-
۱۳۹۵-۱۲-۲۵ ۱۰:۲۱
بسته پیشنهادی «کتاب» فرهنگ امروز؛
همراه با بهار و کتاب
کتابهای خوب بسیاری را می‌توان برای خواندن در تعطیلات نوروز پیشنهاد داد. فرهنگ امروز از میان همه کتابهای مهمی که در سال گذشته منتشر شدند کتابهای زیر را برای همراهی مخاطبان خود در تعطیلات سال جدید پیشنهاد می‌دهد که شامل موضوعات نظری حوزه علوم انسانی و همچنین تعدادی رمان و نمایشنامه است.
-
۱۳۹۵-۱۲-۲۴ ۰۹:۳۰
گزارشی از همایش «وضعیت فکر سیاسی در ایران معاصر»مرتضی مردیها/(۳)
شیوع گرایش‌های فکری چپ جدید در فضای دانشگاهی ایران
اسمش پست‌مدرنیسم باشد، ساختارگرایی باشد، پساساختارگرایی باشد، واکاوی باشد و حتی لایه‌هایی از مطالعات زنان، فمینیسم رادیکال و محیط‌زیست‌گرایی رادیکال... هیچ فرقی نمی‌کند، دلش را که بشکافید هستۀ سخت مارکسیسم، مانیفست ۱۸۴۸ آشکار می‌شود.
-
۱۳۹۵-۱۲-۲۳ ۰۹:۵۵
گزارشی از همایش «وضعیت فکر سیاسی در ایران معاصر»سیدعلی میرموسوی/(۲)؛
ادعاهای پسااسلام‌گرایی و فقه سیاسی در ایران معاصر
ادعاهای پسااسلام‌گرایی موجب شد که اولین تحولی که ایجاد شود این باشد که اساساً فقه خود نمی‌تواند نظریه‌ای در ارتباط با دولت ارائه دهد. اساساً نظریۀ دولت امری است فرافقهی و شما بایستی از دیگر دانش‌های سیاسی برای نظریۀ دولت بهره ببرید و خود همین گرایش را تقویت کرد که ما بایستی به حوزه‌های دیگر دانش به‌ویژه فلسفۀ سیاسی و علم سیاست به تعبیر امروزی رجوع کنیم.
-
۱۳۹۵-۱۲-۲۲ ۰۹:۵۵
هدیه‌ای برای نوروز ۹۶/ شماره ۱۶ فرهنگ امروز منتشر شد؛
شماره شانزدهم فرهنگ امروز منتشر شد
نقد کارآمدی پروژۀ فکری مراد فرهادپور را باید یکی از مهمترین بخش‌های شماره نوروزی فرهنگ امروز دانست.«پاره های یک عقل افسرده» عنوان این پرونده با موضوعی ملتهب است که مقاله بلند سیدجواد طباطبایی در نقد مرادفرهادپور را باید مهمترین مطلب این پرونده دانست.
-
۱۳۹۵-۱۲-۲۲ ۰۹:۵۳
گزارشی از همایش «وضعیت فکر سیاسی در ایران معاصر»/محمدجواد غلامرضا کاشی(۱)؛
چشم‌اندازهای تفکر سیاسی ایرانی معطوف به اینجا و اکنون ما
اساساً جامعۀ جدید جامعۀ خلق سوژه‌های مدرن است؛ این فرایند نه فقط رو به کاهش نمی‌رود بلکه هر روز رو به افزایش است. سوژه‌ها حتی هرکدامشان یک سرشت هم ندارند، چه‌بسا در طول مدت‌زمانی که زندگی می‌کنند بارها غایت خودشان را از زندگی بازتعریف می‌کنند؛ بنابراین جامعۀ سیاسی مدرن علی‌الاصول قرار است بر یک بستر آشوبناک بنا شود.
-
۱۳۹۵-۱۲-۲۱ ۱۰:۰۶
آیا باید از دوران تفسیر قرآن عبور کنیم؟
قرآن‌شناسی کاربردی
دیگر می‌باید از دوران تفسیری عبور کنیم و پا به دوران پساتفسیری بگذاریم؛ در این دوران ما دیگر تفسیر صرف متن مقدس را برنمی‌تابیم و کاربردپذیری آن در عصر معاصر را جدی می‌گیرم. ما در دوران سوم به حضور قرآن در زندگی اینجا-اکنونی اهتمام می‌ورزیم و روشمندانه این متن قدسی را به چنگ می‌آوریم.
-
۱۳۹۵-۱۲-۱۸ ۰۸:۰۳
پاسخ اندرو فینبرگ به پرسش‌های فرهنگ امروز؛
تکنولوژی علیه تبعیض
جنبش ۶۸ شورش علیه تکنوکراسی بود. جنبش دانشجویی، هم تکنوکراسی سرمایه‌دارانه و هم کمونیسم را رد کرد. آن‌ها از خودمدیریتی جامعه به‌وسیلۀ اعضا طرفداری می‌کردند. منظورم این است که از بین بردن مدیریت بوروکراتیک جامعه به نفع دموکراسی محل کار، هنوز هم به‌نظرم ایدۀ خوبی است.
-
۱۳۹۵/۱۲/۱۷
آخرین مصاحبه با آندری وایدا؛
تمایل به سینمای سیاسی در عصر دموکراسی
وایدا در سراسر آثارش با کنایه و پوشیدهگویی که غالباً یک ضرورت بود، بیگانه نبود و تلاش می‌کرد از سانسور بگریزد. چیزی که امروز یک وسیله آشکار و صریح است، در دستان وایدا ابزاری قدرتمند و شیوه‌ای برای بیان غیرمستقیم نشانه‌های پنهانی بود.
-
۱۳۹۵-۱۲-۱۶ ۱۰:۰۷
ملاحظاتی درباره‌ی زمینه‌ها و الزامات تغییر خط فارسی؛
پرسش از پرسش
بررسیدن چنین موضوعاتی که در نهایت در همه‌ی آن‌ها، رابطه‌ی رسم‌الخط با شکل و روال اندیشیدن مورد واخواست قرار می‌گیرد، باید به مقام اول در مسئله‌ی تغییر خط بدل شود و جای پرسش‌هایی که رابطه‌ی رسم‌الخط با فرآیند آموزش را موضوع می‌کنند بگیرد و آن را به مرتبه‌ی بعدی بکشاند.
-
۱۳۹۵-۱۲-۱۵ ۱۲:۱۳
سخنرانی سیدجواد طباطبایی در نشست «دولت، نظریه و سیاست»؛
رفع یک ابهام حقوقی
در کشور ما نظام سیاسی به نوعی است که من به‌شخصه درست متوجه نمی‌شوم که دولت را به چه می‌توانیم بگوییم؛ دولت آیا رهبری است؟ رهبر نمایندۀ دولت ایران به‌حساب می‌آید؟ خب اصل بر این است که این‌طور است؛ اما می‌دانیم که رهبری در ایران به این معنا دولت نیست؛ یعنی حکومت هست که در آخرین لحظه بسیاری از تصمیمات را می‌گیرد. بنابراین اینکه تاکنون نتوانسته‌ایم این را روشن کنیم علتش این است که دولت در ایران در واقع محل دولت یا بهتر بگویم حاکمیت ملی هنوز از نظر من جایش روشن نیست که در کجاست.
-
۱۳۹۵-۱۲-۱۴ ۰۹:۴۰
پاسخی به نقد و بررسی کتاب «تاریخ معماری رنسانس» (۲)؛
معماری زبان و زبان معماری
اصولاً طراحی در معماری متکی به پژوهش و نقد است و نخستین منتقد اثر معماری، خود معمار به شمار می‌رود و چون این روش نوعی به استقبال ناشناخته رفتن و دست‌وپنجه نرم کردن با چیزی است که از قبل وجود ندارد و به‌زودی به مدد ترسیم نقشۀ آن صورت هستی به خود خواهد گرفت، در زبان‌های غربی نام «پروژه» به خود گرفته و از معماری به علوم دیگر سرایت کرده و به‌تدریج حتی در کشورداری و سیاست‌مداری نیز موارد کاربرد فراوان یافته است. دکارت هم نحوۀ فکر کردن معماران را تحسین می‌کرد و میل داشت از آن‌ها تقلید کند.
-
۱۳۹۵-۱۲-۱۱ ۱۱:۲۷
علی میرسپاسی چگونه با دمیدن در نبردی بی‌حاصل، فلسفه و تجربه را رودرروی یکدیگر قرار می‌دهد؛
اوقات عرفی به افق میرسپاسی
گرچه میرسپاسی پهلوانانه معرکۀ هواداری از مدرنیته را برپا نموده است، زنجیرهایی را به خود می‌بندد که پاره نمی‌شوند و مارهایی را از کوزه بیرون می‌آورد که تماشاگران را می‌گزند. اگر کار روشنفکران در میانۀ امر روزمره است، تکلیف جامعه‌شناسان خارج‌نشین ایرانی چیست و آیا صدور دستورکارهای آنان برای تئاتر سیاست در خیابان، فرقی با فلسفیدن بر کرانه‌های دریای افکار برای یافتن امواج حقیقت دارد؟
-
۱۳۹۵-۱۲-۱۰ ۱۱:۲۹
جستاری پیرامون مرگ در چند نظریه‌ی سینمایی؛
بازنمایی مرگ در سینما
عکس چیزی جز جسم خارجی را به بیننده منتقل نمی‌کند. تئاتر به‌واسطه‌ی رابطه‌ی نزدیک بیننده و بازیگر، واقعیتی تئاتری را می‌آفریند که «واقعیتِ هستی‌شناختی چنین اجراهایی» است، ولی سینما افزوده‌ای دارد که خاص آن است: مرگ.
-
۱۳۹۵-۱۲-۰۹ ۰۹:۵۵
برداشتی از تجربه‌ی تغییر خط در ترکیه؛
انقلاب خطوط
تغییر الفبا در ترکیه اگرچه تحت عنوان ناکارآمدی الفبای عربی در نمایش حروف ترکی و مبارزه با بی‌سوادی صورت گرفت، اما علت اصلی چیز دیگری بود. عصمت اینونو، نخست‌وزیر وقت ترکیه می‌گوید: «انقلاب الفبا ارتباطی به تسهیل خواندن و نوشتن نداشت... اثر انقلاب الفبا بر ما و فایده‌ی اصلی آن همانا تسهیل دگرگونی فرهنگی بود. خواسته یا ناخواسته، ما از فرهنگ عربی [بخوانید اسلامی] گسستیم. دیگر نسل جدید به اندازه‌ی ما تحت تأثیر فرهنگ عرب و زبان عربی نخواهد بود.»
-
۱۳۹۵/۱۲/۰۸
عرفان، مولانا و تجدد در گفت‌وگو با فرهنگ رجایی؛
گرسنگی برای خدا
اربابان اندیشه و فکر چندین سال است که راسخانه ابرام می‌ورزند که جهان با یک بحران اقتصادی درگیر است. بحران اصلی بشر امروز همان است که همیشه انسان را به خود مشغول داشته و آن جز تشنگی برای یک زندگی موفق از نظر کمّی و معنادار از جهت کیفی نیست.
-
۱۳۹۵-۱۲-۰۷ ۱۰:۳۷
تانلاتی در باب فقه اسلامی؛
تحول در روش فقه به چه معناست؟
صرف‌نظر از قدرمتیقن‌ها، عناصری در روش وجود دارد که در گذشته شکل گرفته و دچار ناپختگی است. عالمان علم باید در مواجهه با حوادث جدید، عناصر نادرست و خام را شناسایی، تکمیل و تدقیق کرده و از وضعیت گذشته به وضعیت جدید سوق دهند. به تعبیر دیگر، عناصر جدیدی را به جای آن عناصر بنشانند.
-
۱۳۹۵-۱۲-۰۴ ۱۰:۰۵
پاسخی به نقد و بررسی کتاب «تاریخ معماری رنسانس» (۱)؛
تاملی بر ترجمۀ آثار معماری در ایران
در ایران آثار مکتوب معماری معمولاً توسط معماران ترجمه می‌شوند و معماران نیز بنا بر سلیقه و نیاز شخصی مبادرت به این امر می‌کنند و هرگز متکی به هیچ برنامه‌ریزی قبلی نیستند؛ و گاه همان مهندسان مشاور که معماران در آن فعالیت دارند اقدام به انتشار کتاب می‌کنند و گاه توزیع سراسری نیز نمی‌یابد. دانشگاه‌های ما هیچ کارنامۀ موفقی در این زمینه ندارند تا آنجا که دانشگاه تهران خوب و بد کار را به تشخیص مترجم آن واگذار کرده است.
-
۱۳۹۵-۱۲-۰۳ ۰۹:۵۶
تاملی در پیش فرض های فلسفه دین؛
معصومیت فلسفه دین؟!
فلسفه دین به هیچ وجه صرفا نامی دیگر برای الهیات عقلانی، به معنای سنتی اش نیست، چرا که معیارهای عقلی ای که در مسائل الهیاتی به کار گرفته می‌شوند، در این جا به طور جدی تغییر یافته اند. اگر عالم الهیات نمیخواهد غافلگیر شود، باید آماده باشد تا این ضوابط را زیر سؤال برد و بدین سان موضعی خرده گیرانه و نامانوس در قبال ملاک‌های عقلی اتخاذ کند. امروزه محاوره میان فلسفه و الهیات صرفا امری نیست میان ذهن سؤالگر فیلسوف و روح پرهیزکار عالم الهیات! انتظارها و پیشفرضهایی که فلسفه دین را تغذیه می‌کنند عمیقا رنگ و بوی اندیشه جدید غرب را با خود دارند.
-
۱۳۹۵-۱۲-۰۲ ۰۹:۱۶
نقدهایی به مقاله «فریب فرهنگ»؛
مخاطب کیست؟
در طول تاریخ حتی در کشورهای مترقی و با سرانۀ مطالعۀ بالا، اکثریت روشنفکر نداشتیم؛ اما در بسیاری از آن کشورها جامعه‌ای داشتیم که گوش شنوای روشنفکران بودند؛ بنابراین در تعریف اهداف تبلیغ نیز باید دقت بیشتری داشت، حتی در زمان نقد نیز باید بپرسیم که مخاطب ما کیست.
-
۱۳۹۵-۱۲-۰۱ ۱۰:۴۱
نقد و بررسی کتاب «تاریخ معماری رنسانس» لئوناردو بنه وُلو؛
انقلاب در معماری
اصطلاح «معماری رنسانس» نه به یک بازه زمانی خاص در تاریخ معماری، بلکه به یک نهضت هنری، فکری و فرهنگی دلالت دارد، نهضتی که در اوایل قرن پانزدهم در فلورانس ایتالیا آغاز شد و تا ۴ سده به رشد و بالندگی خود در اروپا و جهان ادامه داد. در این کتاب، تاریخ آغاز این نهضت حدود سال ۱۴۲۰ برآورد شده است که در واقع زمان تلاقی فهم پرسپکتیووار از جهان با نقطه عطف صورت‌های مثالین دوران باستان است.
-
۱۳۹۵-۱۱-۳۰ ۱۰:۳۴
آیا تراژدی با لذت همراه است؟؛
تراژدی و پدیدارسازی حقیقت
خواهید پرسید چرا معرفت لذت‌بخش است؟ چون معرفت آن‌چنان‌که تراژدی به ما می‌آموزد و فلسفه تکرارش می‌کند نوعی گریز از تنهایی است، گریز از انزوا و «شرکت جستن در زندگی دیگران و جهان است». پس لذت تراژیک، زاییدۀ معرفت به رنج‌های آدمی در این جهان خاکی است، وقوف به آن و بیچارگی انسان؛ لکن نشان جسارت و زانو نزدن انسان هم هست.
-
۱۳۹۵-۱۱-۲۷ ۰۹:۱۴
نگاه راجر اسکروتن به سینمای اینگمار برگمان؛
اینگمار برگمان: فهم جهان
در شوخ‌ترین حالت برگمان، او دیدگاهی دینی از نوع بشر دارد که انسان را به‌عنوان موجوداتی که فقط در جهان مانند حیوانات هستند، نمی‌داند و مشتاق فهم آن است. فضای مسیحی‌گونه مرتباً در فیلم‌های مهم برگمان رخ می‌دهد؛ ممکن است این یکی از دلایلی باشد که برگمان از مد افتاده؛ اما می‌تواند یک دلیل بر این هم باشد که چرا در آینده‌ای نزدیک دوباره به مد برگردد و از چیزی که بود تقدیر شود: مردی که سینما را وارد هنر غرب نمود.
-
۱۳۹۵/۱۱/۲۶
نگاهی تطبیقی به اهداف و رویکردهای کرسی ایران‌شناسی در آمریکا و ایران در گفت‌وگو با تورج دریایی؛
فکر می‌کنیم که تمدن ایران را می‌شناسیم!
ایران مانند کشورهای همسایۀ ما نیست که در قرن گذشته به وجود آمده باشند. نام کشور و تمدن ایران داستانی دیرینه است. این سخنان به‌خاطر احساسات ناسیونالیستی نیست، بلکه حقیقتی است که در کمک به تمامیت ارضی ایران نقش ایفا می‌کند. داشتن دانش دربارۀ ایران به نحوۀ رفتار با اقوام و گروه‌های مختلف ایران کمک می‌کند.
-
۱۳۹۵-۱۱-۲۵ ۱۰:۰۲
تأملی در باب تلاش‌ها برای ارتقای فرهنگ مطالعه در ایران؛
فریب فرهنگ
شنیده‌ایم که جامعۀ امروز دچار بی‌مسئلگی یا اگر ترجیح می‌دهید، گرفتار مسائل کاذب است. آدمیان می‌کوشند تا با خودشان، با مسائلشان و به‌طورکلی با حقیقت مواجه نشوند و در نتیجه مسائل کاذبی را جعل می‌کنند تا چند صباحی با آن‌ها خوش باشند؛ این جعل مسائل کاذب وجه دیگری از کارکرد فرهنگ عمومی است و در این معنا فرهنگ و تمدن برای صیانت از خود نیازمند فریب انسان‌ها هستند؛ لذا افزایش میزان مطالعه، ارتقای دانش و حتی بالا بردن فرهنگ، همه از یک قماشند.
-
۱۳۹۵-۱۱-۲۴ ۰۹:۵۱
مسئلۀ دور هرمنوتیک چیست؟ (۲)؛
چرا مسئلۀ دور هرمنوتیک یک پدیدۀ تجربی است؟
همه‌چیز نشان می‌دهد که مسئله دور هرمنوتیک یک پدیدۀ تجربی است که می‌تواند در چارچوب روان‌شناسی زبان و رشته‌های مطالعاتی تجربی دیگر مورد بررسی قرار گیرد؛ بنابراین، توانایی آن را ندارد که به‌عنوان یک استدلال قانونی برای جدایی و تفکیک علوم طبیعی از انسانی قرار گیرد و نیز توان آن را ندارد که از این ادعا حمایت کند که علوم اجتماعی و انسانی دارای استقلال هستند.
-
۱۳۹۵-۱۱-۲۳ ۱۰:۱۸
نقد آرا هگل درباب فلسفه تاریخ؛
فرشته تاریخ
هنگامی که همه‌چیز به شیوه هگلی از پیش تعیین شده و گذار از مراحل مختلف تاریخی اجتناب‌ناپذیر اعلام گردیده و وقوع هر رویدادی، حتی نوع جابرانه و ظالمانه آن، برای رسیدن به فرجام نهایی، وآرمانشهر وعده داده شده مثبت و ضروری ارزیابی گردیده، و خلاصه در حالی که همه امیدها و آرزوها به آینده‌یی دور و دراز و خارج از اراده ما واگذار شده، ناگهان بر خلاف همه پیش‌بینی‌ها و حساب و کتاب‌ها، فرشته تاریخ در زمان حال و در «اکنون» ظهور می‌کند و اراده و شعاع تاثیرش تمامی محاسبات و معادلات را برهم می‌ریزد.
-
۱۳۹۵-۱۱-۲۱ ۰۵:۵۲
حامد صفاریان/ نقدی برترجمۀ علیرضا سیداحمدیان از «خدایگانی و بندگی»؛
دقّ‌البابی برباب نامفتوح هجی کردن هگل
وقتی می‌بینیم که مترجم این کتاب از یک سو ترجمه‌ای پراشکال از متن ارائه کرده است که نشان از درماندن او در فهم بسیاری از فقرات متن اصلی دارد، اما ازسوی دیگر تفسیری از همان متن عرضه داشته که در کل منسجم است، ناچاریم حکم کنیم که این دو،، یعنی تفسیر و متن اصلی یا ترجمۀ آن، در دو سوی یک گسست پدید آمده‌اند و بالیده‌اند، و بده-بستان مستقیمی میان آن دو درکار نبوده است. به دیگر سخن، فهم مفسر، حاصل پژوهش در منابع ثانوی بوده است نه حاصل اجتهاد در خود متن (یا حداقل اجتهاد در متن به موازات منابع ثانوی).
-
۱۳۹۵-۱۱-۲۰ ۰۹:۴۲
نگاهی به اهداف ترجمه متون فلسفه یونان به عربی؛
مترجمان عرب، کاری فراتر از نگهداری صرف از فلسفۀ یونانی انجام دادند
چرا مترجمان وقت زیادی را صرف برگرداندن متافیزیک ارسطو یا کتاب Enneads افلوطین به عربی نمودند. تحقیقات صورت‌گرفته توسط برخی از پژوهشگران برجستۀۀ حوزۀ نهضت ترجمه، به‌ویژه دیمیتری گوتاس در قالب کتاب «اندیشه یونانی، فرهنگ عربی» (۱۹۹۸) حاکی از آن است که دلایل این امر عمیقاً سیاسی بوده است.
-
۱۳۹۵-۱۱-۱۹ ۰۹:۵۷
گسترش فلسفۀ تحلیلی در جغرافیایی فکری نظیر قم چه تبعاتی خواهد داشت؟
گفتاری در نسبت فلسفۀ تحلیلی با فلسفۀ اسلامی
نفس تفکیک فلسفه به قاره‌ای و تحلیلی با راهِ طی‌شدۀ فلسفۀ اسلامی همخوانی ندارد. این تفکیک غربی مبتنی بر تقدم روش و روش‌گرایی نهفته در فلسفه‌های متأخر غربی است؛ چیزی که در روش‌شناسی چندلایۀ حکمت اسلامی بی‌معنی است. تفکیک فلسفۀ اسلامی به چیزی شبیه به قاره‌ای و تحلیلی که در غرب به کار می‌رود، هیچ مابه‌ازایی در تاریخ فلسفۀ اسلامی ندارد.
-
۱۳۹۵-۱۱-۱۸ ۰۹:۴۱
مسئلۀ دور هرمنوتیک چیست؟ *(۱)؛
چرا مسئلۀ دور هرمنوتیک یک مسئلۀ هستی‌شناختی و منطقی نیست؟
روشی را که نمایندگان هرمنوتیک فلسفی برحسب آن دور هرمنوتیک را نشان داده‌اند، یک مسئلۀ روش‌شناختی را پیشنهاد نمی‌کنند که بتوان با تصمیم‌گیری یا به روش دیگری آن را حل کرد، بلکه موقعیت جبری هرمنوتیک به این اشاره دارد که مسئلۀ دوری که از آن سخن گفته می‌شود، به نوعی موضوع را حادتر می‌کند.