-
۱۴۰۱-۰۱-۱۶ ۱۹:۵۵
مورد توماس هابز
ژورنالیستی شدن مباحث فکری و اندیشه به معنای طرح ایدهها و افکار متفکران و فیلسوفان و نظریهپردازان در رسانههای عمومی و مطبوعات، به ویژه روزنامهها و خبرگزاریها، مخالفان و موافقان زیادی دارد.
-
۱۴۰۱-۰۱-۱۶ ۱۹:۵۰
گذرگاهِ همیشه
زمان همواره در آغاز است. هر دم آغازگاهی است برای دمهای بعدی، اگرچه خود برآمده از هزارانِ دمِ پیشین باشد که هریک از آنها نیز حکمِ آغازگاه را داشتهاند. زمان چیزی جز استمرارِ آغازیدن نیست. از آن سو، در پشتِ سر، چیزهایی است که به دست رسیده است به مثابه گواهی بر پایانیافتنِ چیزهایی که پیش از این بوده است. از این سو، در پیشِ رو، امکانِ آیندهای گشوده است که بازبسته تفسیر و انتخاب ماست.
-
۱۴۰۱-۰۱-۱۶ ۱۹:۴۸
نگاهی به کتاب «سیاست و حکومت در خاورمیانه (غرب آسیا) و شمال آفریقا»
آیینه واقعیتهای تاریخی خاورمیانه
اهمیت تاریخی، سیاسی، تمدنی، فرهنگی و اقتصادی منطقه خاورمیانه (غرب آسیا) و شمال آفریقا بر کسی پوشیده نیست و آگاهی از مسائل پیچیده این منطقه بدون شناخت ویژگیها و روندهایی که وضعیت موجود را شکل داده ممکن نخواهد بود.
-
۱۴۰۱-۰۱-۱۴ ۱۱:۰۴
به مناسبت درگذشت رضا براهنی
فراموشی گاهی چیز بدی نیست
برای آدمها فراموشی گاهی چیز بدی نیست مساله این است که جامعه فراموشی نگیرد، این یادداشت را پنجم فروردین ماه ۱۴۰۱ (۲۵ مارس ۲۰۲۲) همزمان با مرگ رضا براهنی-که چند سالی فراموشی گرفته بود و امروز در تورنتو کانادا در غربت درگذشت- مینویسم تا خودمان او را فراموش نکنیم.
-
۱۴۰۱-۰۱-۱۱ ۱۴:۵۸
ایده دانشگاه ایرانی
نکاتی درباره حکمت خراسان و دانشگاه ایرانشهر
اگر کارکرد نهاد دانشگاه را متشکل از عنصر حقیقی آموزش آکادمیک ، پژوهش علمی عالمانه و حیات فرهنگی خلاقانه به دور از ایدئولوژی اندیشی و سیاست زدگی بدانیم ، بی شک روح علمی دانشگاه در پیوند با خرد گرایی و علم گرایی ارتباط می یابد که جدای از سرمایه های اجتماعی نخواهد بود.
-
۱۴۰۱-۰۱-۰۷ ۱۳:۱۲
متفکرانی که سال ۱۴۰۰ وداع گفتند
آخرین سال قرن گذشته اندیشورانی درگذشتند که نام برخی از آنها در تاریخ اندیشه ماندگار خواهد ماند؛ متفکرانی جون فان اس که مطالعات تشیع را ارتقا بخشیدند تا حسن حنفی متفکر نومعتزلی جهان عرب. محمدرضا حکیمی هم که در دهه دوم قرن گذشته کوشید با ساختار بخشیدن به منظومه فکری مدرسه معارفی مشهد، مکتب تفکیک را پایه گذارد از شخصیتهای برجسته بود که در سال ۱۴۰۰ دار فانی را وداع گفت.
-
۱۴۰۱-۰۱-۰۷ ۱۲:۳۲
به بهانه درگذشت رضا براهنی؛
معمای رازهای سرزمینی
"رازهای سرزمین من " هنوز هم کشف و آشکار نشده اند و هنوز هم باید از آن رازها نوشت و فاش شان کرد . براهنی ، شاید ، یک وجه را در یک برهه دید اما هزاران وجه دبگر آن سرزمین نادیده و نانوشته باقی مانده است
-
۱۴۰۱-۰۱-۰۳ ۱۳:۳۳
از سرمایهداری هیجانی تا عقل پوپولیستی
فواد حبیبی برای مطالعه در ایام نوروز کتابهای «شکلگیری سرمایهداری هیجانی: در نقد صنعت روانکاوی»، «زندگی روزمره در اسپانیای دوره تفتیش عقاید» و «پوپولیسم: درباره عقل پوپولیستی» را پیشنهاد داد.
-
۱۴۰۱-۰۱-۰۱ ۱۲:۵۷
عقبگرد فلسفه و مسئله شهود
علیرغم انبوه پرسشها و قرنهایی که صرف پرداختن به آنها شده است، فیلسوفان هیچ پاسخ موفقیتآمیزی ارائه نکردهاند.
-
۱۴۰۱-۰۱-۰۱ ۱۲:۵۳
نوروز در گذر قرون نخستین تاریخ مسلمانان
تاریخ مسلمانان از همان ابتدا که مورد گزارش مورخان عصر عباسی قرار گرفته با نوروز ایرانیان عجین شد. مورخان نقل کرده اند که ابوثابت جدّ ابوحنیفه (۱۵۰هـ) در روز نوروز، به علی بن ابی طالب فالوده تعارف کرد و ایشان بعد از تناول چنین گفت: «نَوْرِزُوْنَا کُلَّ یَوْمٍ» یعنی هر روز ما نوروز است.
-
۱۴۰۱-۰۱-۰۱ ۱۲:۴۷
نیم نگاهی به گفتمانهای اسلامی در ایران معاصر| سید محمد لولاکی
دکتر محسن کدیور در سخنرانی خود به مناسبت عید مبعث پیامبر(ص) به تقسیمبندی جدیدی، جریانهای فکری اسلامی موجود در ایران معاصر را به پنج طیف سنتی، نوسنتی، تندرو، نواندیش و تجدیدنظرطلب تقسیمبندی کرده است. اگر چه دکارت میگفت: تقسیمبندی کن تا پیروز شوی، بهنظر میرسد این تقسیمبندی فاقد یک مبنای منسجم تئوریک و عملگرایانه باشد.
-
۱۴۰۰-۱۲-۲۸ ۱۲:۴۶
گفتوگو با مترجم کتاب «آنتونیو نگری: مدرنیته و انبوه خلق»
پرواز، خروج و برساختن امر مشترک با آنتونیو نگری
باید نگری را نامی برای یکی از مساعدترین خطوط پرواز در قلمروی تفکر و کنش انتقادی معاصر دانست که میتوان به مدد آن راهی سَفر خروج شد
-
۱۴۰۰-۱۲-۲۸ ۱۲:۴۵
گفتوگو با موسی اکرمی
آشتی دادن لیبرالیسم و عدالت اجتماعی
جایگاه جان رالز در فلسفه سیاسی و فلسفه اخلاق قرن بیستم تقریباً بینظیر است. او نامی بلند آوازه در گسترۀ لیبرالیسم سیاسی است که در این عرصه حتی شانه به شانۀ جان استوارت میل نیز میزند.
-
۱۴۰۰-۱۲-۲۸ ۱۲:۰۳
از محقق تا مقلد فرقهاست
عدم آشنایی عمیق با منابع و متون از یک سو و عدم آشنایی دقیق با مکاتب و شیوه های پژوهش در سنت های اسلامشناسی در غرب مواجهه با ادبیات اسلامشناسی در غرب را تنها در سطحی از ارائه روایتی ناقص، ذوق زده و مقلدوار تقلیل می دهد و تنها از آن نوعی توهم دانش و توهم تولید دانش بر می خیزد؛ توهم اینکه حقایقی در خصوص سنت و باورها و متون مقدس هست که “تاکنون نشنیده اید” و “بنیان برافکن” است. این توهمی بیش نیست. دنیای پژوهش آکادمیک دنیای احتمالات و فرضیه ها و آزمون ها و دقت ها و خطاهاست.
-
۱۴۰۰-۱۲-۲۸ ۱۲:۰۱
تصحیح تبارشناختی متون در برابر تصحیح انتقادی متون
هر چقدر متن از خاستگاه خود دور میشود چیزهایی بر متن افزوده میشود که اگرچه از «نیت مولف» فاصله میگیرد اما «نیت متن» را چند لایه میکند. بازجستن نیت مولف به شکل استعاری همان اجرای «اسطورهی خاستگاه» است. درست است که عصرها به شکل خطی نوعی تداوم و صیرورت را نشان میدهند اما فهم گفتمانی عصرها این باور را مخدوش میکند.
-
۱۴۰۰-۱۲-۲۸ ۱۱:۵۳
نگاهی به کتاب تازه ترجمه شده هانا آرنت
تبعیدشدگان از خود
شاید بسیاری از ما هانا آرنت را با آثار سیاسیاش و کتابهایی نظیر توتالیتاریسم، امپریالیسم، آیشمن در اورشلیم، بحرانهای جمهوری و یهودی استیزی بشناسیم. اما این فیلسوف سیاسی قرن بیستم از آثار فلسفیتری نظیر «وضع بشر»، «حیات ذهن» و حتی الهیاتی نظیر «محبت و آگوستین قدیس» نیز برخوردار بوده است.
-
۱۴۰۰-۱۲-۲۸ ۱۱:۳۸
چه معیاری برای ارزیابی متفکران در طول تاریخ وجود دارد؟
نظرات جنجالی و بحثبرانگیز متفکران و فلاسفه را چطور باید ارزیابی کرد؟ آیا ملاک واضح و مشخصی برای سنجش ایدههای گذشتگان وجود دارد؟ در دهههای اخیر بحث داغی در محافل فلسفی با موضوع چگونگی سنجش افکار متفکران پدید آمده است. از طرفی بسیاری از ما وسوسه میشویم فلاسفه را با ملاکهای اخلاقی امروز ارزیابی کنیم و از طرف دیگر، میدانیم که چنین ارزیابی و سنجیدنی بیاشکال نیست. پس بد نیست احتیاط کنیم مبادا دچار قضاوت اشتباه شویم.
-
۱۴۰۰-۱۲-۲۵ ۱۴:۳۳
تاریخ فلسفه،گفتگوی اندیشه ها
تاریخ فلسفه غرب همواره در میان علاقهمندان به فلسفه در ایران جایگاه ویژهای داشته است. نخستین متن مهم و قابل توجه در زمینه آشنایی ایرانیان با فلسفه جدید اروپایی، سیر حکمت در اروپا اثر زندهیاد محمدعلی فروغی در واقع یک تاریخ فلسفه است که هنوز هم با وجود تولید و تکثیر متون بسیار و روزآمدتر و تحقیقیتر از جهات گوناگون شأن و ارزش خود را حفظ کرده است.
-
۱۴۰۰-۱۲-۲۵ ۱۴:۱۹
27 اسفند سالروز تولد عبدالحسین زرینکوب (1378-1301)
صیاد ناگفتههای تاریخ
زرینکوب، برخلاف بسیاری از کسانی که در این سالها به گزاف دعوی تاریخدانی و تاریخنویسی دارند، نه فقط نفسِ هر منبع برحسب موضوع و دوره تاریخی و تعلق آن به هریک از انواع تاریخنگاری و نیز شخص صاحب اثر، بلکه شیوه و ترتیب ارجاع به منابع هم معنی داشته است.
-
۱۴۰۰-۱۲-۲۵ ۱۴:۱۵
نگاهی به کتاب دو قرن سکوت
مهمترین رویداد در سراسر تاریخ ایرانیان
«دو قرن سکوت» یکی ازمناقشهانگیزترین و در عین حال تاثیرگذارترین آثاری است که در یکصد سال اخیر در ایران منتشر شده است. حتی گرچه خود دکتر زرینکوب بعد از این کتاب، آثاری به مراتب مهمتر و عمیقتر نگاشت، اما هیچکدام از نظر شهرت و اثرگذاری به پای «دو قرن سکوت» نرسید.
-
۱۴۰۰-۱۲-۲۴ ۱۵:۲۷
آینده و توسعه / رضا داوری اردکانی
همه نشانه ها حکایت از آن دارند که آینده نگری روز به روز دشوارتر می شود. اگر در جایی آینده نگری وجود داشته و برنامه ها طبق پیش بینی اجرا شده و به نتیجه رسیده است باید بپذیریم که در آنجا هنوز نشانی از خرد عملی وجود دارد و به مدد انست که توانسته اند برنامه و نحوه اجرای آن را از جوانب مختلف در نظر آورده و آن را تدوین و اجرا کنند اما وقتی در جایی آینده نگری وجود ندارد باید تحقیق شود که آیا در آنجا نیازی به آن وجود ندارد یا نیاز هست اما نیاز را درک نمی کنند و شرایط و امکانهای عمل را تشخیص نمی دهند و توانایی عمل کردن ندارند.
-
۱۴۰۰-۱۲-۲۴ ۱۵:۲۵
این جنگهای متوالی تالی کدام مقدماند؟
سخن هگل در مقام فیلسوفی بزرگ در قرن نوزدهم اروپا نمیتوانست از بدبینی سادهدلانه و سادهانگارانه یا از بدبینی روانشناسانه یا خلق و خوی شخصی او نشأت گرفته باشد، زیرا هگِل از معدود فلیسوفان تاریخ اروپا است که در فلسفهاش متذکرِ تاریخ تفکر فلسفی غرب، از پیش از سقراطیان تا زمانه خودش، است.
-
۱۴۰۰-۱۲-۲۴ ۱۵:۲۳
فلسفه فیزیک در گفتوگو با رعنا سلیمی، پژوهشگر
در آغاز مهبانگ بود
تا پیش از دوران مدرن، فلسفه و فیزیک دو رشته یا شاخه جدا از یکدیگر نبودند، فیزیک یا طبیعیات، بخشی از پیکره کلی دانایی بشر درباره جهان هستی، معطوف به امور طبیعی بود و فیلسوفان در آثارشان بخشی را به آن اختصاص میدادند. در دوران جدید، با تمایز پیدا کردن روششناسی علوم و تخصصی شدن رشتههای مختلف، میان فلسفه و فیزیک هم فاصله افتاد، اگرچه این دو در بنیاد از یکدیگر جدا نیستند و هر دو به یک معنا کوشش در جهت تبیین و توضیح هستی هستند.
-
۱۴۰۰-۱۲-۲۴ ۱۵:۱۹
چرا غیرمتخصصان میخواهند کتابهای تخصصی بخوانند؟
یچه فیلسوف بزرگ آلمانی برای بیشتر ایرانیهای اهل مطالعه آشناست و جالب اینکه خیلی از آنها حداقل یک کتاب از او خواندهاند و بقیه هم به دنبال فرصتی میگردند که آثارش را مطالعه کنند. شاید در ظاهر این خبر مسرتبخش و خوشحالکننده باشد که ما ایرانیها به جایی رسیدهایم که مطالعه آثار این فیلسوف بزرگ را در میان برنامه مطالعاتی خود قرار میدهیم.
-
۱۴۰۰-۱۲-۲۳ ۱۱:۳۴
رندِ حافظ، زوربایِ کازانتزاکیس
رمان زوربای یونانی یکی از درخشانترین آثار نیکوس کازانتزاکیس ،نویسندۀ مشهور یونانی، است. قهرمان این رمان زوربا نام دارد.
-
۱۴۰۰-۱۲-۲۱ ۱۹:۱۴
کوررنگی دینی یا کوررنگی اخلاقی؟ سروش دباغ
مقاله پیش رو را بیش از پنج سال پیش نگاشتم؛ اما بنا به ملاحظاتی از انتشارش منصرف شدم. طی دو سال اخیر، نویسنده محترم، همان مشی و روشی را که به تفصیل در این نوشتار نقد شده، به نحو دیگری در پیش گرفته و در نقد آراء برخی از نواندیشان دینی متأخر، از تعابیرِ «تجدیدنظر طلب» و «هسته سخت اسلام» استفاده کرده است.
-
۱۴۰۰-۱۲-۱۸ ۱۴:۵۲
جامعه درحال تغییراست نه فروریختن/جامعهشناسی ایدئولوژی زده ایرانی
من همه این دیدگاه ها را نقض و نقد کردم و نهایتاً به این نتیجه رسیدم که جامعه ایرانی دارای عناصر قوام بخش است و در حال فروریختن نیست و اتفاقاً حرکت جامعه ایرانی به طرف مثبت است.
-
۱۴۰۰-۱۲-۱۸ ۱۳:۰۵
صدای پای هگل در بام اندیشه ایران
در تاریخ باوری هگل روح ملی از حیات ملی شکل می گیرد و جبر ذاتی و درونی در طبیعت و روح اشیاء ، روح اجتماعی را بسط می دهد .
-
۱۴۰۰-۱۲-۱۶ ۱۹:۱۹
نگاهی به «طیفهای جدید اسلامی در ایران معاصر| سیدصادق حقیقت
دکتر محسن کدیور در سخنرانی عید مبعث ۱۴۰۰ خود گونهشناسی جدیدی از جریانهای فکری در ایران به دست داده است
-
۱۴۰۰-۱۲-۱۵ ۲۱:۰۷
سنگرهای غرور
مارتا نوسبام در کتاب جدیدش از آزار جنسی نوشته است
فیلسوفِ فمینیست میگوید راهحل در قانون، رویههای عادلانه و امنیت شغلی است