به گزارش «فرهنگ امروز» به نقل از مهر؛ در هفته‎ای که گذشت رویدادهای مختلفی در حوزه دین و اندیشه رخ داد که از جمله آن‎ها می‎توان به برگزاری «کنفرانس فلسفه دین معاصر» و نشست «هنر دینی، مبانی و انتظارات» از مجموعه برنامه‎های جشنواره عمار و اعطای جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی به سیدعباس موسویان اشاره کرد.

کنفرانس فلسفه دین معاصر/ تحلیل و صورت بندی گزاره "اگر خدا وجود نداشته باشد هر کاری مجاز است"

دومین همایش فلسفه دین معاصر صبح دوشنبه ۲۳ دی ماه با حضور تعدادی از اساتید داخلی و خارجی به مدت ۲ روز کار خود را در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی آغاز کرد.

دکتر مسعود امید استاد فلسفه دانشگاه تبریز طی سخنانی در نشست مسئله "شرّ" این همایش به طرح و سنجش نظریه دیگری در باب تنگنای شر با عنوان نظریه بخشش اشاره کرد و گفت: تنگنای شرّ یکی از مسائل مهم در فلسفه دین معاصر است، این مسئله هنوز تازگی و نفوذ خود را در میان فلسفی اندیشان حفظ کرده است. تقریر صورت کلی این تنگنا بدین ترتیب است که در این جهان حوادثی خارج از اختیار انسان و یا در محدوده اختیار دیگر آدمیان رخ می دهد که بسیار ناخوشایند، تلخ، همراه با آزردگی و حس ناروایی است که از این حوادث با عنوان شرور طبیعی (زلزله، سیل و سایر بلایای طبیعی) و اخلاقی(جنگ و تخاصمات و دیگر بلایای عمومی و خصوصی غیر اخلاقی) نام می برند.

وی افزود: این چنین رویدادهایی هنگامی به سطح دشواری اکید می رسند که در مورد منشاء جهان و مبداء عالم و آدم، قائل به دانایی مطلق و توانایی مطلق و خیرخواهی مطلق باشیم. در مورد حل تنگنای مذکور نظریات متعدد و متنوعی با عنایت به رویکردهای مختلف ارائه شده است که در اینجا درصدد آن هستیم تا ایده یا نظریه دیگری را برای برون رفت از تنگنای مذکور مورد بررسی قرار دهیم.

 دکتر رضا اکبری استاد فلسفه دانشگاه امام صادق(ع) هم در نشست علم و دین این همایش درباره «امکان بازسازی نظریات فیلسوفان مسلمان در مساله علیت خداوند و جهان از منظر تجربه دینی» سخنرانی کرد.

وی گفت: ماهیت تجربه دینی مساله ای مهم در میان مسائل مربوط به تجربه دینی است. افرادی همچون سوین برن و آلستون در میان ادراکی انگاران تجربه دینی قرار می گیرند. در مقابل می توان از افرادی همچون شلایر ماخر و گاتینگ نام برد که تجربه دینی را احساسی تلقی می کنند. شلایر ماخر ماهیت تجربه دینی را احساس تعلق به بی نهایت می داند و گاتینگ آن را احساس نیاز و درک اینکه موجودی خیرخواه به فکر انسان است و او را در سختی ها کمک می کند، تلقی کرده است.

دکتر اکبری با اشاره به آیات قرآن تصریح کرد: در آیات قرن به اینکه انسان در سختی ها به یاد موجودی می‌افتد که توان نجات او را دارا است، اشاره شده است. توجه به این احساس نیاز، پل ارتباط دین با اندیشه فیلسوفان و متألهانی است تجربه دینی را از این منظر تحلیل کرده اند.

در ادامه دومین کنفرانس بین المللی فلسفه دین معاصر چهارمقاله با عنوانهای "الگوی توصیفی و تبیینی دانشمندان مسلمان در کثرت گرایی در اثبات وجود خدا"، "مغالطه و تعارض درونی در صراط های مستقیم"، "سنخ شناسی اصل ظاهر و اهل باطن در نظریه وحدت متعالی ادیان" و "بررسی تطبیقی حکمت تولتک های مکزیکی با عرفان اسلامی و توجه ویژه بر مثنوی مولوی مولانا " ارائه شد.

در اولین مقاله هاشم قربانی با اشاره به گرایش به پذیرش تکثر دلائل اثبات خدا عنوان کرد: این گرایش به عنوان پدیده ای فلسفی - کلامی در آثار فیلسوفان و متکلمان با رویکرد عقلی که با توصیفات متعدد گزارش شده از مواضع تکثرگرایی اندیشمندان اسلامی است.

وی ادامه داد: در این مقاله اشاراتی اجمالی به دو امر پذیرش نحوه تکثرگرایی در حیطه دلایل اثبات خدا و الگوهای توصیف شناختی تکثر ادله پرداخت شده است.

قربانی در بخش دیگری از صحبت هایش با اشاره به الگوهای توصیف شناختی تکثر دلایل اثبات وجود خدا یادآور شد: این الگوهای توصیف شناختی به چند نمونه تقسیم می شوند که به نمونه هایی از آنها اشاره می شود. ۱- تبعیت از الگوی ساختاری ۲- الگوی تاریخی که در آثار فخر رازی یافت می شود.۳- الگوی پیشینی - تحلیلی ۴- الگوی درونی - دینی ۵- الگوهای مورد پژوهانه مثل برهان صدیقی که تحلیل های متنوعی در آن وجود دارد ۶- الگوهای اشاره ای که از الگوهای قبلی پیروی نمی کند.

وی متذکر شد: این مقاله و بررسی کثرت گرایی در اثبات وجود خدا با مراجعه به آثار فخر رازی و ملاصدرا صورت گرفته است. تبیین کارکردی فخر رازی در کتاب المطالب بیان شده است. وی در این کتاب دلایل وجود خدا را متکثر می داند و ما را به نوعی از قطع و یقین و آرامش فکری و اذعان اندیشه بر وجود خدا می رساند.

وی در پایان صحبت هایش توضیح داد: سنخ شناسی تبیین از دلایل اثبات خدا، می تواند به عنوان بخشی از برنامه کلان الگوشناسی تبیین در فلسفه دین نزد دانشمندان مسلمان مورد التفات واقع شود.

بخش پایانی ارائه مقالات در اولین روز برگزاری کنفرانس بین المللی فلسفه دین معاصر به ارائه مقالاتی با محوریت مسئله شر با عنوان های "تحلیل و صورت بندی گزاره"، "اگر خدا وجود نداشته باشد هر کاری مجاز است"، " آیا آنتونی فلو حقیقتا خداپرست شد؟"، " نقد برهان خفای الهی با تکیه بر آرای موزر"، و " نوخاسته گرایی، فعل الهی و اختیار انسان" اختصاص داشت.

مهدی اخوان در ارائه اولین مقاله این بخش با اشاره به جمله مشهور داستایوفسکی در رمان مشهور "برادران کارامازوف" گفت: داستایوفسکی در جمله مشهور خود عنوان می کند: "اگر خدا وجود نداشته باشد، هر کاری مجاز است". این جمله میان اخلاق و دین ملازمه برقرار می سازد و انکار وجود خدا را به انکار اخلاق پیوند می زند. این جمله قالبی شرطی دارد و از این رو تمام دقایق و مناقشات صوری و غیر صوری ناظر به جملات شرطی در منطق ارسطویی جدید را می توان در باب آن به کار برد.

وی ادامه داد: این شرط در صورتی مراد داستایوفسکی را بیان می کند که در منطق ربط خوانش شود و رابطه میان مقدم و تالی این جمله اتفاقیه (استلزام مادی ) لحاظ نشود. در این مقاله قرار است گزاره فوق زیر ذره بین نازک اندیشی های منطقی برده شود تا دلالت های آن بیشتر آشکار شود

وی با اشاره به نقل قولی که سارتر از این جمله داستایوفسکی می کند گفت: وقتی سارتر به عنوان فردی ملحد و خداناباور این جمله داستایوفسکی را نقل می کند، معلوم می شود بر مبنای این گزاره، نقیض و عکس نقیض و گزاره های مشابه آن، استدلال های گوناگون معتبر شرطی (وضع مقدم و وضع شرطی) را می توان صورت بندی کرد. این مجال این مسئله را می گشاید که کدامیک از طرفین نزاع یعنی ملحد، خداباور اشعری و خداباور معتزلی از کدامیک از صورت ها سود می برد و با کدامیک دچار چالش می شود.

این مدرس دانشگاه متذکر شد: سارتر با اذعان به استلزام موجود در گزاره و ضمیمه کردن عدم اعتقادش به خدا بر اساس استدلال وضع مقدم، مجاز بودن هر کاری را نتیجه می گیرد. شباهت داستایوفسکی و سارتر این است که هر دو این جمله را قبول دارند ولی فرقشان این است که داستایوفسکی با رفع تالی رفع مقدم را نتیجه می گیرد ولی سارتر با وضع مقدم وضع تالی را نتیجه می گیرد.

اعطای جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی به حجت الاسلام موسویان/ شبهه دادن خمس ومالیات باهم باید برطرف شود

 مراسم آئین اعطای جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی برای نظریه پردازان در عرصه اقتصادی و بانکداری اسلامی به حجت الاسلام دکترسید عباس موسویان عصر شنبه ۲۱ دیماه با حضور وی و علی اکبر رشاد رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ولی الله سیف رئیس بانک مرکزی، غلامرضا مصباحی مقدم رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی و جمعی از اساتید و فرهیختگان در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد.

رشاد در این مراسم گفت: نقطه تلاقی بین جریان های سکولاریسم و جریان دینی در کشور سیاست یا روانشناسی یا جامعه شناسی یا دیگر رشته های علوم انسانی نبود بلکه اقتصاد بود. به جهت اینکه ایران به جهت مجاورت با شوروی سابق در معرض مارکسیسم قرار داشت و به لحاظ منزلت خاص فرهنگی و تأثیرگذار و پیشروانه ای که ایران در کشورهای اسلامی و منطقه داشت اگر می توانستند بر ایران تأثیر بگذارند و ایران را به بلوک شرق ملحق کنند گویا تمام خاورمیانه را فتح کرده بودند.

وی افزود: به همین جهت اگر علمای اسلامی ما مقابله ای با این جریان داشتند از نظر اقتصاد و علم اقتصاد بود. البته آن مقدار که نوشته شد کارگر نبود ولی خیلی تأثیرگذار بود. شهید صدر به تفاوت های نظام اقتصادی اسلام و مارکسیسم پرداخت و نوآوری کرد و دیگر روشنفکران و متفکران جهان را متوجه اندیشه ها و تفکرات خود ساخت. آن زمان در حوزه سیاست مشکل می شد نوشت زیرا رژیم حساس بود ولی گاهی در مدیریت و اخلاق مدیریت در اسلام چیزهایی نوشته می شد. ولی مطالب اقتصادی شهید صدر در حوزه علمیه قم به طلبه ها تدریس می شد. بعد از انقلاب هم گرچه مسائل سیاسی برجسته تر شد زیرا انقلاب ما یک انقلاب فرهنگی با جهت گیری سیاسی بود اما واقعیت این است که هنوز اقتصاد اسلامی هویت خود را ندارد. اگر بگویند اقتصاد اسلامی را تعریف کن می گویید نه امپریالیستی و نه سوسیالیستی است اما این تعریف نیست و تعریف ایجابی و مانع و کافی ندارد.

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: دکتر موسویان یکی از چهره هایی است که درحوزه علیمه ودر حوزه اقتصاد و بویژه بانکداری اسلامی پرورش یافته است. در بسیاری از موضوعات اقتصادی کار کرده اند و نظراتش گره گشای مشکلات اقتصادی ماست. جوهر طلب علم و عشق به علم در ایشان وجود دارد همه کارهای بزرگ در جهان با جوهره عشق انجام شده است و جناب موسویان مصداق همین قضیه هستند.

هنری که انسان را به غیر از پرستش خدا دعوت می کند هنر اصیل نیست

 از مجموعه برنامه های جشنواره مردمی عمار جمعه شب بیستم دی، حجت الاسلام سید محمد مهدی میرباقری درباره هنر دینی، مبانی، انتظارات در سالن شماره یک سینمای فلسطین به ایراد سخنرانی پرداخت.

حجت الاسلام سید محمد مهدی میرباقری در ابتدا گفت: بحثم را از کارکرد و تعریف هنر شروع می کنم و بعد به این می پردازم که آیا هنر می تواند به هنر دینی و هنر غیردینی تقسیم شود یا نه و اینکه این تقسیم بندی چه پشتوانه ای دارد.

وی افزود: هنر پیش از آنکه دانش نظری باشد و متکی به هوش و عاطفه انسان باشد متکی به احساسات انسانی است. یعنی هنرمند کسی است که احساسی درونش است و احساسی به شیرین کاری ها و جمال و جلال دارد. اگر این احساس را از انسان بگیرند، هنر خلق نمی شود. هنر از نوع اخلاق است  واز دارایی های عملی انسان است. همانطور که برای بهینه کردن اخلاق نیاز به علم اخلاق داریم هنر هم به واقع اینطور است. جوهره هنر احساس است و این احساس از بیرون یا از درون به هنرمند القاء می شود و آن را دریافت می کند.

رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم گفت: هنری که انسان را به غیر از پرستش خدا دعوت می کند هنر اصیلی نیست. اشکال اصلی هنر دوره مدرنیته افول و غروب توحید و خداپرستی انسان است. جریان تجدد جریان دین زدایی در حیات بشر است و این تمدن تجسد مبارزه بی دریغ با خداست.

هدف از تدریس فلسفه تقویت رویکرد توحیدی در همه علوم است/ امیرکبیر پایه گذار تدریس علوم طبیعی در ایران

جلسه ۱۵۳ کمیته فرهنگ و تمدن اسلام و ایران دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، روز شنبه ۲۱/۱۰/۱۳۹۲ به ریاست دکتر علی اکبر ولایتی در محل دبیرخانه این شورا برگزار شد. در ابتدای این جلسه، ادامه گزارش موسسه آموزشی حکمت و فلسفه پیرامون موضوع تدریس فلسفه مربوط به هر رشته تحصیلی تحت عنوان «فلسفه مضاف» ارائه شد.

پس از ارائه این گزارش، دکتر علی اکبر ولایتی طی سخنانی گفت: اگر تدریس علم جدید و مدرن با نگاه جهان بینی الهی توام نباشد، نتیجه‌ای جز ترویج سکولاریسم و عرفی گرایی نخواهد داشت.

وی افزود: علوم طبیعی و انسانی مدرن ریشه در جهان بینی غیر الهی غرب مدرن دارد و به همین دلیل با نگاه توحیدی چندان سازگار نیست.