدا کرد.

رستاخیز شریعتی/ شریعتی متهم ردیف اول در دادگاه روشنفكری/ گزارش تکمیلی نشست حاتم قادری، مسعود پدرام و هاشم آقاجری

شریعتی اصلا فرصت خواندن و تامل نداشت، اصلا تب و تاب او این فرصت را به وی نمی‌داد. اما گونه‌ای بر ما ظاهر می‌شد كه می‌گفت منِ روشنفكر به عنوان آخرین پژوهش و نظر علمی به شما می‌گویم، من آخرین متدهای علمی را دیده‌ام و اكنون این را به شما می‌گویم. اما زهی افسوس! اینگونه نبود.

روشن‌فکری يا پيامبری!

روشن‌فکر کسي است که از آگاهي ويژه‌اي برخوردار است و به حکم اين آگاهي، مسئوليتي پيش پاي او وجود دارد که بايد اين رسالت را به سرانجام برساند.

میری: برخی متخصص این هستند که بگویند شریعتی چه چیزهایی را نفهمیده است!/ توسلی:‌ کتابم متنی حماسی درباره شریعتی دارد

سید جواد میری در نشست «جامعه‌شناسان ایرانی و جامعه ایرانی» عنوان کرد: کتاب «روشنفکری و اندیشه دینی» یکی از آثاری است که فضای گفت‌وگو درباره شریعتی را در سطح آکادمیک ایجاد کرده است چون امروز عده‌ای در جامعه آکادمیک ما متخصص این هستند که بگویند شریعتی چه چیزهایی را نمی‌فهمیده است! اما وقتی کتاب توسلی را بررسی کنیم، می‌توانیم برنامه‌های تحقیقاتی را درباره این موضوع راه‌اندازی و آثار دیگری را تولید کنیم.

کتاب «روشنفکری و اندیشه دینی» نقد و بررسی می‌شود

نشست نقد و بررسی کتاب «روشنفکری و اندیشه دینی» نوشته غلام‌ عباس توسلی با عنوان رهیافتی جامعه‌شناختی به آثار و اندیشه دکتر علی شریعتی برگزار می‌شود.

یادداشت یحیی یثربی؛ نظریه دین شناسی یا رویای روشنفکرانه؟/ شاهنامه سروده من بوده است!

یثربی طی یادداشتی با بیان اینکه مطالب علمی با آسمان و ریسمان بافتن ثابت نمی شود، توجیهات عبدالکریم سروش در خواب و رویا دانستن وحی را بیشتر مناسب عنوان «خواب و خیال» دانست.

در نقد ذات‌انگاری روشنفكرانه

متاسفانه اغتشاشي در منابع ايراني ايجاده شده كه يكي از مراجعش همين كتاب «خلقيات ما ايرانيان» است. وي با طرح اين سوال كه چرا جمالزاده در چنين وضعيتي گرفتار مي‌شود، گفت: اگر به آثار انديشمندان قبل‌از انقلاب مشروطه توجه كنيد مي‌بينيد كه عموما راه را عوضي رفتند و كار ناتمام مانده است چون مساله ايران رابطه‌اش با غرب نبوده كه راهش تغيير رفتار با غرب و... باشد

شیفته غرب اسیر غرب‌زدگی/ تفسیر جلال آل‌احمد از ماشینیسم

مساله‌ نوع تعامل با غرب از جمله مسائلی است که دیرزمانی است اندیشه‌ روشنفکری ایران را به خود مشغول داشته است.

خطای روشنفكران در معرفی جامعه آرمانی / حمیدرضا جلایی پور

آسیب‌های اجتماعی را در هیچ جامعه‌ای نمی‌توان ریشه‌كن كرد ولی می‌توان رشد فزاینده آن را مهار كرد. بنابراین پاسخ به پرسش علل رشدفزاینده آسیب‌های اجتماعی در ایران یك فریضه پژوهشی و اخلاقی برای همه دلسوزان سرنوشت جامعه ایران (هم در سطح دولتمردان و هم در سطح حاملان جامعه مدنی و عرصه عمومی) است.

فاصله گرفتن از نقد قدرت/ روشنفكری و حوزه عمومی

روشنفكري در نگاهي كلي جرياني فكري است كه در پرتو آرا و انديشه‌هاي نو و تازه‌اي كه درباره انسان و جامعه دارد، به اعتراض و ايستادگي در برابر ستم‌ها و ناروايي‌هايي مي‌پردازد كه از سوي حاكميت‌هاي سياسي به مردم روا مي‌شود.

روشنفكران و عرصه عمومی در میزگردی با حضور كاشی، فیرحی و خانیكی؛

سرگيجه‌های روشنفكری

سیاست در ایران هنوز حوزه امنی نیست. حوزه پرریسكی است. هر كس كه وارد حوزه سیاست می‌شود یك نوع احساس ناتوانی و سرخوردگی پیدا می‌كند. اگر روشنفكران بپذیرند كه در همه حوزه‌ها نقد دولت (دولت = حاكمیت) نقد دین است آن وقت دولت می‌تواند هر نوع نقد دینی را در خصوص روشنفكران به بددینی متهم كند و آنها را از جامعه دینی دور كند.

نه زمين واقعيت را رها كنيم نه آسمان آرمان را/ روشنفكران و قدرت در گفت‌وگو با مصطفی ملكيان

اگر من معتقد باشم كه يك روشنفكر بايد تقليل مرارت دهد و تقرير حقيقت كند، اگر حقيقتي به زعم خودش برايش مكشوف شده اين را با مردم در ميان بگذارد. يا اگر استنباطش اين است كه مردم درد و رنجي مي‌كشند بايد درد و رنج مردم را كاهش دهد. از اين دو باب چرا اما به ميزاني كه به تلقي‌اش در مورد نظام سياسي حاكم مربوط است. يا تلقي‌اش اين است كه به واقعيت سياسي دست يافته كه بايد اين را با همه مردم در ميان بگذارد.

وحدت در گروی تعامل حوزويان و روشنفكران

پيش از پرداختن به اينكه چه عواملي سبب طرح بحث وحدت حوزه و دانشگاه در ساحت سياسي شد، بايد گفت در جهان اسلام به صورت كلي و در جامعه ايران به شكل ويژه، اتفاقاتي رخ داده بود كه اغلب ذيل بحث سنت و تجدد از آن ياد مي‌شود ...

سردبیران رسانه‌ها دغدغه‌های روشنفکری دارند یا مطبوعاتی؟

تقی آزادارمکی، استاد جامعه‌شناسی و مولف، به مناسبت برگزاری بیست‌ویکمین دوره نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری‌ها در یادداشتی که در اختیار ایبنا قرار داده نوشته است: مطبوعات ایران در حالی که می‌توانست نقش حاشیه‌ای و انتقادی در سایه نظام اجتماعی داشته باشد به نیروی پیشگام در شکل‌گیری جامعه مدنی تبدیل شده، چراکه بسیاری از سردبیران دغدغه‌های روشنفکری دارند تا دغدغه‌های مطبوعاتی.