به گزارش «فرهنگ امروز» به نقل از پایگاه علوم اجتماعی اسلامی ایرانی؛ اولین همایش «آمریکا شناسی از منظر فلسفی و جامعه شناسی» به همت مرکز راهبردی اشراق و بسیج دانشجویی در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد. در این همایش پنج تن از صاحب نظران و اساتید حوزه علوم اجتماعی همچون  دکتر ابراهیم فیاض، دکترناصر فکوهی، دکتر احمد نادری، حجت الاسلام  علیرضا پیروزمند و دکتر منوچهر آشتیانی به ترتیب  به ایراد سخنرانی پرداختند.

شهرستانی: آمریکا شناسی محوری ترین اصل غرب شناسی است.

در ابتدای این نشست سید حسین شهرستانی دبیر همایش ضمن تاکید بر ضرورت های عام و خاص آمریکا شناسی گفت: اگر بخواهیم غرب شناسی را به عنوان وجوه اصلی معرفت بنیانی -اجتماعی فرض کنیم  شناخت آمریکا جزء اصول محوری این امر است. از طرف دیگر شناخت ما نیز نسبت به آمریکا، شناختی سطحی در سطح سیاست و حداکثر در سطح سیاست کلان روابط بین الملل است و هرگز آمریکا را به لحاظ تمدنی و تاریخی مورد بررسی قرار نداده ایم. شهرستانی  در ادامه اضافه کرد: در حالی که آمریکا و غرب به طور رسمی بیش از ۹۰ سال است که  سعی در شناخت ما دارند. تنها شناخت ما از آمریکا، به عنوان یک دشمن بیگانه است و تا کنون به طور اصولی به مباحثی مثل سرمایه داری، سبک زندگی آمریکایی، هالیوود و … پرداخته نشده است.

ابراهیم فیاض: یک برگه درباره آمریکا شناسی در وزارت  امور خارجه ایران وجود ندارد

 دکتر  ابراهیم فیاض عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران به عنوان اولین سخنران آمریکا شناسی را برای دو گروه بی معنا توصیف کرد؛ چرا که عده ای عاشق آمریکا می باشند و عده ی دیگر منزجر و متنفر از آمریکا و به همین دلیل هیچ مقیاسی برای شناخت آمریکا  وجود ندارد. به نظر فیاض از همین جهت  حتی یک ورق در مورد شناخت آمریکا در وزارت امور خارجه ایران وجود ندارد.

دکتر فیاض در ادامه آمریکا را یک پدیده ی بی نظیری بشری دانست و افزود: دستیابی به آمریکا بسیار مشکل است، چرا که شرق و غرب آمریکا محصور دو اقیانوس بزرگ می باشد و در شمال و جنوب آن نیز رقیبی برای آن وجود ندارد. این استاد مردم شناسی در ادامه به بعد مردم شناسی آمریکا و آمریکا شناسی از منظر فلسفی پرداخت. فیاض اظهار داشت که مبنای تفکری آمریکا براساس نظرات تام پین می باشد که دارای کتابی به نام عقل سلیم است که بنیانگذار فکری آمریکا می باشد. بنابر  این عقلِ سلیم یک نوع عقل عملی شکل می گیرد که معتقد است که جهان کامل نیست و باید آن را ساخت، و لذا یک نوع نگاه رو به جلو و آینده دارند و در قید گذشته و حال نیستند و براساس عقل علمی و پراگماتیستی سعی در حل مشکلات دارند.

فکوهی: آمریکا ژئوپلتیک ایران را به رسمیت بشناسد

در ادامه دکتر ناصر فکوهی عضو دیگر گروه مردم شناسی دانشگاه تهران ابتدا به بحث ژئوپلتیک ایران پرداخت و اضافه کرد که بیش از آنکه مسئله آمریکا برای وی مهم باشد، مسئله ایران مهم است.  دکتر فکوهی  با اشاره به تاریخ و فرهنگ ایران گفت: که ایرانی ها با وجود گذشت بیش از سه هزار سال از عمر آن، هنوز توانسته است زبان اصلی، مجموعه از آداب و سنت ها، و هویت ایرانی اش را حفظ کند، لذا نیازی ندارند که از تمدن های دیگری درس بگیرد، چرا که توانسته است اقوام مختلف را کنار هم گرد آورد و زندگی همراه با صلح و مسالمت آمیز داشته باشد.

فکوهی همچنین مسئله ی اصلی در حال حاضر در جهان را مسئله ی «استقلال» ایران دانست و افزود: مسئله ی هسته ای یک بهانه برای قدرت های بزرگ می باشد. بنابراین این کشورها به خصوص آمریکا، باید بپذیرند که سرنوشت کشور ایران به دست مردم این کشور اداره شود و بپذیرند که ایران ژئو پلتیک مستقلی داشته باشد.

مسئوول سایت انسان شناسی و فرهنگ در ادامه به الگو های اقتصادی پرداخت و اظهار داشت که در جهان امروز الگویی غیر از الگوی سرمایه داری در کشور ها وجود ندارد و اگر در گذشته الگوی مارکسیسم وجود داشت امروزه این الگو تنها در ساحت نظر است. بنابراین تنها الگو، الگوی سرمایه داری می باشد که دارای دو تیپ سرمایه داری اجتماعی و سرمایه داری پولی می باشد. فکوهی معتقد است: کشورهایی که به سمت سرمایه داری پولی گرایش داشتند، امروزه با مشکلات بیشتر مواجه اند. الگوی آمریکا نیز بر اساس همین الگوی دوم می باشد که همه ی بخش ها را به بخش خصوصی واگذار نماید در حالی که می بایست برخی از بخش ها از جمله دانشگاه، سیستم علم و … در اختیار دولت باشد. در ایران نیز مدلی که باید اجرایی شود این است که به جای پرداخت یارانه به مردم بهتر است بخش های دولتی که بهداشت، آموزش و … را در دست دارند تقویت شده و کیفیت آن افزایش یابد.

نادری: نبرد ایران با آمریکا در سوریه تمدنی است

در ادامه همایش دکتر احمد نادری عضو هیات علمی دانشگاه تهران در سخنانی اظهار داشت: پس از فروپاشی شوروی، دولت- ملت ها از یک موقعیت ژئوپلتیک بیرون آمده و وارد یک وضعیت ژئوکالچر شده اند.

این عضو گروه مردم شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران پیش از پرداختن به مبحث ژئو کالچر، نظریات مربوط به حوزه ی ژئوپلتیک در جهان امروز همچون نظریه برخورد تمدن های هانتینگتون، پایان تاریخ فوکویاما، بالکان اوراسیایی برژینسکی و … را مورد نقد و بررسی قرار داد.

نادری در ادامه افزود: در حال حاضر یک نبرد تمدنی در سوریه وجود دارد و سه تمدن در سوریه در برابر یک تمدن به مبارزه برخاسته اند. تمدن اول تمدن اسلامی با محوریت ایران می باشد، تمدن دوم تمدن ارتدکس است که دولت مرکزی آن روسیه می باشد و تمدن سوم تمدن کنفسیوس است که و دولت مرکزی آن چین می باشد و این سه تمدن در برابر تمدن غربی که دولت مرکزی آن ایالات متحده است، قد علم کرده و به مبارزه برخاسته اند. وی در ادامه  تمدن اسلامی به سرکردگی ایران را  یک سر و گردن بالاتر از دو تمدن دیگر ( کنفسیوس و ارتدکس) دانست و اظهار داشت ایران تنها تمدنی است که می تواند در برابر تمدن غرب ایستادگی کند، چرا که همچون تمدن غربی مدعی جهان شمولی می باشد.

پیروزمند: میدان اصلی منازعه ما با آمریکا بحث جهانی سازی است

 حجت الاسلام علیرضا پیروزمند قائم مقام فرهنگستان علوم اسلامی قم  از دیگر سخنرانان این همایش بود که ضمن تاکید بر گذر از مسائل سیاسی در بحث آمریکا شناسی نقطه تاکید خود را فرهنگی و اجتماعی دانست. پیروزمند میدان درگیری ما با آمریکا  را بیش از مشکلات سیاسی و اقتصادی دانست و افزود هسته ی اصلی مقابله ی ما با آمریکا مسئله ی جهانی سازی است و آن هم الگوی جهانی سازی تمدنی است . این استاد حوزه علمیه قم آمریکا را نماد و محور یک تفکر و ایدئولوژی دانست که مایل است به شدت آن را تقویت کرده، موانع آن را برداشته و می خواهد آن را فراگیر نماید.

پیروزمند ادامه داد: بنابر تفکر توحیدی، دنیا میدان مواجه نور و ظلمت، حق و باطل و شیطان و پیامبر است که از ابتدای تاریخ و تا زمان ظهور حضرت ولی عصر (عج) خواهد بود. ایشان دلیل این مواجه را اختیار انسان و رخصت خداوند به شیطان می داند.

وی میدان منازعه این دو تفکر را سبک زندگی انسانها و چگونه زیستن انسان دانست و به همین دلیل آن را مواجه ای تمدنی می داند، چرا که معتقد است تمدن ظرف زیستن و کالبدی است که ما چگونه نیازهای مان را مرتفع کنیم که این نیاز می تواند واقعی و یا کاذب باشد. بنابراین میدان منازعه در این است که انسانها بر اساس کدام الگوی تمدنی زیست کنند.

آشتیانی:  امثال جلال و فردید با ماهیت اقتصادی و اجتماعی غرب درگیر نشدند

آخرین سخنران این همایش دکتر منوچهر آشتیانی از محققان و اساتید جامعه شناسی تاریخی ایران بود. آشتیانی اظهار داشت بحث در مورد آمریکا یا هر کشور دیگری از بحث عمومی اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن کشور جدا نیست و به همین دلیل کسانی همچون آل احمد و فردید که به زعم خودشان با غرب و غربزدگی در افتاده اند، به هیچ وجه به طور اصولی با اساس و ماهیت غرب در نیافته اند و هیچ وقت با نظام سرمایه داری و نظام زر و زور و تزویز، طناب و تیغ و تسبیح در نیفتاده اند و مخالفت شان با غرب بسیاری سطحی و در سطح نازلی قرار داشت.

آشتیانی  بحث خود را با طرح این سوال که آیا آمریکا اتوپیای آینده ی بشری است یا آینده ی نظام سرمایه داری ادامه داد و در ادامه به طور مبسوط به تشریح نظام سرمایه داری پرداخت.

متن کامل این سخنرانی ها  به تفکیک هفته آینده در دسترس کاربران سایت علوم اجتماعی اسلامی ایرانی قرار خواهد گرفت.