نام کتاب: تاريخ جنگ‌‏ها
آبراهام ايروانى
مترجم: فاطمه اورجی
ناشر: پژوهشکده‌ی تاریخ اسلام
قیمت: 7 هزار و 500 تومان
تعداد صفحات: 180 صفحه

 

کتاب «تاریخ جنگ‌ها» از آبراهام یِرِوانتسی (ایروانی) از مورخان ارمنی قرن ۱۸میلادی، با ترجمه‌ی فاطمه اورجی منتشر شده است. از زندگی نویسنده آگاهی اندکی در دست است. تنها خط و نشانی که از نویسنده باقی مانده، در یادگارنامه ی کتاب است که خود را آبراهام پسر اوهانس، اهل ایروان نامیده است. همچنین گفته است سال‌ها میان عثمانی‌ها و پارسی‌ها زندگی کرده و رویدادهای سال‌های ۱۷۲۴م. تا ۱۷۳۴م. را به چشم خود دیده یا آن‌ها را از افراد و دوستان قابل اعتماد و یا از سربازان و بازرگانان و شاهدان عینی، با دست خود نگاشته است.
تاریخ جنگ‌ها به وقایع سال‌های پایانی ایران دوران صفوی تا به تخت نشستن نادرشاه و هم‌چنین به شرح وقایع مهم و مناسبات ایران، عثمانی و افغان‌ها در این دوره می‌پردازد. وقایع این کتاب با هجوم افغان‌ها و سقوط اصفهان در 1721 آغاز می‌شود و با یورش عثمانی به ارمنستان شرقی (بخش ایرانی)، فتح ایروان، و سپس ظهور نادر ملقب به طهماسب قلی‌خان و پیروزی‌های درخشان وی بر افغان‌ها و عثمانی و برقراری دوباره حاکمیت ایران بر مناطق ازدست رفته ادامه می‌یابد. این کتاب در واقع تاریخ نادرشاه است که با شکست افغان‌ها در 1738 از سوی نادر و تاج گذاری او پایان می‌یابد.

اهمیت این کتاب، در اطلاعات دست‌اول و مهمی است که درباره‌ی ارامنه گزارش می‌دهد. تاریخ جنگ‌ها در کنار دو منبع معاصر دیگر، «گزارش‏هاى گيلاننتز» و «تاريخ آبراهام كرتى» از مهم‌ترین منابع مهم موجود آن دوره تاریخ ایران و تحولات ارمنستان شرقى و ايروان و اقدامات قدرت‏هاى درگير در آن منطقه از جمله ايرانيان و عثمانى‏ها است. همچنين منبعى مهمی است برای بررسى اوضاع اجتماعى، فرهنگى، مذهبى و اقتصادى آن منطقه.