به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛ چهارمین نشست از سلسله نشست­‌های «نقد و بررسی کتاب» با حضور جمعی از نویسندگان و صاحب­نظران حوزه ادبیات در انتشارات پیدایش برگزار شد و طی آن مجموعه داستان «نهنگ تاریک» نوشته­ی سعید بردستانی، که در فهرست آثار داستانی برگزیده­ی سال ۹۴ جایگاه سوم را کسب کرده است، به نقد و بررسی گذاشته شد.

در این نشست، که با حضور سعید بردستانی، نویسنده­ کتاب و نیز حسن محمودی و احمد ابوالفتحی به‌عنوان منقدان جلسه برگزار شد، نویسندگان و منتقدان دیگری، چون اسدالله امرایی، محمد تقوی، آذردخت بهرامی و... حضور داشتند.

در ابتدای نشست، ارغوان غلامی، مجری جلسه، درباره هدف برگزاری جلسات نقد و بررسی آثار منتشر شده از سوی «نشر پیدایش» اظهار کرد: هدف ما از برگزاری این جلسات صرفاً به معرفی بیشتر اثر و یا بررسی نقاط مثبت آن محدود نمی‌­شود، بلکه ما در پی آن هستیم تا با نگاهی انتقادی با  آثار منتشر شده از سوی انتشارات مواجه شویم. رویکرد این جلسات مشارکت و بحث گروهی است و از حاضرین جلسه نیز دعوت می­‌کنیم که نظرات خود را با نویسنده و منتقدین در میان بگذارند.

 در ادامه، احمد ابوالفتحی با ارائه تفسیری، که پشتوانهی نظری آن به آراء و نظریات آلن بدیو مربوط می­شد، سعی بر آن داشت تا ضمن نقب زدن در داستان­‌های بردستانی،   مولف‌ه­ای به نام «وضعیتم را در ادبیات داستانی باز تعریف کند. او افزود: استراتژی‌­های روایی متفاوتی در «نهنگ تاریک» وجود دارد و دو استراتژی عمده در آن به چشم می خورد. یکی استراتژی وادادگی به این معنا که شخصیت اصلی در برابر رخ دادن امر نابجایی پذیرش دارد و استراتژی دیگر که در برخی داستان ها با شخصیتی مواجه می شویم این است که شخصیت در وضعیت معمول و متعارف، نامتعارف عمل می‌­کند و نمی­‌تواند موضوع را بپذیرد و مقاومت می­‌کند.

این منتقد هم‌چنین بیان کرد: اینکه سعید بردستانی تا چه اندازه در به کار بردن این استراتژی‌­ها آگاهی داشته است را ما قضاوت نمی­‌کنیم. آنچه برای ما اهمیت دارد این است که به کار بردن این استراتژی ها در داستان­های وی مخاطب را درگیر می‌­کند.

در ادامه این نشست، حسن محمودی منتقد دیگر جلسه ضمن اشاره به اهمیت ادبیات متفاوت در فضای ادبی معاصر ایران، اظهار کرد: در تاریخ داستان­نویسی فارسی در دهه چهل شمسی، نویسندگان معدودی بودند که دغدغه متفاوت نویسی داشتند. در وضعیت کنونی، سعید بردستانی هم از همین زمره نویسندگان است و در درجه اول ساختارها برایش اهمیت داشته است.

محمودی همچنین بیان کرد: داستان­‌های مجموعه داستان «نهنگ تاریک»، داستان های یکدستی است و مخاطب یا از این کتاب خوشش می‌­آید یا نمی­‌تواند با آن ارتباط برقرار کند، چون در قالب ساختاری مشخصی، ایده‌­های مشخصی مطرح شده است. این اتفاق در دهه هفتاد در داستان­نویسی ما بیشتر رخ داد و بسیاری از نویسندگان دست به ساختار شکنی زدند، اما در دهه هشتاد گویی که نویسندگان می­خواهند تجربه‌­هایی را که  امتحانشان را پس داده‌­اند و برای مخاطب بیشتر آشنا هستند به کار ببرند و این راه را پیش می­‌گیرند، اما تجربه سعید بردستانی  از این جهت ناب و تازه است که ما یک دهه را با چنین رویکردی گذراندیم و حالا باز کتابی با  ایده جدید در اختیارمان قرار گرفته است.

محمودی معتقد است: بردستانی از روی دست خود هم نمی نویسد و داستان ها با هم متفاوت هستند. ما با خواندن هر داستان احساس تازه ای پیدا می‌کنیم و بردستانی کسی است که می تواند از خودش هم  فاصله بگیرد.

وی همچنین  گفت: ما در مسیر داستان­نویسی تلفات زیادی داشتیم. کتاب هایی که به اوج رسیدند، اما بعد از مدتی تلف شده‌اند. بردستانی کار متفاوتی می‌کند، از آن جهت که با داستان­‌های ایرانی آشناست و حالا به آنجا رسیده که کتابی همچون «نهنگ تاریک» را بنویسد. من وقتی داستان­‌های این کتاب را می‌­خوانم نیازی نیست ارتباط کلمات با یکدیگر را پیدا کنم و برای ساخت جهان توصیف شده تلاشی نمی‌­کنم. هرچند در مواردی، جهان توصیف شده در «نهنگ تاریک» لنگ می­زند، من در داستان­‌های او به­‌نوعی به بازیگوشی ساختاری بر می خورم، اما نمی‌­دانم این بازیگوشی به ماندگاری در تاریخ ادبیات منتهی می­‌شود و یا به تلف شدن اثر یا مصادره به مطلوب توسط دیگران می‌­انجامد.

در بخش دیگری از این نشست، سعید بردستانی تاکید می‌کند: برای من نوشتن به شکل دیگران جذابیتی ندارد. همیشه به دنبال این هستم که ایده جدیدی پیدا کنم و این منجر می‌شود که به نوع متفاوتی از داستان برسم. هر چند داستان نوشتن به سبک معمول ریسک کمتری دارد، اما  من نمی­‌خواهم تکرار کنم و تکراری بنویسم. رئالیسم برای من کسل کننده است هر چند خواندن‌ در این سبک را دوست دارم.

در پایان این نشست، محمد تقوی و دیگر حاضران به ارائه نظرات خود پیرامون داستان­های این مجموعه پرداختند.

 این کتاب شامل ۱۰ داستان به نام‌های «پایان وضعیت»، «بی‌خواب‌ها»، «ایستاده می‌میریم»، «دویدن»، «برکت»، «ماهی مقدس موسی»، «آن بالایی»، «فرشته دستشویی»، «تنبیه هیرو» و «داستان آپارتمانی» است. این مجموعه داستان در ۱۰۳ صفحه و با قیمت ۸۰۰۰ تومان، از سوی  انتشارات پیدایش در حوزه ادبیات بزرگسال منتشر شده است.