کل اخبار:75
-
۱۳۹۶-۱۰-۲۶ ۱۰:۲۰
گزارشی از گفتوگوی علی میرسپاسی با حسین بشیریه؛
تئوریپردازی در انزوا
من اصلاً اطلاع نداشتم که اسکس مرکز مارکسیسم است، ولی وقتی رفتم، دیدم آقایانی چون ارنستو لاکلائو در آنجا بودند. در آن زمان که من رفته بودم یک منازعۀ فکری بین دو نحله وجود داشت، یکی مارکسیستهای غربی یا اروپایی بودند که عقاید آلتوسر و گرامشی را تدریس میکردند؛ اما یک جریان آمریکایی رفتارگرایی هم پیدا شده بود که در ارقام و اعداد و به روش پوزیتیویستی بحث میکردند. اینها در دپارتمان ما در رقابت بودند؛ در نتیجه من مجبور شدم هم درسهای لاکلائو را بگیرم و هم درسهای گروه پوزیتیویستی را.
-
۱۳۹۶-۰۹-۰۵ ۱۷:۲۰
بانکهای مرکزی کاخ زمستانی روزگار ماست/ صاحبه ای در باب کتاب امپراتوری انتونیو نگری
زاکربرگ ما را وامیدارد به بررسی شیوههایی دست بزنیم که در آنها تکنولوژی و فعالیت کاری در تولید و استفاده از رسانههای اجتماعی در هم میتنند.
-
۱۳۹۶-۰۹-۰۵ ۱۰:۱۲
چرا تاریخنویسی آکادمیک در ایران جدی گرفته نمیشود؟
دشواریهای عبور
تاریخنگارانی هستند که عوض کار علمی، برای استفاده از مزایای مالی و اجتماعی و یا حفظ موقعیتهای اداری، وسوسه میشوند و وارد عرصههایی از نگارش تاریخ میگردند که سنخیتی با کار آکادمیک ندارد. اما مهمتر از آن، پدید آمدن نسلی از تاریخنگاران غیردانشگاهی است که تاریخ را با رمان بهعمد یا سهو، خلط کرده با خلق آثاری فراوان میتوانند تأثیرگذار باشند. ادارۀ این افراد برای دولتها، آسانتر و بردن آنان در مسیری که هر دو طرف نیازمند به آن هستند، سهلتر است.
-
۱۳۹۶-۰۸-۰۹ ۰۸:۴۱
بازسازی جهانشناسی احسان طبری و همکیشانش؛
طرح اجمالی جغرافیای خیالی مارکسیسم-لنینیسم ایرانی
نقشهی جغرافیای سیاسی جهان، دستخوش تحولات شگرفی شده است. جغرافیای مفهومی چپ هم زیروزبر شده است. «چپ جدید» یا «چپ معاصر» دیگر روایتهای مارکسیسم راستکیش از سیر تاریخ و مسیر آیندهی بشر را نمیپذیرد و آن را تکخطی، اروپامحور و غایتانگارانه میداند و نقد میکند.
-
۱۳۹۶-۰۷-۲۴ ۱۰:۴۳
به بهانه صدمین سالگرد انقلاب روسیه؛
انقلاب اکتبر، مارکسیسم و نتیجۀ عملی آن بر دنیای امروز
از زمان انقلاب ۱۹۱۷، شوروی با تمام دنیا در حال جنگ بود. این را نمیتوان به حساب بداقبالی دانست، زیرا طبق نظریۀ مارکس این موضوع جبر تاریخی است. تلاش برای آزادی از سیطرۀ سرمایهداران بدون جنگ امکانپذیر نیست. روسیۀ شوروی طی این سالها بهای هنگفتی را پرداخت. شاید اگر وسعت زیاد منابع طبیعی سرشار این کشور نبود خیلی زود از پای درمیآمد و انقلاب فرومیپاشید.
-
۱۳۹۶-۰۵-۱۰ ۱۵:۲۰
نقش فرد در تاریخ/ «مارکسیسم دگراندیش» و تجربه شوروی
از دید نویسنده تروتسکیسم و چپ نو هسته سیاست مارکسیستی دگراندیشاند. تروتسکیستها شکست رژیم شوروی را سیاسی و حاصل مجموعهای از شرایط بحرانزای آن دوران میدیدند اما از دید چپ نو، شکست اتحاد شوروی در وهله نخست شکستی اخلاقی بهشمار میآمد به این دلیل که رژیم شوروی هدفهای اقتصادی را بر زندگی مردم اولویت بخشیده بود.
-
۱۳۹۶-۰۵-۰۹ ۰۸:۳۰
بحران مارکسیسم/ گفتوگو با لویی آلتوسر در اواخر عمرش درباره کمونیسم، انقلاب و سیاست
«خیلی خوشحالم که در رم هستم. حتماً میدانید که برای ما فرانسویها شهر رم، مثل همهجای ایتالیا، جایی است برای مواجهه با ویژگیهایی تقریباً شگفتانگیز». این جملات را لویی آلتوسر قبل از آغاز مصاحبه در یکی از پشتبامهای شهر رم، مشرف به کلیسای سنپیترو واتیکان، میگوید.
-
۱۳۹۶-۰۵-۰۴ ۱۴:۲۰
نولته دید مستندتری درباره محتوای مارکسیسم ارائه میدهد
شروین وکیلی در آیین رونمایی از کتاب «نولته: سیمای یک تاریخ اندیش» گفت: نولته دید متفاوت و مستندتری درباره محتوای مارکسیسم به ما میدهد. او در کتابی که درباره مارکس نوشته میگوید قرن بیستم با پیروزی مارکسیسم شروع شده و با فروپاشی آن تمام میشود و قرن بیستم قرن سیطره و تهدید مارکسیسم بر اروپا است.
-
۱۳۹۶-۰۳-۲۸ ۱۱:۱۳
نگاهی به آشفتگی متفکران و هیئت حاکمۀ شوروی دربارۀ منطق صوری در نیمۀ نخست قرن بیستم(۲)؛
فرج بعد از شدت
اعلامیۀ استالین از یک طرف دگماتیسم حاکم بر زبانشناسی شوروی را به چالش کشید و از طرف دیگر ایدئولوگهای حزب و دانشگاهیان را به سردرگمی دربارۀ منطق کشاند. سردرگمی و تذبذب در سیاستگذاری دربارۀ منطق حرکتی نوسانی در بر تخت نشاندن و به زیر کشیدن منطق در طول کمتر از ۱۵ سال را ایجاد نمود که منجر به مواضع متناقض منطقدانان شد.
-
۱۳۹۶-۰۳-۲۱ ۰۰:۴۸
انقلاب را از خودمان شروع کنیم / تری ایگلتون
جرج توماسون، یکی از دوستان ویتگنشتاین، میگفت ویتگنشتاین نه در نظر که در عمل مارکسیست است. اما واقعاً معلوم نیست این گفته تا چه پایه صادق است، آن هم دربارۀ مردی که اعتصابکنندگان را به خاطر فقدان نظم درونی سخت به باد انتقاد میگرفت و فعالان کمپینهای حامیِ صلح را مُشتی «کثافت» نامیده بود. ویتگنشتاین، همچنین، اعتقاد داشت که فاشیسم و سوسیالیسم در کنارهم بیانگر سویههای «خطا و بیگانۀ» مدرنیته هستند.
-
۱۳۹۶-۰۳-۰۶ ۱۴:۲۸
پری اندرسون؛
وارثان گرامشی
کاربستِ خلاقانه [ی میراث فکری گرامشی] فارغ از قیدوبندهای نهادیْ به خارج [از ایتالیا] مهاجرت کرد. نمایش آثار و نتایج این روند، ناگزیر تااندازهای دلخواهانه است. اما بهطور نسبی و مقایسهای از میان کاندیداهای احتمالی، در انتخاب چهار مورد از اقتباسهای اصلی و شاید چهار اقتباسِ اصلیِ اندیشهی گرامشی از دههی هشتاد تردیدی نمیتوان داشت. آیا این اقتباسها الگویی را شکل میدهند؟ از برخی جهات بهطرزی چشمگیر. همهی این اقتباسها را اندیشورزانی صورت دادند که از زادبوم خود دور افتاده بودند.
-
۱۳۹۵-۰۷-۲۸ ۱۱:۱۴
تورج اتابکی؛
نگاهی به تاریخنگاری چپگرا: از کهن تا نو
مورخ چپ نواندیشِ حیات اجتماعی کارگران و تهیدستان (labouring poosr)، در کنار تأکید بر تحلیل طبقاتی و روابط اقتصادی، فقط راوی مبارزات کارگری، آن هم تنها در اشکال تند آن نیست. نمیخواهد روایتش تنها تاریخ اتحادیهها و سازمانهای کارگری را به دست دهد. در این گرایش نو، مورخ، زندگی روزمره کارگران را، آنگاه که حتی نشانی از «مبارزه» هم نیست، روایت میکند.
-
۱۳۹۵-۰۷-۲۶ ۱۰:۳۶
نقدی بر کتاب «درباب نابرابری» اثر هری جی. فرانکفورت؛
نابرابری از کجا میآید؟
یک مارکسیست با مطالعۀ کتاب «درباب نابرابری» خواهد پرسید: نابرابری از کجا میآید؟ در نزد مارکسیست، نابرابری نخست یک پدیدۀ اجتماعی است تا یک مفهوم انتزاعی و برای فهم یک پدیدۀ اجتماعی، باید تاریخ آن را درک کرد. مارکس معتقد بود که عمدۀ نابرابری از آنجا سربرمیآورد که سرمایهداران قادرند به کارگران کمتر از میزان ارزش محصولات کارشان، مزد دهند. اینچنین کارگران استثمار میشوند. آنها سخت کار میکنند و کالاهایی با ارزش بالا تولید میکنند، اما صاحب کارخانه یا سرمایهگذار بیشتر این ارزش را به چنگ میآورند. اگر چنین باشد، پس برابری امری خواستنی است؛ چراکه آنچه را که شایستۀ کارگران است، به آنان اعاده میکند
-
۱۳۹۵-۰۷-۲۰ ۰۹:۰۰
جامعه در متن تاریخ/ نگاهی به آثار سی. رایت میلز به فارسی
میلز را بیشتر به خاطر کتاب «مارکسیستها» میشناسند. کتاب حجیمی که اوایل دهه گذشته با ترجمه خشایار دیهیمی به فارسی منتشر شد.
-
۱۳۹۵-۰۶-۲۳ ۱۰:۳۸
نگاهی به نظریهی نولیبرالی جامعه سایمون کلارک؛
پروژهای سیاسی برای تسخیر فرمانروایی اقتصاد
نولیبرالیسم، وقت و استحکام خود را مرهون جذابیت ایدئولوژیکش است، اما نمیبایستی که آن را صرفاً بهمثابه یک ایدئولوژی در نظر گرفت، چراکه به نظر میرسد مبتنی بر بنیانهای علمی اقتصاد مدرن لیبرال باشد. اقتصاد نولیبرال کنونی در قیاس با نسخهی قرن نوزدهمیاش که بر پایهی مجموعهای از مدعیات سادهانگارانه در باب ویژگی بازار و رفتار کنشگران در بازار است، کمتر جزمگرایانه به نظر میرسد.
-
۱۳۹۵-۰۶-۱۳ ۱۲:۵۶
ترجمه فصل یازدهم کتاب «دربارهی تاریخ» اثر اریک هابسبام/ حسن مرتضوی؛
مارکس و تاریخ
مارکسیسم چنان جریان غالب در تاریخ را دگرگون کرده که امروزه مشکل بتوان گفت که اثر خاصی را یک مارکسیست نوشته یا غیرمارکسیست؛ مگر اینکه مؤلف خود موضع ایدئولوژیکش را تبلیغ کرده باشد. این موضوع هیچ جای افسوس ندارد. من چشم به راه زمانی هستم که هیچکس نپرسد آیا مؤلفان مارکسیست هستند یا خیر؛ زیرا در این صورت مارکسیستها میتوانند از دگرگونی تاریخ بهواسطهی ایدههای مارکس رضایتخاطر داشته باشند.
-
۱۳۹۵-۰۴-۳۰ ۱۱:۴۳
نقدی بر کتاب «دیالکتیک و واسازی در اقتصاد سیاسی»؛
مارکسیسم و آفت هگل
فیالواقع آلبریتون صرفاً یک فیلسوف هگلیمشرب است که درخصوص ذات و هستی یکتای سرمایه، اباطیلی سرهم میکند. کتاب آلبریتون را تنها میتوان نظریهپردازی سطح انتزاعی تحلیل بهشمار آورد. آلبریتون نمیگوید که این ترهات هستیشناختی بناست چه واقعیتی را در جهان خارج توضیح دهد.
-
۱۳۹۵-۰۴-۲۷ ۰۹:۱۵
نگاهی کوتاه به پروژه فکری عبدالله العروی؛
در نقد عقل سنتی
پروژهی فکری عبدالله عروی بر محور «عقل موروثی» متمرکز است و بر همین اساس عقل سنتی را مورد نقد قرار میدهد؛ او «ریشهی ناکامی» جهان اسلام را نتیجهی تعالیم اسکولاستیک Scolastique میداند، همانی که محمد آرکون نیز بر آن تأکید میکند و بر این باور است که استمرار این عقل ممتد از زمان گسست با میراث روشنفکری، سرّ واپسگرایی ما است.
-
۱۳۹۵-۰۴-۲۲ ۰۸:۵۹
نگاهی به برنامهی پژوهشی لاکاتوش؛
یک بازسازی عقلانی از پیشرفت علم
لاکاتوش بسط و توسعهی مدل و الگوی خود از رشد علم را بر مبنای مدل پوپری و تصحیح آن دنبال میکند. سادگی مدل لاکاتوش از سادگی مدل پوپری کمتر است، ولی در واقع نوعی پیشرفت نسبت به مدل پوپری محسوب میشود. پوپر مدلی برای رشد علم ارائه کرد که طی آن، علم از رهگذر رشتهای از حدسها و کوشش برای ابطال حدسها پیشرفت میکرد و طرح لاکاتوش در حقیقت در صدد تکمیل این مدل برآمد.
-
۱۳۹۵-۰۴-۰۶ ۱۸:۰۰
شهریار جدید
آنتونیو گرامشی
شهریار جدید از رسالههای مهم گرامشی، خوانشی نوآورانه و بدعتگونه از رسالهی شهریار نیکولو ماکیاولی، نویسنده و سیاستمدار ایتالیایی، دربارهی اصول سیاست و آیین کشورداری است.
-
۱۳۹۵-۰۴-۰۵ ۱۰:۴۴
ترجمهی مدخل کارل مارکس از دانشنامه راتلج؛
کارل مارکس فقط شبیه کارل مارکس است
مارکس و انگلس به دستهی متفکران مدرنیست روشنگر تعلق داشتند، این دسته از متفکران به جریان پیشرفت اجتماعی و همچنین کمالپذیری نوع بشر اعتقاد دارند، آنها بر این باورند که تمام علوم انسانی، قابلیت تغییرپذیری دارند و همچنین معتقدند که پیشرفتهای فناوری، الزامات مادی لازم جهت تحول اجتماعی را فراهم خواهد آورد؛ بهواسطهی چنین دیدگاههایی است که متفکران مذکور را میتوان در دستهبندی متفکران خوشبین جای داد.
-
۱۳۹۵-۰۲-۲۸ ۱۱:۵۴
زیباییشناسی و سیاست گفتارهایی دربارهی زیباییشناسی انتقادی
فردریک جیمسون
زیباییشناسی انتقادی، همواره این حقیقت فرارفتن از تاریخ سیاسی را در مواجهه با دغدغههای بنیادی مکتب فرانکفورت ثابت کرده است و محکوم به تکرار مجادلاتی درون خود مارکسیسم است.
-
۱۳۹۵-۰۲-۲۷ ۱۱:۴۰
فوكو مقاومت می كند
آيا ميتوان از فوكوي كلي حرف زد؟ به همين قياس آيا از يك ماركس كلي ميتوان حرف زد؟ بهطور كلي آيا ميتوان يك انديشمند را در كليت آن به كار بست؟
-
۱۳۹۵-۰۲-۱۹ ۱۰:۴۴
درآمدی بر چیستی تبارشناسی در اندیشهی فوکو (۲)؛
قدرت و رابطهی آن با سوژه
در تبیین جدیدی که فوکو ارائه میدهد قدرت نه پدیدهای منفی و نه مثبت است که دارای کاربردی دوگانه است که در عین تحدیدکننده بودن مولد نیز میباشد. قدرت مفهومی هنجاری نیست، لذا ذاتاً نه خوب است نه بد.در واقع فوکو این تفکر را از نیچه وام گرفته وبه بسط آن پرداخته است. «به عقیدهی نیچه میتوان با توسل به آن هویتهایی را به وجود آورد. با کمک قدرت میتوان چیزهای بزرگی به چنگ آورد»
-
۱۳۹۴-۱۲-۲۵ ۱۱:۲۱
سرمایهداری چگونه عمل می کند؟
گورکنان سرمایهداری
تصورات مبهم از سرمایهداری نمیتوانند توضیح دهند مشخصه نظام سرمایهداری در تمایز از دیگر صورتهای اجتماعی چیست، و این تا حدودی به جهت طفرهرفتن از پرسش دیگری است: در بدو امر نظام سرمایهداری از کجا پیدا شد. اگر سرمایهداری همیشه وجود داشته - به اشکال مختلف - یا اگر فرایند مشخصی برای تغییر تاریخی از جوامع غیرسرمایهداری به سرمایهداری در کار نباشد چیزی نمیتوان درباره وجه تمایز سرمایهداری گفت.
-
۱۳۹۴-۱۱-۲۱ ۱۰:۰۳
کارل پوپر/ پیشبینی و پیشگویی در علوم اجتماعی(۱)؛
نومیدی تاریخیگران ناامید
درک و تفهیم اینکه علوم اجتماعی نمیتوانند تحولات تاریخی آینده را پیشگویی کنند برخی نویسندگان عصر نوین را به یأس و نومیدی سوق داده است و به دفاع از خردگریزی (irrationalism) سیاسی برانگیخته است، آنان با تشخیص ویژگی قدرت پیشگویی با سودمندی عملی، علوم اجتماعی را غیرمفید اعلام میکنند. اما هنوز نیازی با یأس منطقی وجود ندارد، تنها کسانی که نمیتوانند تمایز بین پیشبینی معمولی را از پیشگویی تاریخی تشخیص دهند، بهعبارتدیگر، تنها تاریخیگران (تاریخیگران ناامید) امکان دارد به چنین یأس منطقی دچار شده باشند.
-
۱۳۹۴-۰۹-۰۷ ۱۳:۱۹
صوت/ مارکسیسم و علم تاریخ
مجید مددی
-
۱۳۹۴-۰۸-۲۴ ۰۹:۵۴
جان بلامی فاستر؛
امپریالیسم جدید
پیروزی چشمگیر نظریهی مارکسیستی امپریالیسم در قرن بیستم را میتوان در قدرتاش در وارسی پدیدههایی از این قبیل توضیح داد: نقش سرمایهی انحصاری، رقابت درون سرمایهداری که به دو جنگ جهانی منجر شد، بستن راه توسعه برای بخش عمدهای از کشورهای جنوب، بیرون کشیدن مازاد اقتصادی از کشورهای پیرامونی، مداخلهی نظامی مکرر، ظهور اشرافیت کارگری در مرکز این نظام، ظهور عناصر وابسته در کشورهای توسعهنیافته در اتحاد با سرمایهی خارجی و امواج انقلابی در کشورهای پیرامونی.
-
۱۳۹۴-۰۷-۰۴ ۱۰:۰۱
مقدمه دیوید هاروی بر کتاب «هفده تناقض و پایان سرمایهداری»؛
بحران سرمایهداری و اینبار ...
بحرانها برای بازتولید سرمایهداری امری ضروریاند. در جریان بحران است که ناپایداریهای سرمایهداری به چالش کشیده میشوند، تغییر شکل مییابند و از نو طراحی میشوند، تا نسخه جدیدی از ماهیت سرمایهداری ارائه دهند.
-
۱۳۹۴/۰۶/۳۰
گفتوگو با مجید مددی؛
آلتوسر، مارکس دوم
«لویی آلتوسر» پس از کارل مارکس در حقیقت دومین مارکس در جهان است و یا به گفتهی بسیاری از اندیشهوران بزرگترین فیلسوف قرن بیست و بیستویکم. آلتوسر در سخنان خود اغلب به این موضوع اشاره میکند که «من در پاسخ به پرسش مارکسیسم چیست، میگویم باید پرسید مارکسیسم چه نیست»؛ و با بیان اینکه مارکسیسم، اومانیسم، هیستوریسم و اکونومیسم نیست اعلام میکند «مارکسیسم علم است نه ایدئولوژی».