-
۱۳۹۶-۰۷-۲۴ ۱۰:۴۳
به بهانه صدمین سالگرد انقلاب روسیه؛
انقلاب اکتبر، مارکسیسم و نتیجۀ عملی آن بر دنیای امروز
از زمان انقلاب ۱۹۱۷، شوروی با تمام دنیا در حال جنگ بود. این را نمی‌توان به حساب بداقبالی دانست، زیرا طبق نظریۀ مارکس این موضوع جبر تاریخی است. تلاش برای آزادی از سیطرۀ سرمایه‌داران بدون جنگ امکان‌پذیر نیست. روسیۀ شوروی طی این سال‌ها بهای هنگفتی را پرداخت. شاید اگر وسعت زیاد منابع طبیعی سرشار این کشور نبود خیلی زود از پای درمی‌آمد و انقلاب فرومی‌پاشید.
-
۱۳۹۶-۰۷-۲۳ ۰۹:۱۷
پاسخ به جوابیه شهرام ارشدنژاد به نقد طباطبایی بر ترجمه‌های «دومین رساله درباب حکومت» جان لاک؛
ترجمه در غیاب تخصص و نزاع مدعیان ترجمه
اسفناک است برای یک خوانندۀ فارسی‌زبان که بداند مترجم یک اثر سیاسی، تفاوت دو واژۀ مهم سیاسی State و Government را نمیداند و اقرار می‌کند نه معنای این دو واژه و نه علت تفکیک و نه علیت! تفکیک این دو واژه برایش روشن نیست.بی‌دلیل نیست که برخی از این‌گونه کالاهای بنجل از سوی خوانندگان و به تبع، بازار فروش کتاب جدی گرفته نمی‌شوند و هنوز پس از سال‌ها در انبار ناشر خاک میخورند.
-
۱۳۹۶-۰۷-۲۲ ۱۰:۱۲
فلسفه فیلم: جستاری درباب کتاب سینمای بدیو (۲)؛
نمایش گسست‌ها
گرچه دلوز سینما را ارائه گر تصویری از زمان در یک وضعیت ناب می دانست و نه بعنوان یک بازنمایی بلکه زمانی کیفی که در سیاق تعریف برگسونی از استمرارفهم می گردد اما در عوض بدیو بر توانایی سینما در ترکیب زمان مستمر با منقطع و امکان پذیر ساختن ظهور یک رخداد، تاکید می کند .به نظر بدیو اگر فلسفه نظریه ای در باب گسست ها باشد پس سینما نحوه رخ دادن این گسست ها را نشان می دهد.
-
۱۳۹۶-۰۷-۲۰ ۱۲:۰۸
گفتاری از دکتر رضا داوری اردکانی در نقد کتاب فوتبال و فلسفه؛
استادیوم امروز کلیسای دیروز
نظام ارسطویی با نظم فوتبال از جهات مختلف قابل قیاس است. گل در فوتبال، هدف نیست ولی آن را از فوتبال حذف نمی‌توان کرد. زیرا فوتبال با گل به کمال خود می‌رسد. علت غایی هم در فلسفه ارسطو کمال وجود است و نه مقصد و غایتی که آدمیان بخواهند به آن برسند. نویسندگان کوشیده‌اند نظر خود درباره فوتبال را که البته نظر تحسیبن است، در زمینه فلسفه و با رجوع به آرای فیلسوفان بزرگ بیان کنند. پس قصد آنان فلسفه‌گویی نیست بلکه نظرشان بیشتر بیان اهمیت و مقام فوتبال و عرضی دانستن آلودگی‌های احتمالی آن است.
-
۱۳۹۶-۰۷-۱۹ ۱۴:۰۴
مارتین هایدگر؛
پرسش از ذاتِ وجود
بدین سان واژه «وجود» معنایی نامتعین دارد و در عین حال ما آن را به شیوه متعینی، فهم می کنیم. معلوم می شود که «وجود» بسیار متعین و [درعین حال] کاملاً نامتعین است. برطبق منطق متعارف، در اینجا تناقض آشکاری وجود دارد. ولی چیزی که تناقض آمیز است، نمی تواند موجود باشد. دایره مربع وجود ندارد. با این همه، این تناقض، [یعنی تناقضِ] وجود به عنوان [امری] متعین و [در عین حال] کاملاً نامتعین، موجوداست.
-
۱۳۹۶-۰۷-۱۸ ۰۹:۵۷
پاسخی به نقد جواد طباطبایی بر ترجمه‌های «دومین رساله درباب حکومت» جان لاک؛
نزاع بر سر ترجمۀ فلسفۀ سیاسی تاریخی
جواد طباطبایی نوشته است ترجمۀ من «از نظر نفهمیدن و بی‌معنانویسی آیتی است». خب من کنجکاو می‌شوم ببینم کجا را نفهمیده‌ام. ایراد نخست وی به انتخاب من برای واژۀ «دولت» است و نیز «دولت مدنی» را او نپسندیده و گفته چنین ترکیبی معنا ندارد؛ اما از پیشنهاد واژۀ فنی مناسب از سوی وی هیچ خبری نیست که بگوید معادل درست این واژگان چیست. سپس او به یک اصطلاح کلیدی لاک اشاره می‌کند و می‌گوید من آن را نفهمیده‌ام و غلط نوشته‌ام.
-
۱۳۹۶-۰۷-۱۷ ۰۹:۳۵
«گرمایش زمین، بمب اتم، تکنولوژی» و نابودی بشر؛
ساعت رستاخیز؛ دو و نیم دقیقه به نیمه‌شب
بعد از ۱۹۵۲ هیچ‌گاه مثل امروز ساعت رستاخیز نزدیک به نیمه‌شب نبوده است. گرمایش زمین، بمب اتم و تکنولوژی تهدیداتی بسیار جدی هستند که حتی برخی دانشمندان چون استفان هاوکینگ را هم وادار به واکنش کرده‌اند تا پیش‌بینی کند که اگر وضعیت بشر به همین منوال پیش برود صد سال دیگر اثری نه از کرۀ زمین خواهد بود و نه گونۀ جانوری انسان.
-
۱۳۹۶-۰۷-۱۶ ۱۰:۰۰
ایدئالیسم زبان‌شناختی و تورم نشانه‌ها در خوانش فلسفۀ فرانسوی در ایران (۲)؛
اصل کنش و بازگشت به نیچه
کنش با خروج از امر روتین و توقفی ناگهانی و درک‌ناپذیر در آن، همواره منادی آغازی جدید است؛ انقلابی علیه خود که تنها از طریق آن، خودآگاهی متولد می‌شود. کنش نقطۀ تکینگی ساختار است، حدِ علیت. ساختارگرایی با فروکاهی آگاهی به ساختارهای کنترل‌پذیر و قابل فهم، می‌خواست زهر فلسفه را بگیرد و آن را رام کند؛ خواسته‌ای هماهنگ با علم‌زدگی نهفته در پوزیتیویسم. در نهایت، این بازگشت به نیچه است که فلسفه را از زیر سلطۀ علم (ساختار) بیرون می‌کشد.
-
۱۳۹۶-۰۷-۱۵ ۱۰:۵۵
فلسفه فیلم: جستاری درباب کتاب سینمای بدیو (۱)؛
دیالوگ با دلوز
امروزه ما می‌گوییم که فیلم‌ها نه تنها فکر می‌کنند بلکه احساس نیز دارند. آنها داری بدن و ذهن هستند.کتاب بدیو در هنگامه‌ای از راه رسیده که ایده گره زدن سینما به فلسفه روز به روز اقبال بیشتری یافته است. تحقیقات جدید فلسفی به‌وسیله شماری از شخصیت‌های مختلف تاریخی از هوگو مونتسبرگ، ژان اپستین و موریس مرلوپنتی تا استنلی کاول، گرایشی تجدید یافته در نگارش سینمایی را رقم زده است.اما اگر یک شخص باشد که به بیشترین دفعات به‌عنوان مرجع بسیاری از قابل توجه‌ترین شکل‌های جدید فلسفه فیلم مورد استفاده قرار گرفته باشد، آنکس ژیل دلوز است.
-
۱۳۹۶-۰۷-۱۳ ۱۱:۱۸
ایران به عنوان ایرانشهر در سخنرانی جواد طباطبایی؛
تاریخ جهان با ایران آغاز می‌شود
از زمانی که در اروپا مفهوم دولت در معنای جدید درست شد، شروع کردند به توضیح اینکه دولت در کجاها بوده و به طور تاریخی ظاهر شده است. یک مورد حرف هگل در حدود ١٨٢٠ در درس‌هایش است که می‌گوید تاریخ جهانی با ایران آغاز می‌شود. زیرا ایرانیان نخستین دولت (der Staat) را درست کرده‌اند. از نظر هگل چین و هند به این معنا دولت نبودند. هگل می‌گوید دولت یعنی دولت جدید که ما در اروپا می‌فهمیم، نطفه‌اش در ایران بسته شده است. هگل می‌گوید چین و هند نظام‌های استبدادی مبتنی بر اقتدار یک شخص بودند، یعنی وحدت شان کثرت را نمی‌پذیرفت.
-
۱۳۹۶-۰۷-۱۲ ۱۰:۱۴
نقدی بر کتاب «اعتراض- داستان‌هایی دربارۀ مقاومت»؛
تاریخ در قالب تجربه‌های شخصی
نگرانی و اضطراب دیگری که به‌صورت مداوم احساس می‌شود، ایمان به روش‌های قانونی اعتراض است که با رنج زیاد به دست آمده اما در عصر نئولیبرالیسم در حال تحلیل رفتن است. جنبش‌های رادیکال گروهی در دهه‌های ۱۸۲۰ و ۳۰ مکرراً بازگوکنندۀ مصائب و مشکلات مادی از خلال فساد سیاسی بودند (اهداف آنها فرای اعتراض، تغییر از طریق برقراری دموکراسی در سیستمی بود که از بنیاد متلاشی است).
-
۱۳۹۶-۰۷-۱۱ ۱۲:۱۲
شماره نوزدهم نشریه فرهنگ امروز منتشر شد؛
شماره نوزدهم نشریه فرهنگ امروز منتشر شد
شماره نوزدهم فرهنگ امروز به مناسبت صدمین سالگرد این انقلاب پرونده اندیشه خود را به بررسی تاثیر این انقلاب بر روشنفکری ایران اختصاص داده است. طرح روی جلد و همچنین عنوان «پدرخوانده» گویای این مطلب است که فرهنگ امروز در این شماره میراث انقلاب اکتبر و چپ انقلابی را برای جامعه روشنفکری ایران و تاثیرات آن در حوزه اندیشه، ادبیات، تاریخ نگاری، فلسفه علم و ... با قوام یافتن اندیشه چپ در ایران رخ داده را مورد بررسی قرار داده است.
-
۱۳۹۶-۰۷-۱۱ ۱۰:۱۵
ایدئالیسم زبان‌شناختی و تورم نشانه‌ها در خوانش فلسفۀ فرانسوی در ایران (۱)؛
تورم نشانه
فردی که تسلط زیادی بر نظام نشانه‌شناختی دارد و حتی به‌گونه‌ای خلاقانه الگوریتم‌های بدیعی را توسعه می‌دهد و گفت‌وگویی «جدی و تمام‌عیار» را مدیریت می‌کند و پیش می‌برد، ممکن است صرفاً تکنسینی توانا باشد. در این حالت، او واقعیت را که قرار بود بار تمام ماجرا را بر دوش کشد، از دست داده و این معنای دقیق الیناسیون است. به همین دلیل، تورم نشانه را باید یک سمپتوم به‌شمار آورد؛ نشانه‌ای بر بیماری بخش قابل ملاحظه‌ای از سنت فکری عصر ما.
-
۱۳۹۶-۰۷-۱۰ ۱۲:۰۹
نگاهی به کتاب دانش اسلامی قرائتی برمبنای علوم انسانی به قلم محمد ارکون؛
دانش اسلامی فراسوی شرق‌شناسی و ارتدکس‌گرایی
از منظر ارکون، مواجهه با «امر شگرف جادویی» کاملاً در حوزۀ نفوذ راهبرد توسعه‌طلبانۀ عقلانیت لاهوتی و پس از آن در چنبرۀ نگرش امپریالیستی عقلانیت علمی‌نگر و اثبات‌گرا قرار دارد و ما باید در میان این دو دیدگاه و با توجه به تفاوت معنای امر شگرف و جادویی در راستای هرکدام از این دو، دیدگاهی مؤثر را برای خویش برگزینیم. او در نهایت، به بررسی «امر شگرف و جادویی در قرآن» می‌پردازد.
-
۱۳۹۶-۰۷-۰۵ ۰۹:۰۶
در دفاع از اندیشۀ مداراگر نیما؛
«سال نیماکُشان» به‌همت لوطی‌های زنده
هیچ‌یک از شاعران، آگاهانه از دیدگاه نیما متأثر نیستند. فروغ می‌گوید نمی‌دانم نیما چه تأثیری بر من داشته است، فقط می‌دانم که داشته است. حتی اخوان‌ثالث که بیشترین سهم را در اشاعۀ راه نیما داشته است، در تبیین بدعت‌های نیما بیشتر بر شکل ظاهری شعر تکیه می‌کند.
-
۱۳۹۶-۰۷-۰۴ ۱۱:۱۵
خواندن چگونه رخ می دهد؟
خواندن فراموش کردن است
آیا خوانش یک متن واقعاً انباشتی تدریجی و همواره مثبت از کنترل و ابقای عظیم و طولانی اطلاعات و دانسته‌هاست یا بیشتر پروسه‌ای متزلزل که در هربار خواندن، قرائت قبلی را ملغی می‌کند و جانشین آن می‌شود؟ من هیچ‌وقت نمی‌توانم هیجانی که از خوانش نخست به دست آورده‌ام، دوباره بازسازی کنم.
-
۱۳۹۶-۰۷-۰۲ ۱۱:۲۵
داریوش شایگان، ژاله آموزگار و جواد طباطبایی در نکوداشت بزرگ نادرزاد؛
به درد ایران مبتلا بود
نادرزاد به درد ایران مبتلا بود. دغدغه دایمی فکری‌اش سرنوشت سرزمینش بود و تصور اینکه ایران دیگر برخوردار از آن منزلت والایی نیست که طی قرون و اعصار از آن بهره‌مند بوده، به سختی رنجش می‌داد و همواره در این فکر بود که شکوفایی ایران و عظمت فرهنگ کهنسالش را از نو احیا کرد. آنچه مرا به حیرت وا می‌داشت، برخی فضایل اخلاقی او بود. از هرگونه خودنمایی بیزار بود. گویی نفس اماره‌اش را در انقیاد تواضع ذاتی‌اش کاملا مهار کرده بود.
-
۱۳۹۶-۰۶-۲۸ ۱۰:۳۲
«ساختار نظام دانشگاه ایرانی» چه تأثیری در ناکام ماندن ظهور «پرسشگری تاریخی» در آموزش رشتۀ تاریخ داشته است؟
پرسشگری تاریخی و دانشکدۀ ایرانی تاریخ
دانشگاه از دل حکومتی که در حال مدرن شدن بود بیرون آمد و در این میان، تاریخ که پیش از آن «پیوند ناگسستنی» با دربار و حکومت داشت، همچنان درون نهاد دانشگاه این ارتباط و پیوند را در دنیای «در حال مدرن شدن ایرانی» نیز حفظ کرد و تا امروز که دانشگاه و دولت به‌عنوان ابربوروکراسی درهم تنیده شده‌اند، این ارتباط میان حکومت و رشتۀ تاریخ برقرار و باقی است.
-
۱۳۹۶-۰۶-۲۷ ۱۲:۴۴
داریوش شایگان در «شب نیچه و جهان ایرانی» با حضور غلامحسین دینانی و حامد فولادوند؛
مسحور نیچه‌ام
در تفکر نیچه مفهومی وجود دارد که همواره برایم سرشار از ابهام بوده است: مفهوم «بازگشت ابدی، همان». البته من به دلیل مطالعاتم در هندشناسی و آشنایی‌ام با مفهوم «ادوار کیهانی» با ایده بازگشت ابدی بیگانه نبودم ولی مفهوم بازگشت ابدی در تفکر هندی از قانون کارما تبعیت می‌کند و مطابق با این قانون سرنوشت انسان در زندگی بعدی تعیین می‌شود.
-
۱۳۹۶-۰۶-۲۷ ۱۲:۴۰
متن سخنرانی داریوش آشوری در «شب نیچه و جهان ایرانی»؛
اخلاق‌ناباوری زرتشت نیچه نقطه مقابل اخلاق‌باوری زرتشت اصلی است
نیچه می‌خواهد نه با زرتشت شناخته شده در اروپا، که با زرتشت اصلی در سرآغاز تاریخ از در هم‌سخنی درآید. اخلاق‌ناباوری زرتشت نیچه درست نقطه مقابل اخلاق‌باوری زرتشت اصلی است.
-
۱۳۹۶-۰۶-۲۷ ۰۹:۵۰
هستیشناسی هایدگر و ملاصدرا از نگاه ابراهیم کالین؛
هایدگر، ملاصدرا و راهی به‌سوی خانه
هایدگر از «راه» سخن می‌گوید، بدون آنکه از مقصد سخنی به میان آورد. او هستی را خانۀ انسان می‌داند، اما پاسخی برای مسئلۀ انسان‌محوری توتولوژیک مضمر در نظرش ندارد. ملاصدرا نیز از سفر سخن می‌گوید، اما تأکید می‌کند که هر راهی را پایانی است. او برای راه آغاز (مبدأ) و پایانی (معاد) می‌بیند و می‌گوید صرف پیمودن راه، نمی‌تواند غایت راه باشد. انسان همواره به‌سوی مقصدی در حرکت است. این مقصد نمی‌تواند ساختۀ خود انسان باشد؛ چراکه در این‌صورت، همه‌چیز به یک طرح‌ریزی خودمحورانه تبدیل خواهد شد. انسان نیازمند اتصال به واقعیتی متعال است که اگوی خودفریب نتواند قبضه‌اش کند.
-
۱۳۹۶/۰۶/۲۶
پاسخ کاوه بیات به پرسش‌های «فرهنگ امروز» دربارۀ چرایی ناتوانی دانشگاه در نوشتن تاریخ (۲)؛
تاریخ و ادیب مورخان
طیف متنوعی از درس تاریخ نخوانده‌ها و چند نسل از «ادیب مورخان» تا حالا و ظاهراً تا اطلاع ثانوی، بخشی از مسئولیت‌های این حوزه را بر دوش کشیده و کارهای درخور توجهی نیز انجام داده‌اند، ولی می‌دانیم که چنین تمهیداتی یا به عبارت دقیق‌تر، حسن تصادف‌هایی در درازمدت کارساز نیست و دیر یا زود فکری باید کرد.
-
۱۳۹۶-۰۶-۲۵ ۱۰:۴۸
پاسخ کوین شیلبراک به پرسش فلسفۀ دین چیست؟
فلسفۀ دین در جهانی که روزبه‌روز کوچک‌تر می‌شود
فلسفۀ دین جهانی باید وظیفۀ خود را در مورد تأمل نقادانه، نه تنها دربارۀ همۀ دعاوی دینی و بُعد فلسفی مناسک و نهادهای دینی، بلکه همچنین در باب دستگاه مفهومی فلاسفۀ دین دریابد. این یعنی فلسفۀ دین برای کسانی که می‌خواهند فرض‌هایی را که در مورد طبیعت انسان، ارزش‌ها، دانش و یا واقعیت وجود دارد نقد کنند، خانۀ مناسبی است. می‌توان پیگیری این دسته از پرسش‌ها را «فلسفۀ مطالعات دینی» نام نهاد.
-
۱۳۹۶-۰۶-۲۲ ۰۹:۵۵
اولریش بک؛
زیستن در جامعۀ پرمخاطرۀ جهانی
نوستالژی‌ای درون بنیادهای تفکر جامعه‌شناختی اروپا ساخته شده است که هیچ‌گاه از بین نرفته است. آیا به‌صورت تناقض‌آمیزی این نوستالژی می‌تواند به کمک نظریۀ جامعۀ پرمخاطرۀ جهانی مغلوب شود؟ هدف من یک نظریۀ غیرنوستالژیک، یک نظریۀ جدید انتقادی برای نگریستن به گذشته و آیندۀ مدرنیته است. واژگان درست برای این مفهوم نه «آرمان‌شهرگرایی» و نه «بدبینی»، بلکه «بازی» و «تزلزل» هستند.
-
۱۳۹۶-۰۶-۲۱ ۱۰:۱۵
پیتر برگر، اراسموس معاصر؛
از نقد اتوپیا تا پیشرفت جمعی
برگر درعین‌حال رویکردی ضداتوپیایی داشت، ضد آرمان‌شهری و کوشش کرد همیشه به زمین و واقعیت‌های آن پایبند بماند؛ شاید ازآن‌روست که آمریکا را آخرین و بهترین امید بشریت می‌دانست. او مخالف سرسخت پیشرفت جمعی بود، ایده‌ای که آبشخورش به ژاکوبن‌های فرانسه بازمی‌گشت و مارکس و ویگ‌ها نیز در سراسر سدۀ نوزدهم و قرن بیستم به آن دامن می‌زدند.
-
۱۳۹۶/۰۶/۲۰
پاسخ کاوه بیات به پرسش‌های «فرهنگ امروز» دربارۀ چرایی ناتوانی دانشگاه در نوشتن تاریخ (۱)؛
مسئولیت مورخان آکادمیک بر دوش مورخان عامه‌پسند
اگر بخش تاریخ معاصر دانشگاه‌های ما به وظایف خود عمل کرده بودند، حرف اول و تأثیرگذار در حوزۀ مشروطیت را ناظم‌الاسلام کرمانی و سیداحمد کسروی نمی‌زدند ... این به‌معنای خواروخفیف دانستن این حرف‌اولی‌ها نیست؛ صحبتِ روش‌مندی است و دور داشتن حب‌وبغض‌های شخصی.
-
۱۳۹۶-۰۶-۱۹ ۱۰:۰۲
تأثیر اجتماعی رسانه‌های جمعی از نگاه والتر بنیامین؛
رادیو بنیامین: والتر بنیامین و برنامه‌های رادیویی‌اش
گرچه بنیامین برای انجام کار در رادیو انگیزه‌های مالی نیز داشت، اما این رسانه به‌خودی‌خود نیز برای او مهم بود. او از رادیو (که در آن سال‌ها هنوز دوران کودکی‌اش را می‌گذراند) استقبال کرد و آن را «تئاتر آموزشی» نامید. رادیو برای او فقط یک محصول فرهنگی جدید نبود، بلکه بیش از آن، رادیو برای او ابزاری برای پرورش قدرت قضاوت مخاطبانش و تشویق آنها به تفکر مستقل بود.
-
۱۳۹۶-۰۶-۱۵ ۰۹:۵۷
نگاهی به نظریۀ رمان لوکاچ؛
پژواک‌هایی صدساله
معنای به‌لحاظ ذهنی قصدشده پایه‌ای است برای کنش‌های متقابل اجتماعی. با این حال، جهان «نظریۀ رمان» با حالت مخالف امور مشخص و شناخته می‌شود؛ با «خودداری درون‌مانی معنا از ورود به حیات تجربی». کتاب «نظریۀ رمان» با قرار دادن مقوله‌ای وبری در مرکز تحلیلش، تنها به این منظور که تناقضات حل‌ناشدنی‌اش را آشکار کند، در واقع گسست لوکاچ از وبر را نشان می‌دهد؛ امری که با ناسازگاری تلخ آنها در طول جنگ جهانی اول تسریع شد.
-
۱۳۹۶-۰۶-۱۴ ۱۱:۴۱
بررسی انسان شناختی در زمینه تولید علم و چالش های علوم انسانی در ایران؛
کدام معیار؟
زمانی جواهر لعل نهرو وزیر وقت هندوستان به ایران آمده بود و وی را به بازدید برخی صنایع برده بودند تا ایشان عقب ماندگی صنایع ابتدایی هند را بهتر درک کند. ایشان در موقعیتی مناسب گفته بود: آنچه می باید گفت این است که من کارخانه های معظمی دیدم اما صنعتی ندیدم. این سخن برای میزبانان گران آمد. امیدوارم امروز هم وجود دانشگاه های بزرگ و ارقام مربوط به رشد تولیدات علمی در رشته های غیر علوم انسانی ما را گمراه نکند.
-
۱۳۹۶-۰۶-۱۳ ۱۰:۱۷
یادداشت فرهنگ رجایی درباره جدیدترین کتابش؛
افسونگری حافظ در باغ هویت ایرانی
واقعیت این است که متفکران، هنرمندان و دردمندان هر حوزۀ تمدنی با اندیشه و بیان‌های استوارشان بهتر از هرکس دیگر روح فرهنگی و تمدنی جامعۀ خود را درمی‌یابند و به تصویر می‌کشند؛ به همین شکل، این متفکران فکر ایرانی و ضمیر درونی ایرانیان را دریافته و در آثار خود منعکس کرده‌اند، آنان زبان گویای باغ هویت ایرانی و رودخانۀ جاری و متلاطم فرهنگ و تمدن ایرانی هستند. به زبان اسلامی‌ندوشن، «کسانی چون حافظ یا فردوسی یا مولوی یا سعدی... چکیدۀ نبوغ یک ملتند؛ یعنی حرفی که از دهان آنها برمی‌آید، نه حرف یک تن بلکه حرف یک قوم در درازای تاریخی خود است».