به گزارش فرهنگ امروز به نقل از روابط عمومی دبیرخانه هیأت حمایت از کرسی­های نظریه پردازی،  نقد و مناظره، جلسه شورای علمی کرسی علوم اجتماعی به ریاست دکتر مصطفی ملکوتیان و سایر اعضای آن و با ارائه طرحنامه «نظریه قانون طبیعی اسلامی» در محل دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی برگزار شد.

نویسنده طرحنامه «نظریه قانون طبیعی اسلامی» در ابتدای بحث خود پیرامون قانون طبیعی می­گوید: «قـانون طبيعـي در غـرب برخلاف حوزه اسلامي بسيار مشهور است. كتابها و مقالات فراواني در غرب حاوي نظريه­هاي متعددي در بـاب قانون طبيعي است. درواقع، قانون طبيعي در غرب يك دكترين است كه نظريه­هاي گوناگون را در خـود جـاي داده است. بنابراين، پيشينه قانون طبيعي در غرب به درازاي بيش از ۲۵ قرن است. اين قانون كليـد حـل مسـائل بسـيار فراواني در حوزه اخلاق، حقوق و سياست است.»

وی می­افزاید: «با وجود اهميت زياد آموزه قانون طبيعـي در مباحـث مربـوط بـه عقل عملي و فلسفه­هاي مضاف، با كمال تأسف، در حوزه اسلامي به جز چند اثر مكتوب از نگارنده در اين زمينـه تاكنون اثر ديگري كه حاوي نظريه اسلامي درباره قانون طبيعي باشد، منتشر نشده است .

صاحب نظریه در تشریح قانون طبيعي اسلامي (Islamic natural law) ابراز می­دارد که قانوني تكويني است كه خداي متعال در وجود انسـان قـرار داده و عقل بشر آن را به­طور بديهي درك مي­كند و آدمي با عمل به آن به سعادت ميرسد. اين قانون حاوي اوامر و نواهي عقل درباره بايسته­هاي رفتاري انسان براي رسيدن به سعادت ابدي است. قانون طبيعي اسـلامي خـود را در شاكله بايدها و نبايدهاي بديهيِ صادرشده از عقل بشر نشان مي­دهد كه از مراتـب سـه گانـه نفـس آدمـي (نبـاتي، حيواني و ناطقه) با عنايت به نيازهاي انسان براي وصول به مقام قرب الهي، يعني با توجه به مقصد حركـت انسـان به سوي كمال مطلق و رسيدن به مقام خليفةاللهي بدست ميآيد.

نگارنده این نظریه، درباره محتواي قانون طبيعي آورده است: محتواي قانون طبيعي چندين دستورالعمل عقلي است كه عقل عملي بشر آنها را با عنايـت به مراتب سه گانه نفس به منظور رسيدن انسان به سعادت صادر مي­كند. اين گـزاره­هـاي بـديهي مبنـاي رفتارهـاي صحيح آدمي در زندگي سعادتمندانه به شرح زير هستند: محتواي قانون طبيعي در مرتبه نفس نباتي بشر عبارت است از: ۱. «انسان براي زنده ماندن بايد از آب و هوا و غذاي سالم استفاده كند.» ۲. «انسان براي ادامه حيات خود بايد شرايط رشد مناسب خويش را فراهم كرده و از خود در برابـر بيمـاري­هـا مراقبـت كند.» ۳. «بشر براي حفظ نوع خود بايد توليد مثل كند.»

قانون طبيعي، يعني دستورالعمل­هاي عقل عملي، در مرتبه نفس حيواني بشر دو گزاره بديهي زير است: ۴. «هركس بايد نسبت به پديده­هايي كه در حياتش قطعا مفيد يا مضر است، به­خوبي آگاهي (جزئي) داشته باشد.» ۵. «انسان براي ادامه زندگي خود بايد از پديده­هايي كه براي حياتش قطعا زيان­آور است، دوري كند و آنچه براي حياتش نافع است، به­دست آورد.»

احكام عقل عملي كه محتواي قانون طبيعي در مرتبه نفس ناطقه است، عبارتند از: ۶.«هركس بايد در يادگيري علومي كه براي رسيدن به سعادت ابدي او لازم است، كوشا باشد.» ۷.«انسان بايد افعالي را بر انجام دهد كه او را در مسير كسب سعادت ابدي به پيش مي­برد و از انجام دادن افعـالي كـه او را از مسير سعادت جاودانه دور مي­سازد، اجتناب كند.» ۸.«انسان بايد از همه فرمانهاي عقل عملي اطاعت كند.

صاحب این نظریه در خصوص کارکردها و دستاوردهای این نظریه آورده است: با استفاده از اين نظريه مي­توان نظام جديد حقوق بشر اسلامي را بنا كرده و از همه حق­هاي طبيعـي بشـر دفاع عقلي كرد. همچنین تعيين و توجيه عقلي حقوق طبيعي حيوانات، تعيين حقوق طبيعي گياهان در محيط زيست، ارائه لوايح و قوانين و مقررات جديد به مجلس و مجمع تشخیص مصلحت نظام جهت تصویب در راستاي دفاع از حقوق شهروندي، از دیگر کارکردهای این نظریه بشمار می روند.

بنا بر این گزارش، اعضای شورای علمی کرسی علوم اجتماعی پس از بررسی طرح‌نامه و گفتگو درباره ابعاد مختلف نظریه، با تعیین چند ارزیاب، تصمیم‌گیری درباره قرار گرفتن آن در روند کرسی‌های نظریه پردازی را به بررسی و اظهار نظر اعضای این اساتید محول کردند.