به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ داوران سی و سومین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، طی داوری‌های انجام شده ۱۰ اثر از پژوهشگران و مترجمان کشور را برای بررسی بیشتر حائز ورود به مرحله دوم این دوره از جایزه کتاب سال دانستند. بنا به اعلام دبیرخانه سی و سومین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در گروه «فقه و اصول» یک اثر و در گروه «اخلاق» نیز یک اثر به مرحله دوم داوری راه یافتند. دو کتاب در گروه «عرفان»، سه اثر در گروه «سیره معصومین (ع)» و سه کتاب نیز در گروه «ادیان دیگر» در مرحله دوم مورد ارزیابی داوران قرار گرفتند.
آنچه در این گزارش در اختیار علاقه‌مندان و مخاطبان کتاب قرار گرفته است، مروری بر عناوین و خلاصه‌ای از محتوای آثار است.
♦ گروه فقه و اصول
• «انوار الفقاهه»، حسن بن جعفر کاشف الغطاء، پژوهشگاه علوم و فرهنگ و اسلامی، ۴۰۰ صفحه، هزار نسخه.
«انوارالفقاهه»، شرح و حاشیه بر کتابی نیست، بلکه در آن مطالب فقهی به‌صورت دسته‌‌بندی شده در اختیار مخاطبان قرار گرفته است. نکته بارز در این اثر، بحث ولایت فقیه است. شیخ حسن کاشف الغطاء در تألیف کتاب «انوارالفقاهه» و نیز در ترتیب ابواب فقهی بسیار متأثّر و شبیه آثار شهیدین(ره) به ویژه آثار شهید اوّل عمل کرده است و از حیث حجم کتاب، «انوارالفقاهه» – نسبت به جواهر الکلام – کمتر از یک سوّم آن است که گویای موجز و مختصر بودن کتاب است و شاید در نظر اکثر فضلا نقص به حساب آید، اما در نظر اهل فن و مجتهدین، ایجاز و مختصرنویسی و با ایماء و اشاره به ادله پرداختن، نشان اتقان مؤلف است و جزء فضائل کتاب محسوب می‌شود. کتاب «انوارالفقاهه» شامل اکثر ابواب فقهی و در ۱۰ جلد به چاپ رسیده است.
♦ گروه اخلاق
• «درآمدي بر فقه اخلاق»، امير غنوي، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، ۱۵۰۰ نسخه، ۴۴۰ صفحه، ۱۸۰ هزار ریال.
سؤال کلان این کتاب درباره چارچوبی است که برای ورود به عرصه فقه اخلاق باید به رعایت آن همت گماشت؛ چارچوبی که با پاسخگویی به سؤالاتی ترسیم می‌شود که برای ورودی پخته در عرصه علمی تازه ناگزیر از پاسخگویی به آن هستیم. از این‌رو در این نوشته تلاش شده تا ابتدا تصویری از فقه، تفقه، ریشه‌ها، جلوه‌ها و روش‌های آن ترسیم شده و عرصه‌های فعال و مغفول آن، مشخص و از این رهگذر ضرورت بازنگری در گستره و روش کار فقه مشخص شود. سپس در بخش دوم از اصول به مثابه روش استنباط فقهی گفت و گو شده و از تعیین چارچوب موجود آن، راهی تازه و متناسب با نیازهای امروز ارائه می‌شود. خوانندگان در ادامه این کتاب با عرصه‌های تازه در فقه‌الاخلاق آشنا و با استنباط فقیه همراه می‌شوند.
♦ گروه عرفان
• «عهد الست»، نصرالله پورجوادی، فرهنگ معاصر ۲۰۰۰ نسخه قیمت،۳۶۸ صفحه، ۲۴۰هزار ریال.
یکی از موضوعاتی که در این کتاب مطرح می‌شود تعریف تفسیر صوفیانه و عرفانی است. در این کتاب همچنین خواننده ملاحظه خواهد کرد که ایرانیان به میثاق الست اهمیت داده و درباره آن بحث کرده‌اند به ویژه عرفا و شاعران ایرانی. فصل‌های آخر کتاب درباره اهل الست از زبان شعرای پارسی‌گو است و کتاب با بحث درباره اشعار حافظ ختم می‌شود. «عهد الست» سرگذشت یک آیه از قرآن مجید است که بنابر آن همه افراد در ازل، در عالم «ذر»، با خدا عهد بسته‌اند تا فقط بنده او باشند. این کتاب در واقع تفسیر قرآن است اما نه تفسیر سنتی و قدیمی بلکه تفسیری به روش جدید که در آن تاریخ اندیشه بررسی می‌گردد.
• «حكمت، معرفت و سياست در ايران»، مهدي فدايي‌مهرباني، ني، ۵۵۲ صفحه، ۲۶۰ هزار ریال.
آیا سیاست دانش است و نسبتی با حقیقت دارد و یا تنها یک فن است؟ مطابق تفکیک «دوآلیستی تئوریا» از پراگما که ریشه‌ای یونانی دارد، سیاست متعلق به حکمت عملی و بنابراین مربوط به حوزه پراگما است. در چنین تصویری، دانش سیاست نمی‌تواند ساحت آشکارگی حقیقت باشد؛ بدین‌گونه، سپهر سیاسی، سپهر اجماع و خطابه‌های اقناعی خواهد بود. در مقابل این دیدگاه مبتنی بر متافیزیک و ریطوریقا، حکمای الهی در ایران سیاست را متعلق معرفت و حکمت می‌دانند. بنابراین نویسنده در این کتاب به کشف حقیقت سیاست به‌مثابه تدبیر منزلِ دنیایی، معطوف به حضور و آشکارگی پرداخته است. در این اثر، ما به بررسی اندیشه سیاسی عرفا و حکمای الهی در باب سیاست می‌پردازیم که در پی کشف حقیقتِ سیاست‌اند.
♦ گروه سیره معصومین (ع)
• «سیره‌نویسان و قرآن»، منصور داداش‌نژاد، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ۳۲۶ صفحه، ۹۰ هزار ریال.
در این کتاب با مراجعه به منابع کهن و جدید سیره‌نویسی روند مراجعه به قرآن در مطالعات مربوط به سیره نبوی بررسی و پی‌گیری شده و سیر تطور آن و افزایش و گسترش مراجعه به قرآن توسط سیره‌نویسان از لحاظ کمیت و کیفیت نشان داده شده است. قرآن و سیره نبوی که دو پایه این تحقیق است، دو عنصر بسیار مهم و تأثیرگذار در زندگی و بالندگی جوامع اسلامی به شمار می‌رود.
سیره‌نویسی، شاخه‌ای کهن و مهم از تاریخ‌نگاری است که به دلیل محور قرار گرفتن رفتار و کردار رسول خدا (ص) در آن، تأثیر شایانی در چگونگی زیست مسلمانان داشته است. در این کتاب با مراجعه به منابع کهن و جدید سیره‌نویسی روند مراجعه به قرآن در مطالعات مربوط به سیره نبوی بررسی و پی‌گیری شده و سیر تطور آن و افزایش و گسترش مراجعه به قرآن توسط سیره‌نویسان از لحاظ کمیت و کیفیت نشان داده شده است.
وظیفه اصلی این اثر، بررسی سیر تطور استناد سیره‌نویسان به آیات قرآنی است و بر آن است تا با جستجو در منابع سیره رسول خدا (ص) آغاز و انجام این روند را روشن ساخته و ادوار ویژگی‌های هر دوره را روشن کند. اعتماد به آنچه در کتاب‌های سیره بر جای مانده، نیازمند بازخوانی مجدد روایات موجود در منابع اسلامی و دست یافتن به هسته اولیه روایاتی است که در طول تاریخ دستخوش دگرگونی و افزوده‌هایی شده‌اند. پژوهش پیش روی در مسیر نشان دادن تحولات کتاب‌های سیره از دریچه بررسی آیات مورد استناد سیره نویسان بوده است.
• «انساب‌نگاری شیعه تا پایان قرن هفتم هجری»، سید محمدرضا عالمی، بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ۲ هزار نسخه، ۲۳۲ صفحه، ۷۲ هزار ریال.
کتاب «انساب‌نگاری شیعه» از ابتدای شروع انساب‌نگاری مسلمانان تا قرن هفتم هجری به دنبال نقش شیعیان در انساب‌نگاری است و از لحاظ مکانی شامل تمام مناطقی است که انساب‌نگاری شیعیان در آنجا وجود داشته است. پرسش اصلی این اثر چگونگی تطور انساب‌نگاری از سوی شیعیان از آغاز تا پایان قرن هفتم هجری است و در این راستا نقش شیعیان در انساب‌نگاری عمومی و نیز در انساب‌نگاری اختصاصی طالبیان، بررسی و تحلیل می‌شود.
روش تحقیق کتاب «انساب‌نگاری شیعه» از نوع تحقیقات توصیفی تحلیلی است و در این اثر سعی شده است حتی الامکان از تألیفات اولیه در موضوع انساب‌نگاری استفاده شود تا چارچوبی مشخص از انساب‌نگاری شیعیان به دست آید. این اثر در قالب پنج فصل «مفاهیم و کلیات»، «انساب‌نگاری اسلامی»، «انساب‌نگاری عمومی شیعیان»، «تاریخچه انساب‌نگاری اختصاصی شیعه» و «تحلیل و بررسی انساب‌نگاری اختصاصی شیعیان» تنظیم شده و به تحلیل و بررسی انساب‌نگاری اختصاصی شیعیان می‌پردازد.
• «نسب‌شناسان مسلمان»، مرتضی شوشتری، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، هزار نسخه، ۶۵۲ صفحه، ۲۶۰ هزار ریال.
کتاب «نسب‌شناسان مسلمان» به منظور احیای دوباره تبارشناسی و برای نمایاندن ثمرات کوشش و تلاش عالمان در این زمینه نگارش شده است. در این اثر تاریخ نسب‌شناسی و زندگانی علمی نسب‌شناسی در اسلام با توجه به اوضاع زمانی، مکانی و محدوده‌ها و سهم هر یک در پیشبرد دانش انساب بررسی شده است. این اثر ابتدا از جایگاه دانش انساب در ملل مختلف، به ویژه در میان ایرانیان باستان، یهودیان، مسیحیان و ملت‌های غربی سخن گفته و سپس به رابطه تاریخ‌نگاری و نسب‌شناسی و تاثیرات متقابل آن‌ها و همچنین نظرگاه اسلام و مسلمانان درباره علم انساب و مهم‌ترین موضوع این علم یعنی نسب خاندان پیامبر(ص) پرداخته است.
این کتاب نسب‌شناسان سده‌های نخست، میانی و معاصر را مورد بررسی قرار می‌دهد و سخن درباره نسب‌شناسان سده‌های میانی و معاصر در عراق، ایران، مصر، شام، شمال آفریقا، حجاز، یمن، شبه قاره و... که در واقع بررسی دوره رکود دانش انساب محسوب می‌شود، پایان بخش این کتاب است. تبارشناسی، میراثی جهانی، تاریخ‌نگاری و نسب‌شناسی، دانش انساب از منظر اسلام و مسلمانان، نسب خاندان پیامبر اکرم(ص)، نخستین نسب‌شناسان و انساب عمومی عرب، تشکیلات نقابت و انساب سادات، نسب شناسی در ایران، از آغاز تا حمله مغول، دانش انساب در اندلس، نسب شناسان مصر، شام، شمال آفریقا در سده‌های میانی و دوره معاصر و... از جمله عناوین فصل‌های این کتاب است.
♦ گروه ادیان دیگر
• «متون مقدس بنیادین از سراسر جهان»، میرچا الیاده، مانی صالحی علامه، فراروان، ۴۱۶ صفحه، هزار نسخه، ۱۷۰ هزار ریال.
میرچاالیاده، دانشمند مشهور و پژوهشگر اساطیر جهان و استاد علم دانش تطبیقی و (در یک کلام) حکیم بزرگ معاصر، در مجموعه‌ای بسیار ارزشمند و منحصر به فرد باتوجه به احاطه بی نظیری که بر اساطیر و روایات دینی ملل مختلف جهان داشته، متون کتبی و روایات شفاهی دینی برگزیده سراسر جهان را در چهار مجله گردآوری و همچون گنجینه‌ای حاوی درمکنون (حقیقت متعالی) به اندیشمندان و جویندگان حقیقت در همه دنیا هدیه کرده است. این مجموعه گام دیگری در راستای جست‌وجوی معنویت و یافتن حقیقت پنهان در پرده‌های چندلایه این دنیای شلوغ و آشفته ولی جذاب و فریبنده، برداشته است.
مولف در مقدمه کتاب اشاره کرده است که جمع‌آوری چنین حجم عظیمی از روایات دینی، کتبی و شفاهی سراسر جهان و گزینش و گنجاندن آن در چهار مجلد، کار بسیار مشکل و پیچیده‌ای بوده که مولف سرانجام با تنظیم و طبقه‌بندی مطالب بر حسب موضوع، توانسته به بهترین وجه ممکن، از عهده این کار بزرگ برآید.
• «تعالیم کلیسا کاتولیک»، احمدرضا مفتاح، دانشگاه ادیان و مذاهب، هزار نسخه، ۷۶۴ صفحه،۲۹۵۰ ریال.
مروري بر اعتقادات، سنت‌ها، آداب و رسوم و تعاليم ارائه شده از سوي كليساي كاتوليك با استناد به متون رسمي و تعليمي اين كليسا و كتاب مقدس است. در اين نوشتار به تبيين جنبه‌هاي كلامي، عبادي، اخلاقي و اجتماعي مربوط به تعاليم ارايه شده از سوي كليساي كاتوليك براي مسيحيان اين فرقه از جهان كه مورد تأييد پاپ است، پرداخته شده و برخي از ادعيه، آداب و رسوم ديني و مذهبي و نيز مسايل حقوقي مربوط به مسيحيت كاتوليك معرفي شده است.
نويسنده نخست كلياتي درباره مفهوم ايمان و هدف از آن و نيز ساختار تعاليم ديني در مسيحيت ارايه کرده و سپس اهميت و ابعاد شناخت خداوند، رابطه بين انسان با خدا، جايگاه وحي و سنت به عنوان يكي از منابع شناخت دين و معارف ديني و لزوم پاسخ‌گويي آدمي به خداوند نسبت به اعمال و اعتقادات خويش از منظر كليساي كاتوليك، مورد بحث و بررسي اجمالي قرار گرفته است. آنگاه برخي از عقايد مسيحيان كاتوليك نسبت به عيسي(ع)، نبوت وي، زندگاني و سرنوشت او و نيز تعاليم وارد شده از ايشان در دين مسيحيت مطرح شده و اعتقاد آنان به روح‌القدس و فدا شدن مسيح براي نجات مسيحيان منعكس شده است. در بخش ديگري از كتاب نويسنده به برخي از آداب و آئين‌هاي كليساي كاتوليك معروف به آئين‌هاي فيض‌بخش اشاره کرده و بعضي از احكام عبادي مربوط به اين فرقه از مسيحيت و نيز دعاهاي وارد شده از مسيح در زمينه‌هاي مختلف را معرفي کرده است.
• «اجبار به بدعت»، ۲ ج، پیتر لودویگ برگر، فرهام فربدوالا، ادیان، ۳۳۶ صفحه، ۱۴۰ هزار ریال.
این اثر، پژوهشي در مورد تحولات صورت گرفته در افکار و آراي پروفسور «پيتر لودويک برگر» جامعه‌شناس و فيلسوف آمريکايي در مورد ماهيت اديان و سنت‌هاي ديني است. در اين نوشتار به برخي از ديدگاه‌هاي جديد اين انديشمند غربي در مورد عرفي شدن دين پرداخته شده و تعريف وي از دين و دينداري، نسبت بين دين و جهان هستي، رويکرد پديدارشناختي وي نسبت به اديان، عوامل گرايش وي به مسأله عرفي شدن دين و عوامل بازگشت وي از اين نظريه، مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است.
نويسنده اموري مانند: نقايص نظريه عرفي شدن دين، تأثير جهان سوم، بيداري ديني در آمريکاي شمالي، ناتواني عرفي شدن از تأمين نيازهاي اساسي جوامع، صداقت در پذيرش واقعيت، ترکيب معرفتي و تعديل يافتن نظريه عرفي شدن را دلايل بازگشت پروفسور پيتر لودويک برگر از نظريه عرفي شدن دين عنوان کرده و ديدگاه‌هاي وي را در مورد مدرنيته و نقش آن در جهاني‌سازي، نسبت بين تجربه و سنت، جايگاه تفکر و انديشه در اديان، امکان بازگشت به سنت و مدرن‌سازي آن را مورد بحث و بررسي قرار داده است.