پایگاه اطلاع رسانی فرهنگ امروز

شروح کهن فارسی از «نهج‌البلاغه» را به جهانیان معرفی کنیم

علمای ایرانی بویژه از قرن دهم هجری به بعد شرح نهج البلاغه را در دستور کار داشته‌اند. این شروح پارسی فارغ از محتوا از زیبایی ادبی خاصی برخوردارند و ضرورت دارد که به جهانیان معرفی شوند.

اسلام و یهودستیزی: نقدی بر ارنست نولته| عدنان فلاحی

تمکّن و تخصص نولته در بررسی جنبش‌های سیاسی طبعاً او را به این مهم سوق می‌دهد که بررسی جنبش اسلام‌گرایی رادیکال، بدون عطف نظر به تولد اسراییل و جنبش صهیونیسم، ناقص و ابتر خواهد بود. فلذا تمرکز بر جنبش ناسیونالیسم یهودی (صهیونیسم) و گذری به تاریخ تحولات نزاع اعراب و اسراییل، بخش بزرگی از حجم کتاب را به خود اختصاص می‌دهد.

سرکوب علم به نام دین| رسول جعفریان

مشکلی که در این سالها داشته ایم این است که بسیاری از دشمنان علم، در لباس علم و فیزیک و دکتری، در مراکز علمی آمده اند، و برای دکان داری، به نام دین و ارزشهای اسلامی، با کسانی که برای استقلال دانشگاه و علم و حمایت از پژوهش تلاش می کنند، برخورد می کنند. یعنی نه فقط به مشکل و مسأله اصلی این حوزه نمی پردازند، کسانی هم که در این راه قدم بر می دارند از رفتن در این راه برحذر دانسته و آنان را متهم می کنند.

گزارشی از کتاب پیتر تروانی با عنوان «هایدگر و اسطوره‌ی توطئه‌ی جهانیِ یهود»

تجدید نظر در عسرت یک نظریه

اسیونال-سوسیالیسم در مقام یک جنبش سیاسی، علی‌الاصول این قابلیت را ندارد که در درون یک فلسفه‌ی خاص جای بگیرد. با این حال، نباید فراموش کرد که هایدگر خود تلاش کرد تا ناسیونال-سوسیالیسم را به جنبشی فکری با مبنایی فلسفی بدل کند (مواجهه‌ی انسانِ تاریخی با نیهیلیسمِ تکنولوژیک). «دفترچه‌ها» نشان می‌دهند که ظاهراً هایدگر با «مسئله‌ی یهود» نیز درگیر بود.

آیا جمال عبدالناصر در حمایت از فلسطین صادق بود؟

جمال عبدالناصر می‌گفت برای دفاع از فلسطین دست یاری به سوی همه اعراب دراز می‌کند، اما اعرابی که آزاد شده باشند و این آزادی یعنی آنکه به قیومیت مصر روی کشورهای عربی صحه بگذارند.

صهیونیسم ادبی مقدم بر صهیونیسم سیاسی است

دراج تاکید می‌کند که صهوینیسم ادبی مسئله مهمی است که تا پیش از غسان کنفانی کسی به اهمیت پژوهش بر آن آگاهی نداشت. روایت فلسطین اکنون بیشتر محدود شده به خاطره شکست خوردگان و خاطره مبارزه.

گاهی به آسمان نگاه کن

سروش دباغ در کتاب «زمین فقه و آسمان اخلاق» بر این باور است که «فقه ِ بریده از اخلاق، انسانی نیست و راهی به دهی نمی‌گشاید و رهزن است».

ز فکر تفرقه باز آی تا شوی مجموع

سخن این مسکین با آقای کدیور اینست که :« ز فکر تفرقه باز آی تا سوی مجموع » و « متحد جان های شیران خداست » و عالمان دین و روشن اندیشان و بازسازی خواهان معارف دینی به تناسب وقوف به تحقیقات جدید دین شناسان درعلوم دینی و ارزش های جهان‌شمول اخلاق و حقوق بشری و نیز پذیرش این تحقیقات و حقایق در طیفی از اصلاح گری قرار دارند و لذا تفرقه افکندن میان این دلسوزان و طرد عده ای در گمان خود و جذب و تایید عده ای دیگر و خویشتن را مرکز و ملتقای دوستداران اسلام و تشیع اصیل و واقعی پنداشتن و عده ای را متهم انگاشتن به عرضه ی اسلام غیر واقعی و تقلبی( !؟) و در حسن نیت آنان شک کردن هم مولود استعلا طلبی هم موجب خشنودی عمله و ظلمه ی مروجان دین سازگار با جهل و جور و جوع است .‌

چهره قدیس‌گونه عرفان فارسی

«در میان بزرگان شعر عرفانی فارسی، زندگی هیچ شاعری به اندازه زندگی عطار در ابر ابهام نهفته نمانده است» (محمدرضا شفیعی‌کدکنی). از عجایب روزگار است که از زندگانی نویسنده‌ای که شرح زندگانی نزدیک به صد تن از بزرگان فضل و ادب و عرفان و حکمت را نگاشته، اطلاعات و آگاهی‌ها بسیار اندک و ناچیز است.

ایران؛ جامعه کوتاه‌مدت

بارزترین ویژگی جامعه ایران، نه فقط امروز بلکه پیش‌ از اینها هم افراط و تفریط و عدم اعتدال در قضاوت و رفتار اجتماعی است. این ویژگی منحصر به هیچ دسته و گروهی نیست، بلکه عمومیت دارد.

نگاهی به زندگی و زمانه شیخ مفید، سخنگوی تشیع امامی

دوران شیخ مفید مقارن با برافراشته شدن پرچم اهل‌بیت پیامبر(ص) در بخش وسیعی از جهان اسلام، پس از سال‌ها عسرت بود. دورانی که آل‌بویه به عنوان طایفه‌ای ایرانی و متمایل به تشیع، به قدرت رسیدند و بنی‌عباس تا حدود زیادی در سخت‌گرفتن بر شیعیان و انکار فضائل ائمه مهار شد. اساسا می‌توان گفت وی از دو رهیافت به تببین عقاید امامیه پرداخته است: الف) کلامی – عقلانی ؛ ب) تاریخی – سیره نویسی

جایگاه زیبایی در عالم هنر در گفت‌وگو با مسعود حسینی

زیبایی وعده شادکامی است

فلسفه از رهگذار تفکر به زیبایی، هنر و اخلاق می‌کوشد معنای زندگی سعادتمند را دریابد و نوری بر حیات شادکام بتاباند. مسعود حسینی، دانش‌آموخته و پژوهشگر فلسفه از مترجمان پرکاری است که تاکنون آثار فراوانی را از حوزه فلسفه قاره‌ای به ویژه سنت ایده‌آلیسم آلمانی به فارسی ترجمه کرده است

چرا معاهده‌ای برای منع ابرقدرتها ازتولید سلاح هسته‌ای وجود ندارد؟

نوام چامسکی در یکی از تازه‌ترین گفت‌وگوهای مطبوعاتی خود اشاره کرد همه معاهده‌ها برای منع گسترش سلاح هسته‌ای است و هیچ معاهده‌ای برای منع تولید سلاح‌های هسته‌ای برای ابرقدرت‌ها نداریم.

نگاهی به کتاب هایدگر و پدیدارشناسی پزشکی

در مسیر ناخانه گونی

کتاب «هایدگر و پدیدارشناسی پزشکی» مقالاتی از فردریک اسونوس و دیگران به گردآوری و ترجمه ناصر مومنی از سوی نشر لوگوس منتشر شده است. فردریک اسونوس استاد دانشگاه سودنتورش سوییس است. حوزه کاری او فلسفه پزشکی، اخلاق زیستی، علوم انسانی پزشکی و انسان‌شناسی فلسفی است. او آثار زیادی را با رویکرد عمدتا پدیدارشناسانه خلق کرده است.

از صداقت شیخ اشراق بیاموزیم

سید یحیی یثربی (متولد ۱۳۲۱) استاد نام‌آشنای فلسفه و کلام اسلامی نزد علاقه‌مندان فلسفه، به خاطر اظهارنظرها و دیدگاه‌های انتقادی و متفاوتش درباره سنت فلسفه و حکمت ایرانی- اسلامی مشهور است.

مارسل کونوش؛ زندگی و مرگ سرخوشانه/وداع با حکیم اپیکوریِ فرانسویها

من نیازی به آماده شدن و یا پذیرایی یا مهمان نوازی از مرگ ندارم. چنانکه انگاری بخواهم برای خوابیدن خودم را آماده کنم، البته ممکن است با فکر کردن به اینکه چگونه بمیرم، اندوهی احساس کنم.

مکس وبر، اخلاق و سیاست

مکس وبر (۱۸۴۶-۱۹۲۰)، جامعه‌شناس و اقتصاد سیاسی‌دان شهیر آلمانی در مقاله کلاسیک خود، ”سیاست به مثابه یک حرفه“، به بررسی رابطه اخلاق و سیاست از منظر جامعه‌شناسانه پرداخته است.

تاریخ فلسفه آنتونی کنی در گفتگو با رضا یعقوبی مترجم و پژوهشگر

تاریخ فلسفه غرب همواره در میان علاقه‌مندان به فلسفه در ایران جایگاه ویژه‌ای داشته است. نخستین متن مهم و قابل توجه در زمینه آشنایی ایرانیان با فلسفه جدید اروپایی، سیر حکمت در اروپا اثر زنده‌یاد محمدعلی فروغی در واقع یک تاریخ فلسفه است که هنوز هم با وجود تولید و تکثیر متون بسیار و روزآمدتر و تحقیقی‌تر از جهات گوناگون شأن و ارزش خود را حفظ کرده است.

فاصله هولناک ما با قانون‌مداری/شوفری که کانتی عمل می‌کرد!

جامعه‌ای که هرسال فقط در ایام عیدش حدود هزارتن در راه‌ها و بر اثر رانندگی فاجعه بار جان می‌سپارند مسلما تا دموکراسی فاصله درازی دارد. فعلا باید بیاموزیم که زندگی مدنی قواعد سختی دارد.

شمشیر یا نصحیت؛ مساله نهی از منکر مسلحانه در میان فِرَق اسلامی| رسول جعفریان

انقلابیون در میان فرقه های مختلف، اغلب از دسته اولند. در میان شیعه، گروه زیدیه قائل به خروج با شمشیر است، اما امامیه، از آغاز به موضع عکس آن شهرت داشته است. در اینجا، مروری بر این آراء خواهیم داشت و استدلالهای هر کدام را مرور خواهیم کرد. گفتنی است که بخشی از این مساله به موضوع امر به معروف و نهی از منکر نیز باز می گردد.

مرور یک مقاله؛

آیا کرونا پایانی بر عصر نئولیبرال بود؟

دیگر نمی‏‌شد انکار کرد که نقطه عطفی فرا‏رسیده بود. آیا بالاخره شاهد مرگ سنتی بودیم که از دهه ۱۹۸۰ بر خط‌ ومشیه‌ای اقتصادی سایه افکنده بود؟ آیا ناقوس مرگ نئولیبرالیسم به صدا درآمده بود؟

مقدمه کتاب آزادی، قانون و سازمان؛ جدیدترین اثر دکتر رضا داوری اردکانی

آزادی چیزی است که اهل سیاست نظری در این اواخرکمتر دربارۀ آن فکر می‌کنند و از آن چندان حرف هم نمی‌زنند. حتی دفاع از لیبرالیسم در پناه مفهوم عدالت صورت می‌گیرد. کمتر فیلسوفی را می‌شناسیم که بعد از سارتر از آزادی گفته باشد. من هم که می‌خواستم فصلی دربارۀ فلسفه و آزادی در زمان معاصر بنویسم و در این دفتر بیاورم، کار را مشکل یافتم و منصرف شدم.

نزاع قدیم و جدید: مورد رؤیت هلال

یکی از موضوعاتی که با ورود به ماه رمضان، تنور نزاع بین دو گروه سنت‌گرا و نوگرا را داغ می‌کند موضوع چگونگی احراز یا ثبوت آغاز و فرجام ماه قمری رمضان است. گروهی اصرار دارند که با استناد به احادیثی مثل «با رؤیت هلال، روزه بگیرید و با رؤیت هلال از روزه خارج شوید» مشاهده با چشم را شرط بی‌بدیل احراز آغاز و پایان ماه رمضان بدانند، و گروه دیگر معتقدند که در عصر صدور این حدیث، امکان دیگری جز چشم غیرمسلح برای تشخیص حلول ماه وجود نداشته و اکنون می‌توان استفاده از فناوری‌های نوین و علوم دقیقه را پایه و مبنای ثبوت روزها و ماه‌ها قرار داد.

هیتلر و اسلام/مهدی تدینی

بیش از آنچه گمان کنید هیتلر از اسلام تعریف می‌کرد، شیفتۀ این دین بود و مسیحیت را در مقابل به سخره می‌گرفت. می‌گفت: «احکامی که تکلیف می‌کند انسان‌ها غسل و وضو کنند، از برخی نوشیدنی‌ها اجتناب کنند، با طلوع آفتاب برخیزند و سر مناره روند ــ همه تکالیفی است که افرادی هوشمند وضع کرده‌اند».

از «نقش ائمه در احیای دین» تا «نخستین رویارویی‌های اسلام و سکولاریسم»

زورق مطالعه کتاب‌ «نقش ائمه در احیای دین» اثر علامه عسگری و «نخستین رویارویی‌های اسلام و سکولاریسم» و «اسلام و سکولاریزم؛ از آغاز تا امروز» را برای ماه مبارک رمضان توصیه کرد.

نگاهی به کتاب پدرم برتراند راسل

پاپانوئل فیلسوف

این باید یک تصور رایج باشد که فیلسوف‌ها زندگی متفاوتی با ما مردم عادی دارند. آنها مدام در حال مطالعه‌ و نوشتن هستند. هر جمله ساده‌ای را تحلیل می‌کنند و هیچ‌گاه نمی‌توان با آنها گفت‌وگویی سرخوشانه داشت. تفریحات‌شان حل کردن مسائل بغرنج دنیاست و خواب‌شان تجلی رویاهای پیچیده و سحرآمیز.

به مناسبت درگذشت علی رضاقلی

علیه نخبه‌گرایی در جامعه‌شناسی

در سال ۱۳۷۶، همزمان با اوجگیری جنبش اصلاحات و گشایش فضای سیاسی و اجتماعی، بازار نشر رونق گرفت. کتاب‌های زیادی در حوزه‌های مختلف علوم انسانی ترجمه و منتشر شد. برخی از این آثار به یک‌باره گل کرد و با اقبال بی‌سابقه مواجه شد. «جامعه‌شناسی نخبه‌کشی» نوشته علی رضاقلی یکی از این کتاب‌ها بود

هابز و سیاست مدرن: به مناسبت 434امین سالروز تولد او

گالیله دانش سیاست

در تاریخ اندیشه سیاسی غالبا ماکیاولّی را نخستین فیلسوف سیاسی مدرن دانسته‌اند و مراجعی همچون لئو اشتراوس نیز بر این تلقی صحه گذاشته‌اند. با این حال، بررسی دقیق اندیشه ماکیاولّی حاکی از آن است که او همچنان پای در سنت داشته و نمی‌توانسته تمامی لوازم سیاست مدرن را دریابد و نظریه‌ای اساسا مدرن را بپروراند.