به گزارش «فرهنگ امروز» به نقل از ایکنا؛ دومین کنفرانس بین‌المللی فلسفه دین معاصر امروز سه‌شنبه ۲۴ دی‌ماه، دومین و آخرین روز کاری خود را در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در حالی پشت سر می‌گذارد که در یکی از پنل‌های فارسی، سخنرانان به ارائه مقالات خود ذیل موضوع «خدا و جهان» پرداختند.
بنا بر این گزارش، یکی از مقالات این پنل، مقاله «رسالت ادیان از منظر امام موسی صدر» نوشته معصومه عبدلی و غلامرضا ذکیانی بود.
نویسندگان موضوع مقاله خود را تحلیل نگرش امام موسی صدر نسبت به هدف و وظیفه مشترک ادیان یعنی «خدمت به انسان» قرار داده‌اند. به بیان نویسندگان، امام موسی صدر دین را در خدمت انسان می‌داند و نه انسان را در خدمت دین و معتقد است که هدف اصلی ادیان، دعوت به خدا و خدمت به انسان است و این هر دو را جلوه حقیقتی واحد می‌شمرد.
بر این اساس دین واقعی دینی است که خدمت بیشتری به انسان کند و اگر ادیان، خدمت به انسان دردمند و مستضعف را فراموش کنند و در پی خدمت به خود برآیند نقض غرض کرده، دچار اختلاف شده و از هدف اصلی خود یعنی هدایت انسان باز خواهند ماند.
بخش اول مقاله «رسالت ادیان از منظر امام موسی صدر» به چرایی این گونه نگرش به ادیان پرداخته و بخش بعدی آن نیز تفاوت دو ایده «ادیان در خدمت انسان» و «انسان در خدمت ادیان» را مورد توجه قرار داده است.
نویسندگان در بخش اول به سه بحث یکی بودن انسان و تعدد ادیان، نگرش امام موسی صدر نسبت به انسان و چرخش امام موسی صدر از مفهوم «انسان در خدمت دین» به «ادیان در خدمت انسان» پرداخته‌اند و در بخش دوم نیز این دو مقوله را در نسبت با مقوله‌هایی نظیر حق و حقیقت، رهبری و ولایت، جهاد و شهادت و ملی‌گرایی به قیاس نشسته‌اند.
اصل آنتروپیک؛ چالشی معرفت‌شناختی در فلسفه دین
یکی دیگر از مقالات این پنل مقاله «آیا اصل آنتروپیک(/انسان‌مداری) یک اثر گزینشی در مشاهده است؟» از محمدعلی حجتی، ابراهیم آزادگان و حامد صفایی‌پور بود.
نویسندگان این مقاله اصل آنتروپیک(/انسان‌مداری) را موضوع مقاله خود قرار داده‌اند. بر مبنای یکی از قرائت‌های این اصل «آنچه که ما انتظار تماشای آن را داریم، با شرایط لازم حضور ما، به عنوان ناظر، محدود شده است.» اکنون در این مقاله مسئله این است که این "شرایط لازم حضور"، همچون اثری گزینشی در مشاهده اثر می‌گذارد و به داوری نهایی ما جهت می‌دهد و اشکالی که در این جا خودنمایی می‌کند این است که دلایل ما گاه می‌تواند بر مبنای برخی شواهد، متهم به دخالت ناظر و اثر گزینشی وی در مشاهده شود.
در واقع پرسش این‌جاست که ناظری که خود با شرایط حضورش محدود شده است (و اگر این شرایط وجود نداشت، ناظری نبود تا شاهد شرایطی باشد) چگونه می‌تواند، به نحوی بی‌طرفانه درباره چرایی حضورش سخن بگوید؛ چه رسد به آن که مدعی نوعی محوریت برای انسان در پهنه گیتی شود. این مطلبی است که نویسندگان این مقاله به بررسی نقادانه آن پرداخته‌اند.
بررسی تأثیرات نیست‌انگاری بر آینده الهیات
یکی دیگر از مقالات ارائه شده در نوبت صبح دومین روز از دومین کنفرانس بین‌المللی فلسفه دین معاصر مقاله «تنگنای ظهور نیست‌انگاری و آینده الهیات» توسط نویسنده آن مهدی بنایی جهرمی در پنل «معنای زندگی ـ فلسفه دین» بود.
نویسنده در مقاله خود به امکان‌سنجی ایجاد افق‌های جدید برای الهیات در عین تنگنای نیست‌انگاری و اتفاقاً به واسطه نیست‌انگاری پرداخته است.
به عقیده نویسنده این مقاله ظهور نیست‌انگاری چشمان ما را به شکستگی عهد انسان با خدا و گسیختگی نسبت او با غیب می‌گشاید و نشان می‌هد که هر تلاشی برای بازگرداندن خدا و معنا به زندگی آدمی، تا چه اندازه دستخوش احاطه طوفانی است که از پایان‌یافتگی متافیزیک غربی برآمده است و نیچه با اعلان آوار شدن ارزش‌های گذشته از آن سخن گفته است.
مهدی بنایی با توجه به همین امر، در مقاله خود، به طرح برخی پرسش‌ها و سنجش پاسخ‌های آن‌ها پرداخته است؛ پرسش‌هایی از قبیل این که آیا الهیات با ظهور نیست‌انگاری قادر به حفظ امکانات خود خواهد بود؟ و آیا در این راه همچنان می‌تواند بر متافیزیک کلاسیک امید بندد؟
نویسنده معتقد است که اگر متافیزیک غربی دیگر چنین جایگاهی نداشته باشد و مرجعیت الهیات از این متافیزیک ستانده شده است، باید پرسید که آیا می‌توان توجه پدید آمده از سوی نیست‌انگاری و شکسته شدن چارچوب‌های متافیزیکی را نه امری پشت سر گذاشته شده، بلکه به مثابه امری کاملاً تاریخی و تعیین‌کننده و فراهم‌کننده امکانات تازه‌ای برای تفکر آینده در الهیات دانست.
یادآور می‌شود، دومین کنفرانس بین‌المللی فلسفه دین معاصر که با مشارکت انجمن علمی فلسفه دین ایران و پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در حال برگزاری است، از دیروز دوشنبه ۲۳ دی‌ماه و با حضور پژوهشگران و صاحب‌نظران داخلی و خارجی فلسفه دین در پژوهشگاه علوم انسانی آغاز به کار کرده و عصر امروز پس از دو روز ارائه مقالات پذیرفته شده در این کنفرانس به دو زبان فارسی و انگلیسی به کار خود پایان خواهد داد.
نظر شما