به گزارش «فرهنگ امروز» به نقل از مهر؛ امیرحسین بانکی‌پور فرد عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان درباره این که آیا در جامعه ایران با پدیده گسست فرهنگی روبرو هستیم یا خیر، گفت: در برخی از موارد این گسست فرهنگی احساس می شود، مثلا در تفاهم پذیری نسل جوان نسبت به نسل گذشته و یا در حوزه اجتماع و خانواده این مسئله بیشتر مشهود است.

وی در تبیین معنای گسست فرهنگی گفت: یک وقتی تفاوت فرهنگی را به صورت اقلیمی می بینیم که مثلا فرهنگ یک منطقه با منطقه دیگر متفاوت است، اما یک وقت این تفاوت فرهنگی را در یک زمان و مکان مشخص و یا یک خانواده مشخص بین دو نسل می بینیم که تغییراتش به صورت تدریجی نیست. گسل فرهنگی یعنی اینکه یک دفعه آن سرعت تغییر بیش از سرعت یک نسل شود، مثلا تغییراتی که طی چندین نسل رخ می دهد در یک زمان کوتاهی با سرعت اتفاق می افتد به گونه ای که دو نسل با هم در یک خانه زندگی می کنند اما زبان و پیام همدیگر را نمی توانند دریافت کنند که این مسئله در خانواده ها و اجتماع دیده می شود. البته این گسست فرهنگی را در لایه های ظاهری رفتاری می بینیم نه لایه های عمیق، به نحوی که این افرادی که ظواهر فرهنگی متفاوتی پیدا می کنند بعد از مدتی می بینید که ریشه های فرهنگی شان خیلی دچار تحول نشده است ، یعنی بیشتر این گسست فرهنگی در الگوهای رفتاری است تا در باورهای بنیادین.

این پژوهشگر حوزه خانواده تصریح کرد: بعضی مواقع گسست فرهنگی زاییده تحولات درونی یک جامعه است، به این معنا که آن جامعه شتاب تکاملی اش زیاد می شود که احساس گسست فرهنگی از آن می رود اما یک وقت، فرایندهای خارج از فرهنگ جامعه موجب گسست فرهنگی می شود مثل رسانه ها و ابزارهای جدید ارتباطی مثل اینترنت و ماهواره و... که الان ما بیشتر در جامعه خودمان با این مسئله رویرو هستیم.

بانکی پور یادآور شد: وقتی گسست فرهنگی در جامعه رخ می دهد، بیشتر از آنکه نسل جدید جامعه متأثر از سنتهای نسل قبلی بار بیایند، متأثر از یکسری از الگوهای فرهنگی خارج از مرز و بوم خود می شوند لذا اینها دچار تعارضهای هویتی و فرهنگی می شوند، یعنی یکسری از چیزها را از فرهنگ بومی شان گرفتند و یکسری از تغییرات بر اساس فرهنگ بیگانه برایشان رخ می دهد، بعد اینها با هم چفت نمی شود لذا اینها هم دچار بحران هویت در حوزه فردی خود می شوند و هم در مسائل اجتماعی این بحران ادامه دارد و حتی تعارضات فرهنگی شدید را در افکار و رفتار خودشان احساس می کنند. و اگر به این مسائلی که در سطح رویین جامعه در حال رخ دادن است، بی توجهی کنیم کم کم وارد لایه های عمیق جامعه می شود و آنگاه کمتر بازگشت پذیر است.

این استاد حوزه و دانشگاه در تشریح پیشنهادات خویش برای جلوگیری از ورود به مرحله گسست فرهنگی گفت: باید به فرهنگ دینی خودمان بازگردیم. باورهای دینی در جامعه ما قوی است اما در بعد تربیتی زیاد بدان اهتمام نمی شود. یعنی اینقدر که عموم جامعه ما در انتقال برخی از چیزها به نسل بعدی حساسیت فرهنگی از خود نشان می دهند در بحث باورهای دینی آنقدر حساسیت وجود ندارد مثلا همه ما به درس خواندن بچه هایمان حساس هستیم و به هر طریقی سعی می کنیم که مراحل اولیه آموزشی را طی کند اما چنین حساسیتی را جامعه نسبت به آموزش فرهنگ دینی و معارف دینی از خود نشان نمی دهیم و چون از این مسائل دور می شویم، در معرض و مشکلات گسست فرهنگی قرار می گیریم و برای پیشگیری از این مسئله باید یک جدیتی بر آموزه های مذهبی مان داشته باشیم.

وی تأکید کرد: برای جلوگیری از گسست فرهنگی باید نوع سرمایه گذاری ها در کشور در بخش فرهنگ مذهبی قوی تر شود. برخی تصور می کنند که فرهنگ مذهبی تنها مربوط به قشری از جامعه است که مثلا ظاهر مذهبی دارند در حالیکه اینطور نیست، جامعه ما در لایه زیرین علایق دینی قوی دارند که عشق به اهل بیت(ع)، احترام به مقدسات دینی، احترام به قرآن و حج و یا دیگر شعائر دینی و مذهبی مثل ماه رمضان، شب قدر محرم و... که لایه های درونی جامعه نسبت به این مسائل دارای باورهای قوی هستند.

دکتر بانکی پور افزود: پس منظور ما از تقویت و اهتمام در انتقال فرهنگ دینی مربوط به قشری از جامعه نیست و باید از جنبه هایی که بین همه جامعه مشترک است، استفاده بهینه شود در حالیکه متأسفانه ما ضعیفترین بهره برداری ها را در این زمینه داریم و کمترین بودجه ها و کمترین دغدغه ها را در بحث فرهنگ دینی و مذهبی جامعه می گذاریم. با وجودی که تجربه ما نشان داده است که با تجدید نظر در حوزه فرهنگ دینی با نتایج موفقیت آمیزی رسیدیم مثلا در سریال سازی قبلا ضعیف ترین بودجه ها را در برنامه های مذهبی خرج می کردند اما دو سه مورد که در سریال سازی با محتوای مذهبی با هزینه سنگین وارد شدند دیدند چقدر جواب داد مثل سریالهایی که در مورد ائمه(ع) ساخته شد که نوع اقبال آحاد جامعه به این نوع سریالها اصلا با هیچ سریالی قابل مقایسه نبود در حالیکه قبلا در صدا و سیما برنامه های مذهبی در ردیف ج و د بود و هیچگاه سریالهای الف را وارد حوزه های مذهبی نمی کردند، حتی گزارشات سازمان فرهنگی هنری شهرداری گویای این است که اقبال مردم نسبت به برنامه های مذهبی خیلی زیادتر است ولی متأسفانه با وجود این تجارب موفق کمترین بودجه را در فرهنگ مذهبی می گذاریم و عجیب تر آنکه وقتی ما می خواهیم در نهادهای دولتی کار مذهبی بکنیم دنبال نذورات عمومی می گردیم!

وی با تأیید این مطلب که حجم بالای استقبال و گرایش به کلاسهای معنویت گرا یا عرفانی صرف نظر از محتوای آنها گویای این است که مردم ما احساس خلأ معنوی می کنند که جذب این محافل می شوند، یادآور شد: ما به دلیل دور شدن از آموزه های اصیل دینی و شیعی خود فضا را برای افرادی که از این حس معنوی و دینی مردم سوء استفاده می کنند، باز کرده ایم و نکته دیگر را در مثالی بیان می کنم مثلا همه می دانند که بزرگترین تولید کننده زعفران جهان، ایران است اما بازار زعفران خارج از ایران است و این به دلیل آن است که زعفران فله ای را به خارج برده و در آنجا در بسته بندی های زیبا، به اسم خود توزیع می کنند. یک چیزی که امروزه اهمیت دارد هنر توزیع و بسته بندی در همه زمینه هاست، ما در بحث فرهنگ مذهبی بسیار ضعیف عمل کرده ایم، هرجا قوت نشان دادیم، با استقبال شدید روبرو شدیم. ما غنی ترین معارف عرفانی را در متون شیعی داریم اما هیچگاه عرضه با بسته بندی مناسب و عمومی از آن صورت نگرفته است.

بانکی پور در پایان تأکید کرد: این گرایش عمومی به عرفان منتهی به کلاس‎های سطحی و بیهوده و شبه انگیز می شود که قابل قیاس با آنچه که در معارف دینی ما آمده، نیست. در این شرایط ما بسته بندی مناسب و عمومی از معارف دینی که به درد جامعه بخورد را کمتر می بینیم لذا ما در حوزه مذهبی زیاد نیاز به تولید فکر نداریم بلکه به توزیع فکر محتاجیم چون تولید ما در حوزه مذهبی خیلی غنی است؛ ما در حوزه دانش نیازمند تولید دانش هستیم با اینکه در کشور ما توزیع دانش صورت می گیرد اما توزیعی است که تولیدش از ما نیست لذا ما باید به سمت تولید دانش برویم. اما در معارف معنوی و فرهنگ مذهبی ما اتفاقا در حوزه تولید فوق العاده قوی و غنی هستیم اما در حوزه توزیع خوب وارد نشدیم و اگر ما بتوانیم در توزیع معارف غنی دینی موفق شویم یکی از موانع اصلی گسست فرهنگی را فراهم کرده ایم