-
۱۳۹۶-۰۴-۲۵ ۱۰:۴۰
ترجمه یکی از مقالات ژیل دلوز در کتاب «مقالات انتقادی و کلینیکی»؛
ادبیات و زندگی
آدمی با روان نژندی‌اش نمی‌نویسد. روان نژندی یا روان‌پریشی گذرگاه‌های زندگی نیستند، بلکه حالاتی‌اند که وقتی در آن‌ها فرومی‌افتیم که فرایند تخریب، مسدود یا بند آمده باشد. بیماری نه یک فرایند، که یک توقف فرایند است؛ همچنان‌که در «مورد نیچه» چنین بود. افزون بر این، نویسنده به‌معنای دقیق کلمه، نه یک بیمار، که یک پزشک است؛ پزشک خودش و پزشک جهان.
-
۱۳۹۶-۰۴-۲۱ ۱۰:۱۸
اعمال قدرت سیاسی در دانشگاه چه تأثیری بر اخلاق آکادمیک دارد؟
قدرت، اخلاق و دانشگاه
توجه به تفکر لیبرالی و نیز سرمایه دارانه در غیاب تفکرهای چپ و سوسیالیستی در چند دهۀ گذشته حوزۀ آکادمیک را تحت تأثیر نیرومند خود دارد؛ بدون اینکه قدرت بخواهد مداخله‌ای مستقیم در این جهت انجام دهد، این تسلط و نفوذ لیبرالیسم در تفکر و ناخودآگاه اکثر نخبگان آکادمیک باعث شده تا جهت تفکر در نزد ایشان تحت تأثیر لیبرالیسم و روش زندگی سرمایه‌دارانه در حوزۀ اقتصاد قرار گیرد. در کنار این تأثیر قدرت عریان دولت نیز وجود دارد که به طور مستقیم بر تمام حوزۀ آکادمیک تسلط و کنترل دارد.
-
۱۳۹۶-۰۴-۱۹ ۰۹:۴۸
ایران با چه موانع تاریخی مواجه است؟
تحلیل سه دشوارۀ تودرتو در تاریخ تئوریک ایران
به‌هرصورت ما ملتی تاریخ‌مندیم، ولی تاریخ ما یک مشکل بزرگ دارد: چندهزار سال تاریخ در پشت سر ما به‌مانند یک تودۀ بی‌شکل بر روی هم ریخته است بدون هیچ صورت‌بندی خاصی. لفظ کشکول برای توصیف این وضعیت مناسب است. تاریخ ما بدون هیچ استخوان‌بندی عقلانی چونان یک کشکول بزرگ است.
-
۱۳۹۶-۰۴-۱۸ ۰۹:۳۷
نگاهی به جامعه‌شناسی تاریخی امانوئل والرشتاین؛
دورۀ تاریخی والرشتاین
با توجه به اینکه تعریفی که والرشتاین از سرمایه‌داری می‌دهد با تعریف اکثریت متفکران مارکسیست تمایز آشکار دارد، تعریف او از سوسیالیزم نیز صورتی دیگر دارد. والرشتاین سوسیالیزم و امکان بروز انقلاب سوسیالیستی را در چهارچوب دولت‌های ملی غیرممکن می‌داند، از نظر او سوسیالیزم نیز (مانند نظام جهانی) یک سیستم اقتصادی جهانی است، سیستم اقتصادی‌ای که برخلاف نظام جهانی مدرن بر مبنای استثمار بنا نمی‌شود.
-
۱۳۹۶/۰۴/۱۷
زمینه و زمانه ژان ژاک روسو در گفت‌وگو با سیاوش جمادی؛
فیلسوف آزادی
من فکر می‌کنم باور روسو یک دین دنیوی شده است، عواقب دین دنیوی شده نیز یعنی حکومتی است که بر مبنای حقایق اشباع شده است یعنی خوب چیست، بد چیست، باید چیست، نباید چیست و... بنابراین، خود جامعه، حرکت آن، عقلانیت جمعی، جامعه مدنی که بعدا توسط هگل مطرح می‌شود، برای ژان ژاک روسو اصالت ندارد.
-
۱۳۹۶-۰۴-۱۷ ۰۹:۳۹
دیدگاه انتقادی به تاریخچۀ فکر ایرانشهری (۲)؛
اندیشۀ سیاسی ایرانشهری و ماهیت سلبی آن با تجدد
اندیشۀ سیاسی ایرانشهری به علت اینکه ذاتاً ماهیتی الهیاتی دارد و اساساً مبتنی بر تاریخ سنت قدمایی است، پس بی‌درنگ می‌توان دریافت که از نظر سرشت نظری در تضاد آشکار با اندیشۀ سیاسی دوران جدید است. به سخن دیگر، اگر ما دوران جدید را دوران سکولاریزاسیون به شمار آوریم، دوران جدید بالفعل امری سلبی نسبت به دوران قدیم است؛ و همین قاعده نیز به‌صورت بالعکس نمود پیدا می‌کند.
-
۱۳۹۶-۰۴-۱۴ ۰۸:۳۴
نگاهی به شاخصه‌های مدنظر ارسطو در اخلاقِ تعلیم و آموزش؛
حکمت عملی و ذات دانش اخلاقی
شاید شجاعت مهم‌ترین فضیلت یک معلم نباشد، گرچه گاهی در شغل یک معلم به کار می‌آید. اگر معلمی از مافوق‌های خود بترسد و هرگز نتواند با نظرات آن‌ها مخالفت کند، این معلم، معلم خوبی نخواهد بود. یک معلم باید این قدرت را داشته باشد که بر آرای خود تکیه کرده و بر آن‌ها پافشاری کند. یک معلم باید شجاعت برقراری نظم در کلاس را داشته باشد. البته زمانی که نظم را در کلاس حفظ می‌کنیم باید به حد وسط نیز توجه داشته باشیم.
-
۱۳۹۶-۰۴-۱۳ ۱۰:۲۳
نگاهی به کتاب آیین‌ها و نمادهای تشرف (اسرار تولد و نوزایی) میرچا الیاده؛
دیدگاهی فراتاریخی به آیین
الیاده به سراغ الگوهای تشرفی در جهان مدرن می‌رود؛ یعنی به سراغ تجربۀ دینی مردمانی که دیگر هیچ تجربۀ دینی در معنای دقیق کلمه ندارند و در نوعی زندگی تقدس‌زدایی‌شده و در جهانی تهی از قداست می‌زیند. وی معتقد است که انسان غیردینی اعصار جدید چه بخواهد و چه نخواهد به الگوهای رفتاری، باورها و زبانِ homo religiosus (انسان دین‌ورز) ادامه می‌دهد.
-
۱۳۹۶-۰۴-۱۲ ۰۹:۵۳
گفتاری از سارا شریعتی (۲)؛
علوم انسانی خصلتاً مزاحم است
اگر همین دو نکته را (نقد و فاصلۀ انتقادی و رفلکسیویته را که خود من را هم مشمول همان نقد می‌کند) به‌عنوان مهم‌ترین ویژگی‌های علوم انسانی و علوم اجتماعی در نظر بگیریم، درمی‌یابیم که این علوم خصلتاً علوم مزاحم و دردسرسازی هستند، علومی هستند که نظام‌های موجود اصولاً آن‌ها را نمی‌پسندند؛ به این دلیل که موضوع ارجح این علوم این است که نظم را به چالش بکشند و مورد نقد قرار دهند. در نتیجه یک دوگانه‌هایی داریم در علوم انسانی و علوم اجتماعی که یکی از معروف‌ترین آن‌ها دوگانۀ مارکس است.
-
۱۳۹۶-۰۴-۱۱ ۱۰:۳۷
دیدگاه انتقادی به تاریخچۀ فکر ایرانشهری (۱)؛
دوران قدیم و پیدایش مفهوم سکولاریزاسیون
فلاسفه در این دوران خوب می‌دانستند برای تکوین اندیشۀ سیاسی به گونه‌ای باید طرح موضوع کنند که افق زمانه در سیر فرایندش به آنان یاری کند. به‌عنوان نمونه بسیاری از متفکرین سدۀ بیستم میلادی بر این باور بودند که حاکمیت متناسب با مشروعیتی که از سوی مردم اقتباس می‌کند بدو حق الهی می‌بخشد.
-
۱۳۹۶-۰۴-۱۰ ۱۲:۴۰
به مناسبت درگذشت پیتر برگر؛
واکاوی روش پیتر برگر در فهم دین
اگر تصویر دین با توجه به جامعه‌شناسی معرفت، تصویری اساساً غم‌انگیز و تأسف‌بار است، و آن را محصول آدمی می‌داند، برگر می‌کوشد تا نشان دهد که این فرشینه و تابلو با یک قلم جامعه‌شناسانه ترکیب شده است و نباید به‌عنوان سخن نهایی درباره دین قلمداد شود.
-
۱۳۹۶-۰۴-۱۰ ۰۹:۱۴
آنتونیو نگری؛
یک تجربۀ مارکسیستی از فوکو
زندگی همواره سیاسی و اجتماعی است. در فوکو، عالی‌ترین بیان این هستی، غوطه‌ور در یک هستی‌شناسی جدید از حال حاضر است: یک هستی مشترک؛ جایی که وابستگی‌های دوجانبه و چندجانبۀ افراد منفرد تنها زمینه‌ای را خلق می‌کند که در آن می‌توانیم مسئلۀ شناخت را طرح و حقیقت را جست‌وجو کنیم.
-
۱۳۹۶-۰۴-۰۳ ۱۰:۲۲
گفتاری از سارا شریعتی (۱)؛
چرا باید علوم انسانی بخوانیم؟
در جهان امروز که جهان قطعه‌قطعه شده‌ای است، جهانی که به شکل پارادکسیکال هم جهانی‌شدن آن را یک‌پارچه می‌کند و هم در واکنش به جهانی‌شدن دارد قطعه‌قطعه می‌شود، اگر ما این سنت حسنۀ جابه‌جایی و رفتن به جایی که منتظر ما نیست را انجام ندهیم، همیشه زندانی و محصور یک قوم و قبیله باقی می‌مانیم، ذهن‌های بسته و تنگ خواهیم داشت.
-
۱۳۹۶-۰۴-۰۳ ۱۰:۰۴
دیدگاه رضا داوری اردکانی درباره دانشگاه (۲)؛
جان نقّاد و چشم باز مردم
علم جدید و دانشگاه شأن و مقامی در زندگی جدید دارند که آن را با مقام علم و مدرسه قدیم قیاس نباید کرد. دانشگاه امروز باید جان نقّاد و چشم باز مردمی باشد که راه توسعه اجتماعی، اقتصادی، تکنیکی را می‌پویند و اگر از عهده این کار برنیاید از ادای رسالت و مأموریت خود باز مانده است.
-
۱۳۹۶-۰۳-۳۱ ۱۰:۵۳
چرا فلسفه از «بازی کردن» غافل شده است؟
احیای قدرت بازی
دست‌کم ما به‌نوعی معرفت‌شناسی بازی (که به‌دنبال این باشد که چگونه بازی دانش تولید می‌کند) و اخلاقیات بازی (که مسائل هنجاری بازی را وامی‌کاود) نیاز داریم. می‌توانیم علی‌رغم بدگمانی ارسطو به بازی، از او شروع کنیم. او برای نمونه، موسیقی را نوعی سرگرمی و تفریح می‌پندارد که درخور نجیب‌زادگان و مردم آزاده است. او در «سیاست» چنین نتیجه‌گیری می‌کند: موسیقی نیاز به هیچ‌گونه برهان‌آوری و توجیهی ندارد، زیرا «در هر کجا به‌دنبال سودمندی گشتن، به‌هیچ‌روی مناسب مردم آزاده و بزرگ‌منش نیست.»
-
۱۳۹۶-۰۳-۳۰ ۱۲:۱۳
نشست «اکنون، ما و شریعتی» با سخنرانی احسان شریعتی، یوسف اباذری و هاشم آقاجری؛
احیای روشنفکری، ماموریت شریعتی بود
موقعی که راجع به شریعتی بحث می‌کنیم، با اسطوره به معنای بارتی کلمه طرفیم یعنی کسی که آنقدر دال‌های زیادی پیدا کرده که هر کس یک دال برایش ساخته و بر این اساس به سادگی نمی‌توان از یک شریعتی صحبت کرد./ما با شریعتی‌های مجازی و برداشت‌های گوناگونی از او در این چند دهه مواجه بودیم بنابراین، شعاری است با عنوان بازگشت به اصل موضوع و امری که بر سر آن نزاعی در کار است. به این معنا باید ببینیم که دعوا و نزاع بر سر چیست؟
-
۱۳۹۶-۰۳-۳۰ ۱۰:۴۴
دیدگاه رضا داوری اردکانی درباره دانشگاه (۱)؛
دانشگاه چیست؟
پیش از اینکه بیاندیشیم که دانشگاه با فرهنگ چه می‌کند، باید این سوال را مطرح کنیم که فرهنگ چیست و دانشگاه با فرهنگ چه نسبتی دارد و با چه نگاهی به فرهنگ می‌نگرد؟ دانشگاه در متن منورالفکری قوام یافت و علم جدید در این متن به رشد و بسط رسید فرهنگی هم که میل به انتشار در سراسر روی زمین داشت همانجا نظم و سامان پیدا کرد. اما آنچه در جهان منتشر شد بیشتر علم رسمی اروپایی بود.
-
۱۳۹۶-۰۳-۲۹ ۱۰:۳۶
شرح نگرش طبیعی در فلسفۀ ادموند هوسرل(۲)؛
جهان هوسرل
جهان بیشتر شبیه به یک متن، یک زمینه یا یک افق است برای تمام چیزهایی که می‌تواند وجود داشته باشد و تمام چیزهایی که می‌توان به آن‌ها روی آورد یا به ما داده شود. جهان شیئی در کنار اشیای دیگر نیست تا با آن‌ها مقایسه شود، بلکه برای تمام آن‌ها و نه مجموع آن‌ها یک کل است و به‌عنوان گونۀ خاصی از این‌همانی به ما داده می‌شود. هرگز نمی‌توانیم جهان داده‌شده به ما را به‌عنوان یک چیز در میان چیزهای دیگر و حتی به‌عنوان یک چیز منفرد داشته باشیم.
-
۱۳۹۶-۰۳-۲۸ ۱۱:۱۳
نگاهی به آشفتگی متفکران و هیئت حاکمۀ شوروی دربارۀ منطق صوری در نیمۀ نخست قرن بیستم(۲)؛
فرج بعد از شدت
اعلامیۀ استالین از یک طرف دگماتیسم حاکم بر زبانشناسی شوروی را به چالش کشید و از طرف دیگر ایدئولوگهای حزب و دانشگاهیان را به سردرگمی دربارۀ منطق کشاند. سردرگمی و تذبذب در سیاستگذاری دربارۀ منطق حرکتی نوسانی در بر تخت نشاندن و به زیر کشیدن منطق در طول کمتر از ۱۵ سال را ایجاد نمود که منجر به مواضع متناقض منطقدانان شد.
-
۱۳۹۶-۰۳-۲۷ ۱۱:۰۶
اندیشه موسیقایی و ترکیب بندی؛
آیا موسیقی می‌تواند یک زبان باشد؟
در تلقی مقایسه موسیقی با زبان، ممکن است چیزی جالب درباره ماهیت اندیشه موسیقایی نمایان شود. کشف اینکه گونه‌هایی از اندیشه می‌توانند وجود داشته باشند که خود را همچون زبان بنمایانند و در عین حال بطور کامل از بازنمایی‌های ذهنی گونه های صوت محور تشکیل شده باشند، نه تنها برای زیبایی‌شناسان و نظریه‌پردازان هنر بلکه برای حوزه‌های فلسفه ذهن و زبان جذابیت فلسفی زیادی دارد.
-
۱۳۹۶-۰۳-۲۷ ۱۰:۲۹
بهزاد جامه‌بزرگ/ نگاهی به کتاب «لویاتان در نظریۀ دولت تامس هابز» اثر کارل اشمیت؛
تفسیر اشمیت از هابز و تیزبینی آن یهودی مغضوب
آنچه در بررسی نسبت هابز و اشمیت باید مدنظر قرار گیرد این است که قرابت اندیشه‌های هابز و اشمیت هرگز به معنی تبعیت کامل اشمیت از هابز نیست. اشمیت عقل نقاد خود را حتی در قبال هابز که نزدیک‌ترین نظرات را در اندیشۀ سیاسی و نظریۀ دولت را به او دارد، تعطیل نمی‌کند.
-
۱۳۹۶-۰۳-۲۴ ۱۰:۵۲
شرح نگرش طبیعی در فلسفۀ ادموند هوسرل(۱)؛
جهان مُدرَکات و اعیان نامُدرَک
گسترۀ زمانی و مکانی این جهان که در نگرش طبیعی مسلم فرض می‌شود به اعیانی که مستقیماً و بالفعل در «میدان ادراک من» یافت می‌شوند محدود نمی‌شود، بلکه همچنین شامل کلیۀ اعیانی که همراه با اعیان مذکور حاضر هستند نیز می‌شود. اعیانی که اگرچه متعلق ادراک بالفعل من نیستند اما با التفات آگاهی به آن‌ها می‌توانند معروض شهود قرار گیرند.
-
۱۳۹۶-۰۳-۲۳ ۱۰:۱۰
نگاهی به آشفتگی متفکران و هیئت حاکمۀ شوروی دربارۀ منطق صوری در نیمۀ نخست قرن بیستم(۱)؛
استالین و منطق صوری
از نظر هگل منطق صوری ایستا و نتایج آن کاذب و نادرست بود. هگل منطق را امری تاریخی و انسانی میپنداشت که در بهترین حالت باید بازتابندۀ حرکت و پویایی جهان باشد؛ از طرفی موضوع نظام منطق ارسطویی جزئیات بود، اما از نظر هگل منطق باید از کلیات شروع کند.
-
۱۳۹۶-۰۳-۲۲ ۱۰:۴۰
آیا باید بین آوانگاردیسم و مدرنیسم هنری تفاوت قائل شد؟
آوانگاردیسم و ساخت واقعیت
روایت فیلمی مستند ممکن است باعث ساخته شدن داستانی در ذهن مخاطب بشود یا نشود. داستان به عنوان سطحی از روایت که توسط مخاطب و در مواجهه با اثر ساخته می شود، بر خلاف تصورات موجود، نمی تواند وجه تمایز سینمای داستانی و مستند باشد. بنابراین سینمای مستند همواره ناگزیر است با تشبث خود به واقعیت، مرز خود را از سینمای داستانی جدا کند، اما واقعیت مورد نظر چیست و چگونه می تواند موجب تمایز سینمای مستند شود؟
-
۱۳۹۶-۰۳-۲۱ ۱۲:۳۲
ساموئل هازو؛
اهمیت شعر در حیات دولت و ملت
شعر از جایی آغاز می‌شود که منطق ایست می‌کند. در واقع از جایی که منطق دیگر کاری از پیش نمی‌برد. از اینجا به بعد، شعر از منطق خود پیروی می‌کند که منطق عقل نیست. سرچشمۀ آن نه مفاهیم و نتیجه‌گیری‌ها، بلکه انگاره‌هاست. برای مثال، از نظر یک آدم منطقی، سکوت معنایی جز بی‌صدایی ندارد. دایلن توماس، سکوت را «عبور سوزن از آب» معنی می‌کرد.
-
۱۳۹۶-۰۳-۲۱ ۱۱:۵۹
تفکر جدید دربارۀ شالودۀ علوم اجتماعی (۳)؛
آیا می‌توان به قانون کلی دست یافت؟
ما نباید چنین فکر کنیم که دنیای اجتماعی به‌مثابه سیستمی از پدیده‌ها است و نباید انتظار داشته باشیم که می‌توانیم پایۀ نیرومند نظم و ترتیبی را پیدا کنیم، بلکه پدیده‌های اجتماعی به‌شدت متنوع بوده و تابع شکل‌های مختلف علیت هستند؛ بنابراین، نتیجه این است که نیرومندترین نظم و ترتیبی که می‌توان مشاهده کرد، عبارت از نظم و ترتیب پدیده‌ای استثناپذیر است که در اینجا و در پیش‌بینی‌هایی با کیفیت بالایی از نظم و ترتیب می‌باشد که از تحلیل ساختاری کارگزار حاصل می‌شود.
-
۱۳۹۶-۰۳-۲۱ ۱۱:۵۶
نگاهی به زندگی و کارنامه عزت‌الله فولادوند؛
سنجش خردمند ناب
چالشی بزرگ آغاز شده بود و کتاب‌های فولادوند پشتیبان مهمی برای جهان‌بینی و ادراک نوین بود. معرفت یک‌سویه و شورشی ته می‌کشید و می‌توان حدس زد که در آن محیط و شرایط، کتابی همچون «جامعه باز و دشمنان آن» تا کجا می‌توانست به این جدل‌ها، پرسش‌ها و پویش‌ها عمق و غنا ببخشد.
-
۱۳۹۶/۰۳/۲۰
تحلیل سیاست معاصر از دیدگاه« فیلسوف رنج»؛
«واپسین مرد» عوام‌فریب
نیچه «جنگ‌هایی برای تعیین آینده بشر» پیش‌بینی می‌کند و معتقد است این جنگ‌ها در پستوی پنهان انگاشتن خدا رخ می‌دهند. در واقع نیچه می‌خواهد پاسخی برای این پرسش بیابد که «می‌خواهیم چگونه انسان‌هایی باشیم؟» درجهان غرب، مفهوم «انسانِ خوب» در مسیحیت، پاسخی بود که ما برای این پرسش داشتیم.
-
۱۳۹۶-۰۳-۱۶ ۱۷:۱۷
فتیان چگونه ظهور کردند؛
فتوت به مثابه ساختار اجتماعی
در دوران پیشا اسلامی و سده های نخستین اسلامی ، اصطلاح فتوت درزبان عربی وجود نداشت و فقط فتی ، آنهم به شکل مفرد بکار می رفت ، یعنی این واژه به (تک تک )افراد اطلاق می شد و نه گروه ها . در این زمان ، فتی ، مردی بود که هنوز جوان ، چابک و در جنگ شجاع و دلیر ، شریف و جوانمرد بود : این تلقی کاملا شخصی بود ، و اگر چه به طور مشخص با جامعه قبیله ای و جنگ های آن ارتباط داشت اما بر هیچ گونه فعالیت مشترک یا باور دینی مشخص مبتنی نبود.
-
۱۳۹۶/۰۳/۱۶
گفتاری از سیاوش جمادی؛
خواندن؛ گذشته، حال و آینده
امروز با ظهور اینترنت و رسانه‌ای به وسعت انتشار در جلب مشارکت انبوه، این امکان برای خوانندگان هم وجود دارد که اظهارنظر کنند؛ این اظهارنظر و به تبع آن نقد نویسندگان، مقام علمی نویسنده را کاهش می‌دهد و دیگر همچون گذشته مرکزیت ندارد. روشنفکرانی چون سارتر و کامو روشنفکرانی بودند که در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ خیلی مرید پیدا کردند، اما امروز روشنفکری چیزی است که سرشکن شده، محو شده است و مشارکت بین‌الاذهانی عظیم با آینده‌ای نامعلوم در حال وقوع است.