نگاهی به فلسفه تاریخ(۱)؛

سهلِ ممتنعِ اندیشیدن به تاریخ

مورخ به جزئیات می‎رود، نام افراد و اماکن را ثبت می‎کند، اعداد و تقویم‌ها را یادداشت می‎کند و گفته‎ها و گویندگان برایش مهم هستند؛ اما فیلسوف به کلیات می‎پردازد، برای او مفاهیم و تفاسیر و نظام اندیشه جالب است. هرچه مورخ می‎کوشد پای خود را به متن بسته‎تر کند، فیلسوف بال تفسیر و تأویل را بیشتر می‎گشاید و به کلیات می‎رود.