-
۱۳۹۶-۰۲-۱۷ ۰۸:۵۰
بررسی ترجمۀ انگلیسی جلدهای دوم تا ششم «دفترچه‌های سیاه» هایدگر؛
«دفترچه‌های سیاه» شوم
پیش از ریاست دانشگاه، هایدگر «نوشتن نازک‌ترین کتاب‌های ممکن» را مسخره کرده بود و عقیده داشت که «این مسئله به‌خوبی حکایت از آن دارد که جوانان آلمانی عمیقاً فلسفه و علم را کنار گذاشته‌اند.» اما در مواجهه با واقعیت عریان عقل‌ستیزی (سوزاندن کتاب‌ها که در می ۱۹۳۳ آغاز شد) با جنبش دانشجویان مخالفت کرد و با ترش‌رویی گفت دانشجویان اساساً از نظر روحی و جهان‌بینی به سن بلوغ و خلاقیت نرسیده‌اند.
-
۱۳۹۶/۰۲/۱۶
گفت‌وگو با هنری ژیرو دربارۀ آموزش عالی و اغواگری نئولیبرال؛
دانشگاه به‌مثابۀ شرکت چندملیتی
اکنون بسیاری از دانشگاه‌ها با توجه به ملاحظات حرفه‌ای، نظامی و اقتصادی اداره می‌شوند و بیش‌ازپیش تولید دانش آکادمیک را از ارزش‌ها و پروژه‌های دموکراتیک جدا می‌کنند. آرمان دانشگاه به‌عنوان محلی برای تفکر و پرداختن به تأملات متفکرانه، ارتقای دیالوگ و آموختن چگونگی پاسخ‌گو نگاه داشتن قدرت، همچون تهدیدی برای شکل‌های نئولیبرال حکومت تلقی شده است. هم‌زمان رهبران بنیادگرایی تجاری، آموزش عالی را به‌مثابۀ فضایی برای تولید سود، تربیت نیروی کار رام و سربه‌راه و نهادی قدرتمند برای تربیت دانشجویانی می‌شناسند که فرمانداری مطلوب شرکت‌های بزرگ را بپذیرند.
-
۱۳۹۶-۰۲-۱۳ ۰۹:۴۳
به بهانه بازگشایی سی‌امین نمایشگاه کتاب تهران؛
تشکیک در یک آمار
در اکثر رسانه‌های عمومی و گردهمایی‌های دولتی و غیردولتی آمار مطالعه بسیار کم و اندک ارزیابی می‌شود؛ این آمار به‌صورت سرانه بین ۲ تا ۴۵ دقیقه متغیر است؛ سپس چنین آماری مبنای قیاس میزان مطالعه با سایر کشورها قرار می‌گیرد. قبل از هر چیز سؤال اینجاست: این آمار چطور به دست می‌آید؟
-
۱۳۹۶-۰۲-۱۲ ۱۶:۲۸
به‌مناسبت ۱۲ اردیبهشت، سومین سالمرگ محمدرضا لطفی؛
بال در بال
کاروان موسیقی، لرزش دل است و نغمۀ بلبل، غرش ابر است و عشوۀ خورشید و پایکوبی طبیعت است، ژرفناست، نعره است و نیازی و چرا نگوییم اشتیاقی که گیریم بدبختی به بار آورد. اما این‌همه پیش‌درآمدی بود برای ستایش مردی بزرگ از این تبار سرشناسان و خورشیدوشان.
-
۱۳۹۶-۰۲-۱۲ ۰۹:۲۴
گفتاری از مهدی معین‌زاده؛
زیست‌جهان یا مود روشنفکرانه
بسیاری معتقدند مثال‌هایی مانند جاده، که هایدگر در مقالۀ «فلسفۀ تکنولوژی» مطرح می‌کند، نشان‌دهندۀ این موضوع است که رانۀ اصلی هایدگر، نوستالژیک بوده است. به نظر می‌رسد این مسئله در مورد متفکرین ما هم به‌گونه‌ای صدق می‌کند. گویی شبیه نوستالژی ما به خانۀ پدربزرگ و ایام کودکی‌مان است.
-
۱۳۹۶/۰۲/۱۱
گفت‌وگوی اختصاصی فرهنگ امروز با مایکل والزر؛
با جان راولز مناقشه‌ای ندارم
تقریباً همه‌چیز برای من حیرت‌انگیز است. ما دانشگاهی‌ها و اندیشمندان، فهم جامعی نسبت‌به جهان نداریم. شوروی‌پژوهانمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی را پیش‌بینی نکرده بودند. عرب‌پژوهانمان انتظار بهار عربی را نداشتند، شکست بهار عربی را نیز پیش‌بینی نکرده بودند. آمریکاپژوهانمان، مانند خود من، با پدیدۀ دونالد ترامپ غافلگیر شدند. من فکر می‌کنم این نشانۀ امیدوارکننده‌ای است که سیاست هنوز جایی است که ما می‌توانیم در آن غافلگیر شویم، گرچه برخی از غافلگیری‌ها خیلی وحشتناک‌اند.
-
۱۳۹۶-۰۲-۱۰ ۱۰:۰۲
چرا بچه‌ها تلویزیون را بیشتر از کتاب دوست دارند؟
کشف و خلق معنا
کلیدواژه‌ای که برای پاسخ به پرسش اول باید به سراغ آن رفت نه صرف «هیجان‌انگیزتر» یا «خیال‌انگیزتر» بودن تلویزیون، بازی‌های رایانه‌ای و گشت‌وگذار در دنیای مجازی، بلکه «کشف معنا» است. کودک، دنیایی ازهم‌گسیخته و گسسته دارد. کشف معنا از اجزای ازهم‌گسیختۀ یک روایت، اگرچه برای کودک لذت‌بخش است، اما لذت‌بخش‌تر این است که کشف معنا از یک روایت، به کودک برای به هم پیوستن و به عبارتی بهتر، کشف معنا در دایرۀ بزرگ‌تر یعنی عناصر ازهم‌گسیخته در جهان او نیز کمک می‌کند.
-
۱۳۹۶/۰۲/۰۹
گفت‌وگو با فرزاد موتمن پیرامون فیلم‌های شاعرانه؛
دیالوگ‌نویسی در ذات ادبیات ما نیست
ادبیات ایران به‌شدت توصیفی است، داستان‌گو نیست و درعین‌حال تخیلی هم نیست. به نظر می‌رسد وقتی وارد حیطۀ دیالوگ‌نویسی می‌شویم، ادبیات ما به‌شدت افت می‌کند و به نظر من، این ضعف نیست، بلکه ویژگی ادبیات ماست که درست برخلاف ادبیات اروپاست. آنها هفت‌صد سال پیش شکسپیر داشتند که اساساً دیالوگ‌نویس بوده است. آن سنت همچنان باقی مانده است و امروزه هم جذاب‌ترین دیالوگ‌ها را کماکان آنها می‌نویسند.
-
۱۳۹۶-۰۲-۰۶ ۰۹:۵۱
دیدگاه بهاءالدین خرمشاهی در باب اهمیت کتاب الحیاة؛
سه کتابی که نویسندگان «الحیاة» بر آن نظر داشتند
بنده به‌عنوان اسلام‌پژوه و شیعه‌پژوه، وقتی به «الحیاة» نگاه کردم، آن را یک دانشنامه یافتم. به‌درستی در صفحۀ اول آن نوشته‌اند: «الحیاة دایره‌المعارفی اسلامی، علمی، پژوهشی است که روش زندگی فردی و اجتماعی آزاد و پیشرو را ترسیم می‌کند و انسان‌های سراسر جهان را به پی‌ریزی یک نظام شایسته فرامی‌خواند، بلکه نظام شایستۀ فکری، فرهنگی، عقیدتی اسلام را نشان می‌دهد.»
-
۱۳۹۶-۰۲-۰۶ ۰۹:۴۹
گفتاری از رضا داوری اردکانی در آینده‌نگری - آینده‌نگاری و برنامه‌ریزی(۲)؛
قدرت تکنیک؛ آینده هم منم
قدرت تکنیک به گروندگانش که بیشتر خلق جهانند می‌گوید هستی منم و اگر امید و نجات می‌خواهید من آن را به شما می‌دهم زیرا من خود امید و نجاتم. گذشته را رها کنید. آینده هم منم. روح تکنیک وقتی احساس می‌کند که در قدرتش تردیدی حاصل شده است شاید برای جلوگیری از سرایت و گسترش این تردید واماندگان از قدرت خود را که با جهل و غفلت از راهش بازمانده‌اند به میدان بیاورد تا نشان دهد که هر چه زشتی و تباهی است از گذشته است
-
۱۳۹۶-۰۲-۰۴ ۰۹:۰۵
گفتاری از رضا داوری اردکانی در باب آینده‌نگری - آینده‌نگاری و برنامه‌ریزی(۱)؛
میل ذاتی تجدد به زمان آینده
پیداست که علم جدید علم به هستی جهان و آنچه هست نیست بلکه علم سازنده است و علم سازنده می‌تواند رویی به سوی آینده داشته باشد. لازم نیست که دانشمندان همه به فکر آینده باشند و برای آینده کار کنند. آنها کار خودشان را می‌کنند و به علم خودشان مشغولند و بدون اینکه معمولاً بدانند با علمشان جهان مبدل و متحول می‌شود اما به اعتبار دیگر دانشمند اگر دانشمند است در علم کاری جز تحقیق حقیقت ندارد و در بند اینکه علمش چه سود دارد نیست و نباید هم باشد اما علم جدید در ذاتش تکنولوژیک است.
-
۱۳۹۶-۰۲-۰۳ ۱۶:۱۷
نگاهی به کتاب «نوشتار و تفاوت»؛
اثر ژاک دریدا چه دیر! چه زود!
دریدا هم در پس‌زمینه این دوران باقی می‌ماند هم پیش‌فرض‌های پس‌زمینه‌ای را که بدان تعلق داشت تا نهایت منطقی خود به پرسش می‌کشد و با این پرسش‌گری آهسته، روشمند و منسجم مفصل‌هایشان را یکی‌یکی از هم می‌گشاید. او فلسفه زبان‌محور را تا آستانه‌هایش پیش می‌برد بی‌آنکه به تمامی از این آستانه‌ها بگذرد. نحوه درگیری دریدا با «ساختارگرایی» نمونه‌ای از این امر است.
-
۱۳۹۶-۰۲-۰۳ ۱۰:۱۱
چگونه جایگاه فرهنگی مدرنیته به‌سوی موقعیتی پسااستعماری چرخش می‌کند؟
نژاد، زمان و بازنگری مدرنیته
تاریخ رؤیاهای کهن مدرنیته را باید در تشریح لحظۀ استعماری و پسااستعماری یافت. در مواجهه با تلاش‌های معطوف به بهنجارسازی لحظۀ استعماری واجد تأخیر زمانی، می‌توانیم تبارشناسی‌ای برای پسامدرنیته به دست دهیم که حداقل به‌لحاظ اهمیت با تاریخ معماگونۀ امر متعالی یا کابوس عقلانیت در آشوویتس برابری کند.
-
۱۳۹۶-۰۲-۰۲ ۱۰:۱۸
بررسی وضعیت اجتماعی - دینی دانشگاه «الازهر»؛
توهم استقلال یا مرجعیت دینی؟
بی اعتباری الازهر پس از دهه ۹۰ و در حین شکل گیری گروه های تندروی اسلامی به حدی رسید که مردم ناچارا دست به دامن گروه های سلفی البته با چهره ی ای جدید شدند. زیرا الازهر دیگر دچار چندین جریان مختلف ِ اندیشه شده است.
-
۱۳۹۶-۰۱-۳۰ ۱۲:۴۱
بازنگری در تعریف رایج از «فرار مغزها»(۲)؛
مرز میان «فرار مغزها» و «قرار مغزها»
پدیدۀ «فرار مغزها» پدیده مختص نخبگان (استادان و دانشجویان نخبه) نیست، بلکه عموم مردم ما حداقل قابل قبولی از ظرفیت ذهنی خود را صرف مطالعه در مورد مسائل اولویتدار جامعه نمیکنند؛ به‌عنوان مثال، مردمی که سالهای سال سریالهای عمر تلف کن تلویزیونی (چه داخلی و چه خارجی) را دنبال کرده اما حتی یک ساعت در مورد مسائل ریشهای و اولویتدار ایران که مستقیماً به خود آنها، فرزندانشان و نسلهای بعدی مربوط می‌شود، مطالعه نمیکنند نیز از مصادیق بارز «فرار مغزها» محسوب می‌شوند.
-
۱۳۹۶-۰۱-۲۹ ۱۰:۰۹
نقدی به سخنان علی زمانی در برنامۀ چشم شب روشن؛
چرا ما نمی‌توانیم مفهوم کار در نظر فلاسفۀ یونان را درک کنیم؟
از نظر فلاسفۀ یونانی کار یدی کار به‌رغم میل و ارادۀ آزاد بشر است و نمی‌تواند آنها را تحول بخشد و به همین دلیل آن را کار بردگان و نه کار انسان‌های آزاد می‌دانستند؛ و در طول تاریخ این دیدگاه گسترش یافته و سبب طبقۀ اجتماعی پایین افرادی شده که کار یدی می‌کرده‌اند. رقابت اقتصادی هم این وضعیت را ثبات بخشیده است.
-
۱۳۹۶-۰۱-۲۸ ۱۲:۰۸
نقدی بر ویرایش دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی؛
ویرایش از منظر دائرة‌المعارف بزرگ (!)
صورت چاپ‌شدۀ مقالۀ مقالۀ نگارندۀ این سطور در این دائرة‌المعارف بزرگ (!) مرا بسیار حیرت‌زده کرد و با توضیحات اینجانب برای خوانندگان این مجله و گردانندگان دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی نیز پر از شگفتی خواهد بود. این‌همه خطا و غلط آشکار آن هم تنها در ۳ ستون دایرة‌المعارفی که نشان از کم‌سوادی و بی‌مسئولیتی دارد، جز شگفتی، حس تأسف و تأثر مرا نیز برانگیخته است.
-
۱۳۹۶-۰۱-۲۷ ۱۰:۰۱
آنچه اورول در شمال انگلستان کشف کرد؛
از اسکله ویگان تا اورول، نویسندهای جهانی
اما واقعیت اصلی در مورد سوسیالیسم دموکراتیک اورول بدون تردید این است که او به آن باور داشت و سوسیالیسم دموکراتیک به او احساس داشتن یک مأموریت را می‌داد، مأموریتی که وقتی به این باور رسید که در جنگ داخلی بارسلونا عملاً می‌بیندش، حاضر بود به خاطر آن زندگی‌اش را هم فدا کند؛ این باور بیشتر دستاوردهای ادبی‌اش ازجمله دو اثر مشهورش را شکل داد و غنا بخشید.
-
۱۳۹۶-۰۱-۲۶ ۱۰:۲۰
بازنگری در تعریف رایج از «فرار مغزها»(۱)؛
آیا وجه اصلی «فرار مغزها» وجه «مکانی/جغرافیایی» آن است؟
برخلاف تعریف رایج از پدیدۀ «فرار مغزها» که در آن بر وجه «جغرافیایی یا مکانی» مسئله تأکید می‌شود، به نظر می‌رسد وجه اصلی و مهمتر این پدیده جنبۀ «موضوعی» آن باشد. در این تعریف، «فرار مغزها» پدیدۀ نامبارکی است که در آن نخبگان یک جامعه به جای متمرکز شدن بر «مسائل واقعی و اولویتدار جامعه»، قوای ذهنی خود را صرف مسائل کماهمیتتر می‌کنند. از این نقطه‌نظر، «فرار مغزها» فرار از «مسائل جامعه» است و نه فرار از «مرزهای جغرافیایی کشور».
-
۱۳۹۶-۰۱-۲۳ ۱۰:۰۱
گزارشی از همایش «وضعیت فکر سیاسی در ایران معاصر»سید جواد طباطبایی/(۷)؛
اندیشۀ سیاسی چیست و به چه دردی می‌خورد؟
ایراد اساسی ما این است که یک زبان می‌دانیم (فرض بر دانستن)، اما هیچ‌یک از زبان‌هایی که این منابع اصلی را تولید کردند، یعنی فرانسه، آلمانی، ایتالیایی (در اندیشۀ سیاسی جدید)، یونانی (در اندیشۀ سیاسی قدیم) را نمی‌دانیم. تا زمانی که این‌ها را ندانیم هرگز نخواهیم توانست اندیشیدن درست را یاد بگیریم، چون اساس و پایه‌ها در آنجاست.
-
۱۳۹۶-۰۱-۲۱ ۱۰:۰۱
بحثی در باب تاثیر ابن رشدیان در به وجودآمدن سکولاریسم؛
غزالی و یک نبیرۀ ناخوانده به نام سکولاریسم
این یادداشت کوتاه به هیچ عنوان قصد ندارد ادعا کند که سکولاریسم نتیجۀ ناخودآگاه کارهای فکری غزالی و ابن‌رشد است، مطمئناً در دوران رنسانس عوامل عدیده‌ای مانند اقتصاد بورژوازی، اومانیسم فرهنگی و هنری عصر رنسانس، پیش‌گامان علوم تجربی جدید مانند گالیله، نهضت پروتستانتیسم و... نقش داشته‌اند؛ ولی باید این نکته را مدنظر داشت که نظریۀ حقیقت مضاعف ابن‌رشدیان قرون‌وسطی ازجمله تسهیلگران گفتمانی راهی بود که سرانجام در غرب مسیحی به سکولاریسم ختم شد.
-
۱۳۹۶/۰۱/۲۰
گفت‌وگو با ابراهیم توفیق؛
لهجه های مدرنیته
در واقع گفتمان علمی ما با جامعه بی ارتباط است. اتفاقاتی که در واقعیت می افتد را نمی تواند بازتاب بدهد چون دستگاه مفهومیش از چنین ظرفیتی برخوردار نیست. اگر در حوزه ی علم ما اتفاقی نمی افتد یا فهمی وجود دارد که ما حالا به آن نقد می کنیم به معنای این نیست که در دل جامعه اتفاقی نمی افتد. معضل این است که بین این دو پیوندی وجود ندارد. یعنی نهاد علم، بجای تولید دانش درباره امر اجتماعی، آن را پنهان و از دسترس خارج می سازد.
-
۱۳۹۶-۰۱-۱۹ ۱۰:۱۹
گزارشی از همایش «وضعیت فکر سیاسی در ایران معاصر»احمد گل‌محمدی/(۶)؛
دولت در دانشگاه: از کارسازی تا کارگزاری
آنچه ما در عرصۀ علوم انسانی به‌ویژه علوم سیاسی با آن مواجهیم، می‌شود گفت عمدتاً شبه‌علم است؛ یعنی در اینجا علم به آن معنایی که فلاسفۀ علم تعریف کرده‌اند و معیارش را پایبندی متدولوژیک می‌دانند چندان محلی از اعراب ندارد.
-
۱۳۹۶-۰۱-۱۹ ۰۹:۳۲
بررسی دقایق تأویل پدیدارشناسانۀ ادموند هوسرل؛
پدیدارشناسی با الهام از شک دکارتی
هوسرل برای دستیابی به اتقانی که متناسب با فلسفه باشد، معتقد است که باید به شناختی آغازین دست یابیم که «خود- داده» باشد و از جای دیگری گرفته نشده باشد. او برای یافتن این اصل بنیادین فلسفه، با الهام از شک دکارتی به‌عنوان یک متفکر آغازین که او نیز همچون هوسرل علوم موجود را نامعتبر می‌دانست و با توسل به مراحل شک، زمینۀ کافی برای دستیابی به «اگو» را فراهم کرده بود، وارد عمل می‌شود
-
۱۳۹۶-۰۱-۱۶ ۰۹:۴۶
دفاع پیتر آدمسون از اصالت فلسفه اسلامی؛
اگر توماس آکویناس فیلسوف است، متکلمین اسلامی هم فیلسوف هستند
البته افراد بسیاری هم هستند که فلسفه قرون‌وسطی را مشخصاً به علت محتوای دینی آن، نمی‌پسندند. اما از نظر من فلسفه جایی است که آن را پیدا کنید و این سبک‌سری است که مباحث فلسفی که اندیشمندان مطرح می‌کنند فقط به دلیل اینکه طرحی دینی دارند نادیده گرفته شوند. چه آن طرح از درون مسیحیت بیرون بیاید (آکوئیناس)، چه یهودیت (ابن میمون)، چه هندوئیسم (معرفت‌شناسی نیایا یا فلسفه ذهن ودانتا) و چه اسلام.
-
۱۳۹۶/۰۱/۱۵
گفت‌وگو با سیاوش جمادی؛
فلسفه سینما: از هایدگر تا کیارستمی
کارکرد ایدئولوژیک یا رهایی بخش- اگر دومی از سینما ساخته باشد- نه به ذهن و نیت کارگردان مربوط است، نه به ناخودآگاه فیلم یا فیلمساز به لحاظ روانکاوی. سینما به‌لحاظ ساختاری توده‌ای یا مردمی است و کارکرد ایدئولوژیک به آن چیزی است که به مردم منتقل می‌شود و هم در ایران و هم در جهان فیلم‌های بسیاری با کارکردهای مؤثر ایدئولوژیکی ساخته می‌شوند؛ سینما در کل ایدئولوژی بالقوه بوده و سینمای کیارستمی چون ضدسینمای تاکنونی سلبا و نفیا علیه سینمای تاکنونی است.
-
۱۳۹۶-۰۱-۱۵ ۰۹:۳۲
گزارشی از همایش «وضعیت فکر سیاسی در ایران معاصر»محمدرضا تاجیک/(۵)؛
هستی‌شناسی انتقادی خودمان
اگر ما نتوانیم از این دیگرآیینی به یک نوع خودآیینی سیر بکنیم (این خودآیینی این بومیگری‌ای نیست که امروز در جامعۀ دانشگاهی ما مطرح می‌شود، این خودآیینی این است که بالاخره برسیم به همان مقام و منزلت سوژگی که بتوانیم به جای خود و برای خود سخن بگوییم) و واقف نشویم که این تاری که ما را به کنشی به نام فکر و تفکر وصل می‌کند وفاداری ارتدکس‌مشرب نه به آموزه‌های مدرن است و نه به آموزه‌های پست‌مدرن.
-
۱۳۹۶-۰۱-۱۴ ۱۰:۵۰
پرویز صداقت/ نقد و بررسی کتاب «گذار از سرمایه‌داری» اثر سعید رهنما؛
در جست‌وجوی ناکجاآباد
از بدو استقرار و تحکیم نظام سرمایه‌داری تلاش برای تصور کردن بدیل این نظام هم وجود داشته است. نخستین تلاش‌ها مربوط به کوشش‌های سوسیالیست‌های تخیلی برای ترسیم نظام بدیل بوده است. این کوشش‌ها اساساً تلاش در جهت طراحی «فضا»یی بدیل بود که در آن سامان‌یابی یک جامعه‌ی غیرسرمایه‌دارانه امکان‌پذیر باشد.
-
۱۳۹۶-۰۱-۱۴ ۱۰:۱۰
گزارشی از همایش «وضعیت فکر سیاسی در ایران معاصر»حسینعلی نوذری/(۴)
دیالکتیک مناسبات قدرت و اندیشه سیاسی در چشم‌انداز الگوهای چهارگانه
همواره میل بدنۀ اصلی‌ای که خودش را مدعی و مالک قدرت می‌داند این است که امکان توزیع قدرت را منتفی بداند و از آن جلوگیری کند. اما از آن طرف دیگران به تعبیری خواهان آن هستند که این قدرت توزیع و پراکنده شود
-
۱۳۹۵-۱۲-۲۵ ۱۰:۲۱
بسته پیشنهادی «فیلم » فرهنگ امروز؛
سینمای امروز، تکرار سینما و لذت آن
برای پیشنهاد فیلم به مخاطب راه‌های گوناگونی وجود دارد. بهترین‌های سال، معرفی فیلم های کلاسیک، فارسی زبان و غیرفارسی و ... . اما این بار فرهنگ امروز در پیشنهاد فیلم‌ها تصمیم گرفت بهترین‌ها را انتخاب کند با تنوعی متفاوت...