به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایکنا:
محمدرسول تبیک، دکتری علوم سیاسی و روابط بین‌الملل و دانش‌آموخته علوم حوزوی در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا با اشاره به زندگی و آثار به جای مانده از شیخ صدوق گفت: شیخ صدوق در زمان غیبت صغرا زندگی می‌کرد. آثاری که از شیخ صدوق مانده به دلیل نزدیک بودن به دوره معصوم (ع) دارای اعتبار بالایی است. قبل از اینکه امام زمان(عج) به غیبت کبری بروند از ایشان سؤال می‌شود که در آن دوره چه کار کنیم؟ در روایت معروفی که از ایشان است می‌فرمایند «وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِیهَا إِلَی رُوَاةِ حَدِیثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِی عَلَیْکُمْ وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ عَلَیْهِم» یعنی در رویدادهایی که اتفاق می‌افتند به راویان حدیث ما مراجعه کنید؛ چراکه آنها حجت من بر شما و من حجت خدا بر آنها هستم.
صدوق؛ جزء مشایخ علم رجال
وی ادامه داد: موضوع راوی حدیث بودن به قدری موضوع مهمی است که ما علمی به اسم علم رجال داریم که در این علم به افرادی که حدیث را روایت کرده‌اند پرداخته شده؛ که این افراد چگونه افرادی بودند و بر اساس همین علم می‌توان فهمید احادیثی که آنها روایت کرده‌اند چقدر معتبر است. مرحوم صدوق جزء مشایخ علم رجال هستند و بسیاری از بزرگان علم رجال از ایشان حدیث نقل کرده‌اند.
تبیک با بیان اینکه اصطلاح «صدوق» لقبی است که به دلیل راستگویی و اعتبار احادیثی که ایشان نقل کرده‌اند به ایشان داده شده است، افزود: شیخ صدوق را یکی از ثبات علم رجال می‌دانند و از ایشان حدیث نقل می‌کنند. شیخ صدوق سومین نایب خاص حضرت ولیعصر(عج) بودند. در مورد ایشان نقل است که پدر مرحوم صدوق بیش از ۵۰ سال فرزنددار نمی‌شده و نامه‌ای به امام عصر(عج) می‌نویسند که ایشان دعا می‌کنند و می‌گویند خداوند در آینده نزدیک به شما فرزندی خواهد داد که می‌تواند منشأ برکات زیادی شود.
وی ادامه داد: در واقع مرحوم صدوق به دعای امام زمان(عج) به دنیا آمدند و منشأ اثرات و برکات زیادی شدند تا جایی که مشهور است از ایشان بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ اثر به جا مانده است. شیخ صدوق فقیه، متکلم و محدث بودند. همین بس که کتاب «من لایحضره الفقیه» یکی از کتب اربعه شیعه یعنی یکی از چهار کتاب معتبر شیعیان است. افراد بسیار زیادی درباره ایشان نقل‌قول‌های عجیبی دارند؛ مرحوم شیخ کلینی و شیخ طوسی و برخی دیگر از شاگردان ایشان از جمله شیخ مفید و سید مرتضی از بزرگانی بودند که از شیخ صدوق نقل قول کرده‌اند.
وی با بیان اینکه درباره بعد علمی و آثار شیخ صندوق می‌توان حرف‌های بسیار زیادی زد گفت: نمی‌توانیم بگوییم که ایشان فقط یک محدث یا فقیه بودند بلکه با نگاهی به تألیفات مختلف ایشان و صحبت‌هایی که عالمان بزرگ درباره شیخ صدوق داشتند معلوم می‌شود که ایشان شخصیت کم‌نظیری در حوزه‌های مختلف بودند و کمتر به جنبه‌های شخصیتی شیخ صدوق پرداخته شده است.
پاسخ‌گوی اتهاماتی که به شیعه می‌زدند
تبیک افزود: شیخ صدوق در حوزه کلامی و فقهی آثار ارزشمندی دارد و در کتاب «توحید»، اتهاماتی را که به امامیه می‌زدند رد کرده و به آنها پاسخ داده است. شیخ صدوق در برخوردهای کلامی که با مکاتب و مذاهب مختلف وجود داشته کتابی دارند به نام «الباطل العلو و التقصیر» که در این کتاب اعتقادات مکاتب کلامی را رد کردند و اشکالاتی که به معتزله و زیدیه گرفتند. در بحث رساله‌های اعتقادی مجموعه‌ای از آثار را دارند و کتاب «رساله الاعتقادات» اولین کتابی است که در بحث کلام امامیه مطرح است.
وی با اشاره به ماجرای نوشتن کتاب «من لا یحضره الفقیه» گفت: نقل است که به شیخ صدوق گفتند زکریای رازی کتابی به نام «من لایحضره الطبیب» دارد به معنای اینکه هر کس به طبیب دسترسی ندارد باید چه کار کند و اگر کسی به طبیب دسترسی نداشت بتواند از این کتاب برای تشخیص و درمان استفاده کند از ایشان درخواست شد تا با توجه به زمان برای شیعیانی که به فقها دسترسی ندارند کتابی بنویسید تا بتوانند از آن استفاده کنند و ایشان کتاب «من لا یحضره الفقیه» را نوشتند که روایاتی بر اساس مبانی فقهی تنظیم شده و اثر بسیار ارزشمندی است که در طول تاریخ هم جایگاه آن حفظ شده است.
تنهای هزار ساله
تبیک ادامه داد: شیخ صدوق کتاب‌های مختلفی را جمع‌آوری کرد که می‌توان به کتاب «الأمالی» اشاره کرد که بسیاری از بزرگان در درس‌های خود به آن استناد می‌کنند. کتاب‌های «عیون اخبار الرضا(ع)»، «خصال» «ثواب الاعمال و عقاب الاعمال»، «صفات‌الشعیه»، «معانی الاخبار»، «کمال‌الدین و اتمام‌النعمه»، «علل‌الشرایع»، «نبوت»، «اثبات‌الوصیه لامام علی(ع)» از جمله کتاب‌های مهم شیخ صدوق است. کتاب «مدینه‌العلم» از جمله کتاب‌های جامع و کامل مرحوم صدوق بوده که متأسفانه از بین رفته است.
وی تصریح کرد: یکی از دلایلی که امروزه شیخ صدوق می‌تواند برای نسل جدید جایگاه بسیار ویژه‌ای داشته باشد این است که اولاً ایشان هم‌عصر امام زمان(عج) و نزدیک و متصل به امام معصوم(ع) بوده و نکته بعد ویژگی‌های علمی و اخلاقی ایشان است که از شیخ صدوق یک شخصیت جامع و کم نظیر ساخته است. برای اینکه بتوانیم با این شخصیت بیشتر آشنا شویم نیازمند این هستیم به آثاری که درباره شیخ صدوق نوشته شده است بپردازیم. متأسفانه آثار کمی درباره زندگی ایشان وجود دارد اما اثری که به صورت داستانی و با استفاده از قصه به زندگی ایشان پرداخته شده است کتابی به نام «تنهای هزار ساله» به قلم سعید تشکری است.
تبیک با اشاره به اینکه کتاب «تنهای هزارساله» ماجرای بسیار عجیبی را بیان می‌کند، گفت: در دوره فتحعلی شاه قاجار در تهران سیل می‌آید و قبرستان ابن بابویه تخریب می‌شود به حدی که نیاز بوده تا قبرستان بازسازی و مرمت شود و حتی برخی از جنازه‌ها نیز از قبر بیرون آمده بودند؛ بنابراین شروع به مرمت آنجا می‌کنند که در حین مرمت با قبری مواجه می‌شوند که برای حدود هزار سال قبل بوده اما می‌بینند که جنازه کاملاً سالم است با بررسی‌هایی که انجام شده متوجه می‌شوند که این جسد مربوط به مرحوم صدوق است. به فتحعلی شاه اطلاع داده می‌شود و پس از بررسی متوجه می‌شوند بدن مطهر شیخ صدوق است و دستور داده می‌شود برای ایشان مزار و مقبره‌ای ساخته شود.
وی افزود: این کتاب با بیانی خوش نوشته شده است که به راحتی می‌توان با آن ارتباط برقرار کرد و از زندگی و زمانه یکی از بزرگان تاریخ شیعه آگاه شد. کتاب «تنهای هزار ساله» ظرفیت این را دارد تا خروجی‌های دیگر مانند فیلم، سریال و پویانمایی هم از آن ساخت تا نسل جدید با این شخصیت‌ها بیشتر آشنا شوند و هویت ملی و دینی ما شکل بگیرد. یکی از راه‌های شکل‌گیری هویت ملی و دینی الگوسازی، الگوپردازی و اثرپردازی از این شخصیت‌ها است و چه شخصیتی بهتر مهم‌تر از مرحوم صدوق.
تبیک با بیان اینکه شهید مطهری در کتاب «خدمات متقابل اسلام و ایران» می‌گوید یکی از خدمات ایرانی‌ها برای اسلام و مسلمان‌ها، وجود شخصیت شیخ صدوق است گفت: شیخ صدوق یک شخصیت ایرانی است که چنین خدمات بزرگی را برای عالم اسلام انجام داده است. متأسفانه این موضوعات مغفول مانده و نه تنها نسل جدید بلکه بسیاری از افراد بزرگسال نیز از مرحوم صدوق بسیار کم می‌دانند. نگارش کتاب‌هایی درباره این بزرگان مثل کتاب «تنهای هزار ساله» که شکل داستانی دارد می‌تواند سبب شناخت این بزرگان شود و باید این کتاب‌ها معرفی، ترویج و تبلیغ شوند تا مردم از آنها آگاه شوند.