-
۱۳۹۳/۰۶/۰۱
گفت‌وگوی تفصیلی رضا سلیمان‌حشمت با فرهنگ امروز؛
تاملی در مفهوم روشنفکری
مدرن دینی حقیقتاً نمی‌تواند متدین باشد. چرا؟ چون گفتیم مدرن اصالت را به انسان می‌دهد و می‌گوید انسان سوژه است. در نتیجه دین یک امر فرعی و تبعی به‌حساب می‌آید، کسی میتواند داشته باشد و کسی میتواند نداشته باشد؛ اما کسی که متدین است عالم را بر مبنای دین و دینداری میبینید.
-
۱۳۹۳/۰۵/۲۵
گفت‌وگو با سیاوش جمادی به مناسبت سالروز درگذشت احمد فردید؛
هایدگر ِفردید
یادم هست فردید چند بار با حالت ستایش‌آمیزی از کتاب لوکاچ نام برده بود. دوستم جزوه را گرفت تا به فردید بدهد، من هم جوان بودم و دلم می‌خواست استادی چون فردید راجع به نوشته‌ام اظهارنظر کند. چند روز بعد دوستم تلفن کرد به فردید و گوشی را داد به من، فردید چند بار گفت: «احسنت جوان» و با ته‌لهجه‌ی یزدی از قلم من ستایش کرد و مرا لایق محرری خودش دانست، اما گویا فقط قسمت اول را خوانده بود...
-
۱۳۹۳-۰۵-۱۹ ۰۹:۰۱
نگاهی به فیلم پرحاشیۀ «دارن آرونوفسکی»؛
نوح؛ تصویری زمینی از یک پیامبر
آرونوفسکی هرجا که توانسته، سعی کرده برای افزایش جذابیت فیلم از تصورات ذهنی‌اش بهره گیرد. یکی از بروزهای عمده‌ی این مسئله در رویکرد اسطوره‌گرا و تا حدی فانتزی‌گونه‌ی فیلم به تصویر در آمده است. زمین چیزی جز آنچه سراغ داریم نشان داده می‌شود و حتی به نظر می‌رسد آسمان نزدیک‌تر از آن چیزی است که امروزه می‌بینیم.
-
۱۳۹۳-۰۵-۱۴ ۱۱:۲۹
نگاهی به سیر تحولات گفتمانی روشنفکری دینی/ بخش اول؛
روشنفکری دینی: ظهور، تحول، بحران
روشنفکران دینی در وهله‌ی اول در تلاشند تا قوانین اجتماعی، سیاسی دین که می‌بایست در جامعه‌ی دینی به اجرا درآیند را تاریخ‌گذشته و در حال حاضر بی‌فایده و ناعادلانه نشان داده و در وهله‌ی دوم، اِعمال هرگونه قوانین اجتماعی و سیاسی را منوط به رأی اکثری مردم می‌دانند.مبنای این تلاش، بیانیه‌ی حقوق بشر و اندیشه‌های لیبرالیستی و ترجیح آنها بر قوانین اجتماعی، سیاسیِ دینی از جمله ولایت سیاسی و جزائیات است.
-
۱۳۹۳-۰۵-۱۱ ۱۱:۰۰
نگاهی به رهیافت گفتمان در عرصه‌ی روش‌شناسی؛
لاکلا و موفه؛ زوج گفتمان‌ساز!
نظریۀ گفتمان لاکلا و موفه به منطق قدرت اهمیت اساسی می‌دهد. در نظریه‌ای که آنان تبیین و طرح‌ریزی کردند، مفهوم سیاست از اهمیت اساسی برخوردار است؛ ازاین‌روست که نظریۀ آنان در قیاس با بسیاری از نظریه‌های جدید، مدرن و پسامدرن بیشتر مورد توجه محققان سیاسی قرار گرفت.
-
۱۳۹۳-۰۵-۰۴ ۱۲:۲۹
یادداشت مهمان/ دربارۀ دیدگاه‌های مطرح شده در نشست اخیر اصحاب علوم اجتماعی:
یک گام به پیش، دو گام به پس!
اما اینک، در نظر گرفتن آن ملاحظات، روا و بجا نیست و می‌باید در عرصۀ عمومی، با صراحت سخن گفت. اگر صحنۀ بازی معرفتی را خالی کنیم یا به اشکالات پاسخ ندهیم، جریان‌های رقیب – همچون اخباری‌ها، فرهنگستانی‌ها، هایدگری‌ها و ... – در دهۀ آینده برداشتی از انقلاب اسلامی و علوم انسانی متناسب با آن عرضه می‌کنند که فرسنگ‌ها فاصله با اندیشه‌های معمار انقلاب، امام خمینی، خواهد داشت.
-
۱۳۹۳-۰۵-۰۱ ۱۱:۳۴
بیانیۀ جمعی از روشنفکران و هنرمندان غربی در دفاع از مردم مظلوم غزه؛
برای تحریم «رژیم اِشغال» اقدام کنید
جمعی از روشنفکران و فیلسوفان و فیلمسازان اروپایی و آمریکایی بر علیه کشتار بی‌رحمانۀ مردم غزه توسط رژیم صهیونیستی بیانیه‌ای صادر کردند. در پای این بیانیه امضای افرادی چون اسلاوی ژيژک (نويسنده اسلونيايی)، کن لوچ (فيلمساز انگليسی)، نوام چامسکی (زبانشناس آمريکايی)، جوديت باتلر (فيلسوف آمريکايی) دیده می‌شود.
-
۱۳۹۳/۰۴/۲۹
فلسفه هایدگر در گفتگو با سیاوش جمادی/ بخش نخست؛
افتراق هایدگر از اگزیستانسیالیسم
هستی در معنای کلی آن - و نه صرفاً هستی انسان- پرسش هایدگر است. آنچه سارتر از وجود انسان می‌داند همان لنفسه بودن یا آگاهی است که در آن وجود توپر و بی‌معنای جهان، شکاف عدم ایجاد می‌کند. مبدأ هستی برای هایدگر انسان نیست، اما بدون انسان و بدون زبان هستی نیز هیچ ظهوری ندارد.
-
۱۳۹۳-۰۴-۲۶ ۱۰:۴۲
محمدعلی مرادی؛
شریعتی و زوال تفکر مفهومی در ایران
شریعتی مدل روابط علی و معلولی را بر تاریخ مسلط می‌داند که این مدل برگرفته از علوم طبیعی است، حال آنکه از جنبه‌ی نظری مفهوم «طبیعت» و تاریخ از دوران کانت و هگل تفکیک شده بودند. کوشش‌های بسیاری از همان پایان قرن نوزدهم بر این بود تا به اثبات این نکته برسد که در علوم انسانی باید از مدل فیزیک و ریاضی بیرون آمد.
-
۱۳۹۳-۰۴-۱۷ ۱۲:۰۶
اسلاوی ژیژک/ دربارهی سینمای آندری تارکوفسکی؛
چــیزى از فضای درون(1)
کاری که من برای انجام پیش می‌نهم چیزی بس ساده‌لوحانه‌تر و ناگهانی‌تر است: تحلیل شیوه‌ای که مضمون چـیز در فضای رواییِ شرح سینمایی نمود می‌یابد؛ مختصرن طرح صحبت از آن دست فیلم‌هایی که روایت‌شان به یک چـیزِ تروماتیک/ناممکن، به چـیزِ موجودات فضایی در فیلم‌های وحشت‌زای علمی-تخیلی ربط پیدا می‌کند.
-
۱۳۹۳/۰۴/۱۵
«هانری کربن» در گفت‌وگوی تفصیلی فرهنگ امروز با «انشالله رحمتی»؛
کُربن و نجات جهان مدرن از عرفی شدن
کربن می‌خواهد بگوید متون مقدس ما و آن چیزی که ما تحت عنوان تاریخ معنوی بشر داریم اساطیر الاولین نیست، این‌ها اساطیری است که فقط طورشان ورای طورِ محدود عرفی دنیوی ما است و سعی می‌کند آن را برای بشر معنادار سازد.
-
۱۳۹۳/۰۴/۰۹
سرنوشت دانشگاه در ایران در گفت‌وگوی فرهنگ امروز با محمدامین قانعی‌راد؛
کاریکاتوری از دانشگاه
دانشگاه‌های ایران در فهم بنیان‌های علوم انسانی مشکلات اساسی دارند. سیستم کنونی این فهم را به چالش می‌کشد و روزبه‌روز کاهش می‌دهد، درک عمیق را در دانشگاه بلاموضوع کرده است. مقاله‌سازی و پایان‌نامه‌سازی به هدف تبدیل شده است. درک جدی مفاهیم علوم انسانی کار و زحمت می‌خواهد و دانشجویان راحت‌تر هستند که شما به آنها بگویید که یک مقاله بنویسید تا آنکه بگویید کتاب هابرماس را خوب بخواند و فهم کند.
-
۱۳۹۳-۰۴-۰۴ ۱۱:۱۹
گزارشی از نشست بررسی و نقد اندیشۀ علی شریعتی؛
شریعتی در پس اندیشۀ روشنفکری دین
تغییرات جامعه‌ی ایرانی موجب شده که کسی میل به بازخوانی اندیشه‌های شریعتی نداشته باشد؛ چون اندیشه‌های او بیشتر جنبه‌ی تاریخی دارد و در پس اندیشه‌ی روشنفکری دین قرار می‌گیرد و در مقابل آن، عده‌ای معتقدند با توجه به اقتضائات جهانی اتفاقاً اندیشه‌ی شریعتی منبع الهامبخش برای کل تفکر جهان میتواند باشد.
-
۱۳۹۳-۰۴-۰۲ ۱۳:۱۹
گزارشی از نقد و بررسی کتاب «شریعتی و آینده تفکر ما»؛
شریعتی در سیاق انحطاط تاریخی روشنفکران روزگاران ما
شریعتی با ایدئولوژی چه نسبتی دارد؟ آیا چنانکه روشنفکرانی مانند «شایگان» و «طباطبایی» مطرح کرده‌اند، شریعتی دین را تبدیل به ایدئولوژی کرد؟ آیا نمی‌توان گفت به تعبیر شایگان، او بود که سنت تاریخی ما را به ایدئولوژی تبدیل کرد و مانع بزرگی شد برای آن که بتوانیم عقل مدرن را بپذیریم؟ یکی از مشکلات بنیادین ما در این مباحث، فقدان روش در خواندن متن است؛ در واقع یکی از موانع فهم اندیشه مرحوم شریعتی، به ضعف روش در علوم انسانی برمیگردد.
-
۱۳۹۳-۰۳-۳۱ ۰۹:۱۳
سیدجواد طباطبایی؛
دربارۀ ميزان دانش سیدجمال و مسئلۀ پروتستانیسم اسلامی
او نیز مانند آخوندزاده اطلاع چندانی از جنبش اصلاح دینی در اروپا نداشت و بیشتر از آن که دریافت درستی از پروتستانیسم و احتمال امکان آن در اسلام داشته باشد، با توجه به تصوری که از اهمیت و ضرورت اصلاح دینی در اسلام پیدا کرده و با تکیه بر اطلاع بسیار سطحی که از منابع روزنامه‌ای از نتایج اجتماعی پروتستانیسم به دست آورده بود، گمان می‌برد که پیشرفت‌های اجتماعی اروپا از پیامدهای اصلاح دینی است.
-
۱۳۹۳/۰۳/۲۵
گفتگو با حمیدرضا صدر/ به بهانۀ آغاز جام‌جهانى فوتبال در برزيل(5)؛
فوتبال و هم‌زمانى
سادگی و درک راحت فوتبال مهم ترین دلیل فراگیر بودن این ورزش است. فوتبال شمال شهری و جنوب شهری و دانشگاه رفته و نرفته ندارد و همه این قاعده ساده را پذیرفتند و در یک لحظه به آن نگاه می‌کنند که این پدیده، پدیده هم‌زمانی نام دارد.
-
۱۳۹۳-۰۳-۲۴ ۰۹:۱۳
بحثی در نسبت اخلاق و روشنفکری دینی؛
متافیزیک همجنس‌گرایی
برخلاف تصور عده‌ای، اولاً، تلاش برای آشتی دادن اسلام و همجنس‌گرایی نه با نراقی آغاز شده و نه توسط او رشد و رمق خاصی یافته است؛ ثانیاً، بخش اعظم استدلال‌های نراقی اقتباسی ساده و مترجم‌گونه از حامیانِ مسیحی همجنس‌گرایی است که تلاش می‌کنند تا باور به کتاب مقدس و همجنس‌گرایی را سازگار سازند.
-
۱۳۹۳/۰۳/۲۰
ابراهیم فیاض در گفت‌وگو با «فرهنگ امروز»؛
غلبۀ ساختار علوم فنی بر علوم انسانی
حاکم شدن ساختار سکولاریزهی علوم فنی بر علوم انسانی و تحمیل شاخصههای آن بر این حوزه، چرخهی علمی را در کشور نابود کرده است؛ چرخهی علمی که باید بین تئوری و واقعیت در حرکت باشد. با این ساختار، دانشگاه‌ها به شدت با واقعیت اجتماعی و جامعه فاصله گرفتهاند و در دنیای خود، و در اوج انتزاع در حال حرکت هستند.
-
۱۳۹۳/۰۳/۱۱
گفت‌وگو با مراد فرهادپور و صالح نجفی/ بخش دوم؛
بحران روشنفکری دینی عمیق‌تر شده‌است
سیر تاریخی روشنفکری دینی می‌گوید روشنفکری دینی از نوعی عرفان آمیخته به رادیکالیسم سیاسی شروع کرده است، اما به‌تدریج این جنبه‌ی رادیکال کم‌رنگ شده تا نهایتاً به معنویت رسیده است. حرکت از فانون به پوپر و از پوپر به رورتی یا ویتگنشتاین؛ به‌عبارتی‌دیگر، حرکت از رادیکالیسم به رفرمیسم و نهایتاً رسیدن به لیبرالیسم است.
-
۱۳۹۳-۰۳-۰۴ ۱۰:۵۵
از دکترای بورسیه تا بورسیۀ دکترا؛
معضلی که رفته رفته رنگ فاجعه به خود می‌گیرد
برای نمونه فردی می‌توانست در یک دانشگاه نه‌چندان قوی در ارمنستان تقاضای ادامه تحصیل کرده و یک گواهی از آن دانشگاه مبنی بر موافقت اولیه برای پذیرش در مقطع دکترا به وزارت علوم ارائه دهد، سپس با استفاده از کانال‌های مختلف این بورس خارج را تبدیل به داخل کرده و ناگهان سر از معتبرترین دانشگاه کشور (دانشگاه تهران) دربیاورد.
-
۱۳۹۳-۰۳-۰۱ ۰۸:۵۱
گفتاری از بابک احمدی؛
مرز مشترک فلسفه و موسیقی
همه‌ی آثار شوئنبرگ هراس جهانند و همه‌شان صداهای ناهنجار دنیا هستند. یک قدم آن طرف‌تر شاگرد شوئنبرگ هر صدایی حتی موتور جت که در حال بلند شدن هست را موسیقی می‌نامید و موسیقی را همه‌ی صداها می‌دانست، نه صداهای برگزیده و مطبوعی که ما ساختیم و می‌پذیریم و قراردادهای ریاضی طوری که ترکیب اصوات را دلپذیر بکند.
-
۱۳۹۳-۰۲-۳۰ ۰۶:۲۷
پاسخ سید جواد طباطبایی به منتقدان/قسمت دوم؛
چگونه به یک کرشمه مدرس شده‌اید؟
آقاجری با یادداشت‌های فراوان آمده بود و کتاب را نیز روی میز چیده بود، اما هیچ دلیلی جز لفاظی‌های بی مبنا از او صادر نشد. گویا در ادامۀ سنت روشنفکری دینی که تبدیلی بر آن نیست! این تکرارهای سخت آزاردهندۀ انتحالیون، یک داستان را در خاطر من زنده می‌کند و آن نسبت انتحال از سوی رفیق احسان طبری به محمدعلی فروغی است...
-
۱۳۹۳-۰۲-۲۲ ۰۹:۵۸
بیژن عبدالکریمی؛
سهم فردید و نصر در بی‌تفاوتی تاریخی ما نسبت به تکنولوژی
متفکرانی همچون فردید، یا سید حسین نصر یا حامیان ایدۀ علوم جدید دینی و پیروان آنها و همۀ كسانی كه بصيرتهای هايدگری در باب تكنولوژی را به نحو نامتفکران در ايران بازگو كردهاند در شكلگیری ناهمزمانی تاریخی ما و بیتفاوتیمان نسبت به قدرت تكنولوژی یا عدم شکلگیری عزمیت تاریخی ایرانیان در نیل به این مهمترین منبع قدرت مدرن و در نتیجه برعهده نگرفتن نقش خویش در تقدیر تاریخ کنونی خود سهيم هستند.
-
۱۳۹۳-۰۲-۲۱ ۱۰:۰۵
لیبـرالیـسم در اندیشۀ عبدالکریم سـروش؛
هم مرکـب راه و هم مـقصـد راه
سابقۀ عمل و افکار عبدالکریم سروش به‌عنوان منتقد جدی مارکسیسم در بحبوحه‌ی پیروزی انقلاب و سال‌های پس از آن و گرایش آشکار او به متفکرانی نظیر «کارل پوپر»، «کارل همپل» و «جان هیگ» او را در میان روشنفکران دینی با گرایش لیبرالیستی قرار می‌دهد.
-
۱۳۹۳/۰۲/۲۰
گفت‌وگوی بلند فرهنگ امروز با حسن چاوشیان؛
کار بوردیو نقد است/ «تمایز» هنوز در ایران کلاسیک محسوب نمی‌شود
در ایران هنوز زود است که از تمایز به‌عنوان یک اثر کلاسیک غربی نام آورده شود؛ چون ما هنوز چیزی به‌عنوان تولید علم جامعه‌شناسی و پژوهش به آن معنی پژوهش راستین جامعه‌شناسی نداریم، ما در ایران تنها آموزش جامعه‌شناسی داریم. پروژه‌ی بوردیو این بود که به لحاظ نظری یک نوع تلفیق و پلی بین ساختارگرایی و پدیدارشناسی که هر دو را افراطی می‌داند، ایجاد کند.
-
۱۳۹۳-۰۲-۰۱ ۱۱:۱۴
پرویز پیران/ به بهانه اعلام نتایح آزمون دکتری نیمه متمرکز 1393؛
شرط بلاغ، پند یا ملال: مسأله‌ای به نام مدرک دکتری
مسئولان و مدیران جوامع پیشرفته، نیک آگاه‌اند که انباشتن دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی از اعضای هیات علمی و دانشجويان ناتوان، فاقد ویژگی‌های لازم و خدای ناکرده جوفروشان گندم نما، به معنای تحویل گرفتن مدیران ناتوان و خدای ناکرده رانت‌خوار و فاسد فردا ست.
-
۱۳۹۳-۰۱-۳۰ ۱۶:۴۰
متن مناظره حسین کچویان و سیدجواد طباطبایی؛
کچویان: خاستگاه ناسیونالیسم ایرانی غرب است/ طباطبایی:خودم را جزء ناسیونالیست‌ها نمی‌دانم!
سخن و حرف ایشان همان سخنی است که یکی از مهمترین بازیگران عرصه نزاع گفتمانی در منازعه‌های موجود است و دقیقا به همین دلیل است که مثلا فلان مجله یا مجموعه آقای دکتر طباطبایی را آن‌قدر تقویت می‌کنند و دائما حرف‌های ایشان را طرح می‌کنند چون این حرف‌ها و روایت ایشان از این مسئله به گونه‌ای است که ایشان چه بخواهند چه نخواهند به کار این بازی و منازعه گفتمانی آنها می‌آید.
-
۱۳۹۳/۰۱/۳۰
مکتب فرانکفورت در پرسش و پاسخ «فرهنگ امروز» با «بابک احمدی»؛
لفظ «مکتب» برازندۀ فرانکفورتی‌هاست
دقت کنیم که همواره می‌توان میان دو گرایش متفاوت فکری و فلسفی شباهت‌ها و تفاوت‌هایی یافت. هریک از متفکران یکی از این گرایش‌ها امکان دارد به متفکری در گرایش دیگر نزدیک باشد (یا برعکس به شدت انتقاد داشته باشد). تاریخ فلسفه بارها (باید گفت به کرات) شاهد چنین وضعیتی بوده است و این هیچ عجیب نیست.
-
۱۳۹۳/۰۱/۲۵
گفت‌وگوی تفصیلی فرهنگ امروز با منوچهر صانعی؛
دیلتای مؤسس علوم انسانی است
ما یک روش تاریخی داریم، هر متفکری را میتوانیم با ماقبل آن بررسی کنیم با مابعد آن نمیتوانیم بررسی کنیم. دکارت را میتوانیم با ارسطو مقایسه کنیم؛ اما دکارت را نمیتوانیم با کانت مقایسه کنیم، بلکه کانت را می‌توان با دکارت مقایسه کرد. در مورد دیلتای اگر قرار شد که تطبیق و مقایسه صورت دهیم، میتوانیم او را با شلایرماخر مقایسه کنیم یا با اصحاب هرمنوتیک قرون وسطی مقایسه کنیم؛ اما دیلتای را نمیتوانیم با گادامر مقایسه کنیم.
-
۱۳۹۳-۰۱-۲۵ ۱۰:۱۷
نگاه آسیب‌شناسانه به آثار منتشرشده دربارهی روشنفکری ایران؛
نقدی بر نقد روشنفکری
آیا می‌توان نوعی از فلسفه، همچون پراگماتیسم را، که یکی از دلایل ظهور آن ناشی از تاریخ کوتاه پیدایش آمریکاست، به ایران تسری داد و تلاش نمود تا راهی در پیش گرفته شود که متفاوت از وضع حاكم بر فضای روشن‌فكری ايران باشد؟