به گزارش «فرهنگ امروز» به نقل از فارس؛ حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در برنامه شب آسمانی شبکه قرآن و معارف سیما عنوان کرد: عرفان دو بخش عملی و نظری دارد، عرفان عملی در حقیقت مربوط به سیر و سلوک است و عرفان نظری تحقق نگرش توحیدی به عالم و آدم است که این نگرش در حقیقت همان جهان‌بینی الهی است، در حقیقت عرفان عملی مانند جاده و عرفان نظری، چراغ است.

وی عرفان امام علی(ع) را عرفانی جامع نگر دانست و گفت: روزی امیرالمؤمنین(ع) مشغول کار کردن بر روی زمین بود و عرق از پیشانی مبارکش جاری شده بود که دنیا خود را به شکل زنی بسیار زیبا درآورد و در برابر حضرت ظاهر گشت و به امام علی(ع) گفت با من ازدواج می‌کنی؟ امام فرمودند: تو کیستی؟ گفت أنا الدنیا. امام علی(ع) پاسخ دادند من سال‌هاست که تو را سه طلاقه کرده‌ام، امام علی(ع) در حالی این را گفتند که مشغول تلاش و کار بودند یعنی اگر من تلاشی هم دارم در مسیر نور الهی آن را می‌بینم.

خسروپناه با معرفی کتاب مقالات محمد شجاعی افزود: درجه‌ای از معرفت الهی را هر انسانی حتی کسی که هیچ تحصیلی هم ندارد می‌تواند کسب کند، مثلاً مرحوم رجبعلی خیاط و مرحوم دولابی از جمله کسانی بودند که هیچ تحصیل خاصی هم نداشتند اما به درجاتی عرفانی رسیده بودند، البته اگر کسی فلسفه بخواند و عرفان نظری کلاسیک بخواند ممکن است بتواند نگرشی عمیق‌تر بیابد اما از طرفی کسانی هم هستند که استاد عرفان هم هستند اما به درجه‌ای نرسیده است بنابراین تحصیلات معیاری نیست.

وی در ادامه افزود: من در یکی از روستاها خدمت عارفی رسیدم که هیچ تحصیلی هم نداشت و حتی قرآن هم از روی ترجمه‌اش می خواند این عارف بزرگ چنان با زبان محلی با خدای خود زلال و پاک صحبت می‌کرد و چنان به درجه‌ای از عرفان رسیده بود که انسان به توحیدش غبطه می‌خورد.

*استاد عرفان باید عارف مجتهد باشد

وی با بیان اینکه اگر انسان با خودش صادق باشد و بخواهد مسیر را درست طی کند خداوند به او کمک خواهد کرد و به مراحلی والا خواهد رسید، افزود: پیچیدگی‌هایی که در این زمان است به استاد نیاز دارد ولی استاد عرفان باید عارف مجتهد باشد اما استاد عارف اگر شاگردی اهل باشد، خودش او را پیدا خواهد کرد.

*مراحل مختلف عرفان

این استاد فلسفه اسلامی به توضیح کوتاهی از مراحل عرفان پرداخت و گفت: اولین منزل عرفان یقظه است و این به آن معناست که انسان باید بیدار شود و بداند به جز این دنیا، دنیای دیگری هم وجود دارد یعنی از غفلت بیدار شده و بداند دل بستن به سیاست و ثروت و علم انسان را غافل خواهد کرد.

وی ادامه داد: مرحله دوم عرفان توبه است و توبه به معنای پاک کردن خود از آلودگی‌هاست، منزل بعدی طلب است و طلب یعنی این که از خداوند فضائل را طلب کنیم که یکی از مهم‌ترین فضائل که به انسان عارف داده می شود، احسانی است که عین ذات عارف می‌شود و مرحله چهارم عرفان مراقبت از فضائلی است که خداوند عنایت کرده است.

خسروپناه ادامه داد: عرض کرد یا رسول الله چه کنم تا از دنیا رفتم اهل بهشت شوم؟ پیامبر فرمود پیشانی پدر و پای مادرت را ببوس، پرسید اگر از دنیا رفته باشند چه کنم؟ فرمود قبرشان را ببوس بنابراین اگر جوانی دنبال عرفان باشد باید از او پرسید که تا چه اندازه به پدر و مادرش احترام می‌گذارد.

وی در پایان خاطر نشان کرد: ساده‌ترین راه برای رسیدن به قرب الی الله شهادت و پس از آن، بهترین راه اخلاص است.