به گزارش فرهنگ امروزه به نقل از فرهیختگان:

در سال‌های اخیر، همزمان با تشدید خشونت‌ها و افزایش آگاهی جهانی نسبت به وضعیت مردم فلسطین، برخی صداهای متفاوت از دل جوامع دینی به گوش رسیده است. در میان آنها، صدای روحانیون و علمای یهودی که با سیاست‌های صهیونیستی رژیم اسرائیلمخالفت می‌کنند، جایگاه ویژه‌ای دارد. این گروه از خاخام‌ها، با تکیه بر آموزه‌های دینی و اخلاقی آیین یهود، نه تنها صهیونیسم را نماینده واقعی دین یهود نمی‌دانند، بلکه آن را خلاف دستورات الهی و آموزه‌های تورات می‌دانند.

در این گفت‌وگو، با یکی از این خاخام‌های برجسته که در حمایت از مردم فلسطین فعالیت می‌کند، به بررسی دیدگاه‌های دینی، اجتماعی و انسانی او در خصوص وضعیت فعلی فلسطین، نقش صهیونیسم، و مسئولیت اخلاقی جامعه یهودی پرداخته‌ایم. خاخام دیوید فلدمن، خاخام ارتودکس آمریکایی و عضو گروه یهودی ضدصهیونیستی ناتوری کارتا در این گفتگو همراه ما بود.

چه چیزی باعث شد که تصمیم بگیرید از مردم فلسطین حمایت کنید؟

خاخام فلدمن: این پرسشی بنیادی و انسانی است که پاسخ به آن، نه‌ فقط از منظر دینی و قومی، بلکه از نگاه اخلاقی و تاریخی هم اهمیت دارد. همواره تاکید کرده‌ام که برای درک ناعادلانه بودن آنچه بر مردم فلسطین می‌گذرد، لازم نیست یهودی باشید. هر انسانی با وجدان و ذهنی بیدار، در برابر ظلمی چنین گسترده و دیرپا نمی‌تواند سکوت کند. این وظیفه‌ انسانی ماست. اما برای ما یهودیان، این مسئولیت سنگین‌تر است. ما ملتی هستیم که خود، رنج تبعید، تبعیض و نسل‌کشی را تجربه کرده‌ایم. از هولوکاست تا تبعیدهای تاریخی، ما با مفهوم ستم آشنا هستیم. و دقیقا به همین دلیل، وظیفه داریم اجازه ندهیم چنین وضعی برای هیچ ملتی، با هر دین و نژادی، تکرار شود.

در ایام عید پسح که یادآور رهایی بنی‌اسرائیل از بردگی است، این آیه‌ تورات را به‌ خاطر می‌آوریم: «بیگانه را میازار، چرا که خودت نیز زمانی بیگانه بودی.» این اصل، جوهر اخلاق یهودی است.

مایه‌ تاسف عمیق ماست که رژیم اسرائیل که یک نهاد سکولار است، خود را نماینده‌ تمام یهودیان می‌داند و از دین ما برای توجیه خشونت، اشغال و آواره‌سازی بهره‌ برداری می‌کند. این در حالی‌ست که آموزه‌های یهودی صراحتا قتل و غصب را محکوم می‌کنند.

علاوه بر آن، اصل ایدئولوژیک صهیونیسم با باورهای دینی یهود در تضاد است. بازگشت از تبعید، در سنت ما، موضوعی الهی و نه سیاسی است. ما موظف به زندگی مسالمت‌آمیز در میان ملت‌ها هستیم، نه ایجاد دولت با زور و سلطه.

از این رو، مخالفت ما با صهیونیسم، صرفا سیاسی نیست، بلکه برخاسته از ایمان، اخلاق و وجدان است. ما نمی‌توانیم در برابر ظلمی که به نام یهودیت انجام می‌شود، ساکت بمانیم.

چرا فکر می‌کنید بعضی افراد، صهیونیسم را با یهودیت یکی می‌دانند؟

خاخام فلدمن: یکی‌دانستن یهودیت با صهیونیسم، خطایی مفهومی و تاریخی‌ست که هم به باورهای دینی یهودیان آسیب می‌زند و هم موجب سردرگمی و بی‌عدالتی در سطح عمومی می‌شود. یهودیت، یک دین الهی و کهن است که بر پایه‌ ایمان، اخلاق، عدالت و ارتباط با خداوند بنا شده است. صهیونیسم، در نقطه‌ مقابل، یک جنبش سیاسی و ملی‌گرای سکولار است که از اواخر قرن نوزدهم شکل گرفت و به‌ ویژه در قرن بیستم، به‌ دنبال تاسیس دولت ملت برای یهودیان در سرزمین فلسطین رفت.

برخلاف آنچه گاه ادعا می‌شود، صهیونیسم نه ادامه‌ طبیعی یهودیت، بلکه نوعی فاصله‌ گیری از سنت دینی یهود است. بسیاری از بنیانگذاران این جنبش، آشکارا با دین یهود فاصله داشتند و هدفشان ساختن یک هویت سیاسی جدید بود، نه تقویت ایمان و اخلاق دینی.

یکی از نتایج خطرناک این هم‌پنداری اشتباه، آن است که مخالفت با صهیونیسم یا نقد سیاست‌های رژیم اسرائیل، به‌ سرعت به یهودستیزی تعبیر می‌شود. این نگاه، هم مانع آزادی بیان می‌شود و هم به مردم فلسطین ظلم مضاعف روا می‌دارد، چرا که صدای مدافعان حق و عدالت را با برچسب‌های نادرست خاموش می‌کند. در عین حال، این نوع روایت برای یهودیان هم خطرناک است؛ زیرا به‌ صورت ناعادلانه، همه‌ یهودیان را با سیاست‌های یک دولت خاص هم‌راستا و مسئول جلوه می‌دهد، در حالی‌که بسیاری از یهودیان در سراسر جهان، صراحتا با این سیاست‌ها مخالف‌اند و آنها را خلاف اصول اخلاقی و دینی خود می‌دانند.

از منظر دینی، یهودیت همواره در تبعید به‌ عنوان وضعیتی الهی و آزمونی معنوی تلقی شده، نه مسئله‌ای که باید با قدرت نظامی و تاسیس یک دولت سکولار پایان یابد. تلاش برای ملی‌ سازی دین، یا استفاده ابزاری از آن برای توجیه اشغال و خشونت، نه‌ تنها انحراف از مسیر دین است، بلکه به افزایش نفرت و سوءتفاهم در جهان دامن می‌زند.

بنابراین، لازم است با روشنی و قاطعیت تاکید کنیم: یهودیت یک دین است و صهیونیسم یک ایدئولوژی سیاسی. این دو نه‌ تنها یکسان نیستند، بلکه در مواردی عمیقا در تعارض با یکدیگر قرار دارند. تفکیک این دو، شرط لازم برای گفت‌وگویی صادقانه، برای حمایت از حقوق همه‌ ملت‌ها و برای مقابله‌ موثر با یهودستیزی واقعی است.

واکنش جامعه یهودی اطراف شما به موضع‌گیری‌تان نسبت به فلسطین چگونه بوده است؟

خاخام فلدمن: جامعه یهودی، مانند هر جامعه دیگری، یکدست نیست. بله، گروه‌هایی هستند که با دیدگاه‌های سختگیرانه صهیونیستی به هر مخالفتی با اسرائیل واکنش شدید نشان می‌دهند، حتی اگر از سوی یهودیان متدین باشد. اما در عین حال، ما حمایت گسترده‌ای از سوی یهودیان ضدصهیونیست داریم. شاید آنها همه در خیابان‌ها نباشند، اما در پشت صحنه از ما حمایت می‌کنند. اگر این حمایت‌ها نبود، ما نمی‌توانستیم در برابر این جریان عظیم ایستادگی کنیم. شجاعت ما از ایمان‌مان و از حمایت یهودیان راستین می‌آید.

آیا مخالفت با صهیونیسم، در باورهای دینی شما ریشه دارد؟

خاخام فلدمن: قطعا، ما دلایل دینی داریم. همه‌ آنچه می‌گوییم و همه‌ آنچه انجام می‌دهیم ریشه در دین ما دارد. تمام کارهایی که انجام می‌دهیم به خاطر وظایف دینی‌ است که دنبال می‌کنیم. اول از همه، صهیونیست شورشی آشکار علیه خداست، جنبشی‌ست که هر قانون خداوند را نقض می‌کند، وقتی صحبت از ظلم به دیگران می‌شود، دلایلی برای ما وجود دارد که بایستیم و بگوییم نه، این اشتباه است و ما آن را محکوم می‌کنیم.

آنچه تا به حال گفتم بیشتر بین انسان و خدا بوده، اما خیلی از گناهان وجود دارد که بین انسان‌ها و دیگر انسان‌ها انجام می‌شود. جنایات زیادی علیه مردم فلسطین صورت می‌گیرد که طبق یهودیت غلط است. اگر ما بخواهیم یهودیت را دنبال کنیم، باید برای درستی و عدالت بایستیم و بگوییم نه. خداوند عدالت را دوست دارد. در دعاهای ما می‌گوییم که پادشاه قادر متعال عدالت و درستی را دوست دارد. این چیزی است که باید به سوی آن حرکت کنیم و باید وقتی می‌بینیم ظلمی صورت می‌گیرد، مخصوصا وقتی این ظلم به نام ما و به نام دین ما انجام می‌شود، صدای‌مان را بلند کنیم.

چه نظری درباره کمک‌های نظامی آمریکا به اسرائیل دارید، در حالی‌که آنها برای کشتن غیرنظامیان در غزه استفاده می‌شود؟

خاخام فلدمن: این واقعا دلخراش است. وقتی می‌بینیم کودکان تکه‌تکه شده‌اند، مادران با دستان خالی در برابر بمباران‌ها ایستاده‌اند، دل هر انسان آزاده‌ای به درد می‌آید. من به‌عنوان یک شهروند آمریکایی، دینم به من می‌گوید که به دولت خود احترام بگذارم. اما احترام به دولت، به معنای سکوت در برابر جنایت نیست. ما باید از وجدان انسانی‌مان پیروی کنیم و این کمک‌ها را محکوم کنیم. دولت آمریکا باید بداند که این کمک‌ها تنها به ادامه خونریزی دامن می‌زند و امنیت هیچکس، حتی یهودیان را هم تامین نمی‌کند.

آیا حمایت‌تان از فلسطین برای شما مشکل شخصی ایجاد کرده است؟

خاخام فلدمن: ایستادن در مقابل جنبش صهیونیسم و رژیم اسرائیل همیشه یک چالش است. تهدیدها بسیار زیاد است. این وضعیت از زمانی که صهیونیسم شروع شد، همین‌طور بود. تروریسم صهیونیستی چیز جدیدی نیست، اما اخیرا تهدیدها حتی بیشتر شده است. بسیاری از مردم از ترس نمی‌توانند علنا صحبت کنند. اما این چیزی را تغییر نمی‌دهد و دیدگاه‌ها و مواضع ما همان‌طور که هست باقی می‌ماند. ما همچنان به این رویکرد ضدصهیونیستی بسیار قوی پایبند هستیم. ما از ابتدا تا انتهای صهیونیسم را محکوم می‌کنیم. وجود رژیم اسرائیل را که طبق یهودیت ممنوع است و به دیگران آسیب می‌زند، رد می‌کنیم. ما خواهیم ایستاد تا زمانی که این پلیدی به پایان برسد. امیدواریم که این پایان به صورت مسالمت‌آمیز باشد. ما دعا می‌کنیم برای آینده‌ای بهتر. ما دعا می‌کنیم برای پایان دادن به همه‌ این‌ها، امیدواریم که این پایان به صورت مسالمت‌آمیز باشد و دیگر هیچکس رنج نکشد.

اگر بتوانید به کسانی که از فلسطین حمایت نمی‌کنند، پیامی بدهید، چه می‌گویید؟

خاخام فلدمن: من می‌گویم که اگر مردم ذهن باز داشته باشند، باید کمی بیشتر از آنچه که به آنها گفته شده و از تبلیغاتی که از سنین پایین به آنها آموزش داده شده، مطالعه کنند. باید ذهن باز داشته باشند. سال‌ها پیش اطلاعات زیادی برای یادگیری وجود نداشت، اما امروز اطلاعات زیادی در دسترس است. امروز خیلی بیشتر می‌شود در مورد آنچه در فلسطین اتفاق می‌افتد، آموخت. خیلی چیزها وجود دارد که باید در مورد اینکه یهودیت، دین یهود، مخالف تمام این جنبش صهیونیسم و همه آنچه که آنها انجام می‌دهند، است، یاد بگیرند. من مردم را تشویق می‌کنم که ذهن باز داشته باشند و آماده باشند که از تبلیغات عبور کنند، با وجود چالش‌هایی که ممکن است در این مسیر وجود داشته باشد، و بفهمند که این نه تنها شورشی علیه خدا و نقض یهودیت است، بلکه ارتکاب جنایت علیه یک جمعیت بومی است که برای مدت طولانی در فلسطین زندگی می‌کردند و با یهودیان مهربان بودند هم هست. آنها اشتباه می‌کنند و این چیزی است که مردم نباید آن را تحمل کنند. علاوه بر این، باید آگاه باشند که این جنبش برای مردم یهودی خطرناک است. بنابراین دلایل زیادی وجود دارد که وقت آن رسیده مردم تمام آنچه را که مدت‌ها به آن ایمان داشتند، دوباره بررسی کنند و شروع کنند به کشف اینکه چرا این جنبش این اشتباه است و ابزاری خطرناک است.

از نگاه شما مردم عادی چگونه می‌توانند به فلسطین کمک کنند؟

خاخام فلدمن: خب، روش‌های زیادی برای کمک به فلسطین وجود دارد. شما می‌دانید که هر موقعیت، هر فرد و هر کشوری متفاوت است، اما به طور کلی، حداقل چیزی که ما در حلقه‌های خود انجام می‌دهیم، آموزش است. آموزش شاید یکی از مهم‌ترین چیزهایی باشد که لازم است و ایجاد آگاهی در عموم مردم. متاسفانه بسیاری از مردم به دلیل اطلاعات غلط یا کمبود اطلاعات یا به عمد گمراه می‌شوند و آگاهی و آموزش بسیار حیاتی است. اگر ما بتوانیم، اگر مردم به درستی آموزش دیده باشند، اگر رسانه‌ها وظیفه‌شان را درست انجام دهند و اطلاعات صحیح و لازم را به عموم مردم برسانند، نظر عمومی تغییر خواهد کرد. این تغییر در حال وقوع است، تا حدی تغییر کرده و به پیش می‌رود، اما ما به کمک همه نیاز داریم تا به این تغییر بزرگ در آینده دست پیدا کنیم.

نظر شما درباره حضور گسترده دانشجویان آمریکایی در حمایت از فلسطین چیست؟

خاخام فلدمن: این اتفاق بسیار الهام‌بخش است. دانشجویان زندگی پرمشغله‌ای دارند، اما آنچه در فلسطین می‌گذرد، وجدان آنها را بیدار کرده است. آنها نمی‌توانند ساکت بمانند. وقتی ظلم از حد می‌گذرد، حتی جوانانی که باید فقط درس بخوانند، مجبور می‌شوند فریاد بزنند. مسئله فلسطین یک قضیه حق است، چون در هجده ماه گذشته این نسل‌کشی از هر حد و مرز عبور کرده و چون در دنیای امروز ما اطلاعات بسیار بیشتری داریم نسبت به یک، دو یا سه دهه پیش، و به سادگی مردم از آنچه که در حال اتفاق افتادن است آگاه شده‌اند و نمی‌توانند سکوت کنند. وجدانشان بیدار می‌شود و هیچ راهی برای نادیده گرفتن آن وجود ندارد، چون آنقدر چیزها در حال وقوع است که از هر فردی می‌خواهد که کاری انجام دهد، حداقل یک کلمه بگوید، حداقل صدای خود را بلند کند، حداقل کاری انجام دهد.

آیا تا به حال به فلسطین سفر کرده‌اید؟

خاخام فلدمن: من و بسیاری از یهودیان دیگر از سفر به سرزمین‌های اشغالی امتناع می‌کنیم، چون رژیم صهیونیستی را به رسمیت نمی‌شناسیم. من هیچگاه گذرنامه‌ام را به مقامات اسرائیلی نمی‌دهم چون آنها را مشروع نمی‌دانم. با این حال، دو بار به غزه سفر کرده‌ام؛ یکبار برای ۲۴ ساعت و بار دیگر برای یک آخر هفته، پس از محاصره و جنگ. این تجربه برایم هم دردناک و هم امیدبخش بود. دیدن خرابی‌ها، یتیم‌ها و خانواده‌های آواره بسیار غم‌انگیز بود. اما در عین حال، مردم غزه با اینکه می‌دانستند ما یهودی هستیم، با احترام از ما استقبال کردند و به ما آسیبی نرساندند. این نشان می‌دهد که صلح ممکن است، به شرطی که اشغال پایان یابد. فلسطینی‌ها دشمن یهودیان نیستند، بلکه با ظلم و اشغال مخالف‌اند. تبلیغات صهیونیستی واقعیت را تحریف می‌کند. ما یهودیان باید بین یهودیت و صهیونیسم تمایز قائل شویم و دیگران را هم آگاه کنیم، چون این آگاهی راه رسیدن به صلح است. مردم فلسطین شایسته آزادی‌اند و ما هم امنیت می‌خواهیم. باید به اشغال و جنایت پایان دهیم تا به آینده‌ای بهتر برسیم.

دیدگاه‌های مطرح‌شده در این گفت‌وگو، نه‌ تنها نوری تازه بر رابطه‌ یهودیت و صهیونیسم می‌تاباند، بلکه نشان می‌دهد که مخالفت با سیاست‌های رژیم اسرائیل نه تنها به‌ معنای ضدیت با یهودیت نیست، بلکه می‌تواند از دل ایمان و آموزه‌های دینی یهودی برآمده باشد. خاخام فلدمن با شجاعت و صراحت، مسئولیت اخلاقی و دینی خود را در قبال مردم فلسطین بیان می‌کند؛ مسئولیتی که بر پایه‌ عدالت، همدلی و حقیقت استوار است. این صداها، هرچند گاه اقلیت، نقشی کلیدی در تغییر افکار عمومی و بازتعریف مرزهای همدلی و انسانیت دارند. شاید زمان آن فرا رسیده باشد که وجدان‌های بیدار از هر آیینی، برای پایان‌ دادن به ظلم و رنج، دست در دست هم دهند و جهانی بر پایه‌ عدالت و کرامت انسانی بنا کنند.